REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ryzyko w biznesie - pojęcie i kryteria podziału ryzyka

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Agnieszka Zierke
Ekspert z zakresu prawa, biznesu i ekonomii
Ryzyko w biznesie - pojęcie i kryteria podziału ryzyka
Ryzyko w biznesie - pojęcie i kryteria podziału ryzyka

REKLAMA

REKLAMA

Nieodłącznym elementem gospodarki jest działanie w warunkach ryzyka. Mimo, iż ryzyko jest niezwykle istotne, wciąż nie przyjęto jednej definicji tego zagadnienia. Dlatego też, aby sprostać tym zagadnieniom, w artykule tym przedstawiony został zarys pojęć i klasyfikacji ryzyka.

Pojęcie ryzyka

REKLAMA

Autopromocja

Ryzyko towarzyszy zarówno działaniom – ryzyko związane z realizacją określonych zamierzeń, jak i stanom – ryzyko związane z zachowaniem istniejącego stanu rzeczy, czyli niepodjęciem lub zaniechaniem określonych działań[1].

Zazwyczaj utożsamieniu ulegają dwa pojęcia – niepewność i ryzyko. Jedną z bardziej znanych teorii umożliwiających rozgraniczenie tych dwóch definicji jest ta która charakteryzuje niepewność ze względu na kryterium możliwości pomiaru, czyli na[2]:

  • niepewność mierzalną
  • niepewność niemierzalną.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Niepewność mierzalna utożsamiana jest z sytuacją, gdy jednostka narażona na ryzyko mamożliwość zastosowanie instrumentów wspomagania decyzji za pomocą obliczenia jednego z trzech rodzajów prawdopodobieństwa: matematycznego, statystycznego lub szacunkowego. Z kolei z niepewnością niemierzalną mamy do czynienia, gdy niemożliwe jest określenie wyniku danego działania przy pomocy wymienionych miar[3].

Współcześnie większość badaczy definiuje niepewność jako stan, w którym przyszłe możliwości i szanse ich wystąpienia nie są znane[4]. Z kolei pojęcie ryzyka jest używane, gdy[5]:

  • rezultat działań, jaki będzie osiągnięty w przyszłości nie jest znany, jednak możliwa jest identyfikacja przyszłych stanów
  • znane jest prawdopodobieństwo zrealizowania się określonych stanów w przyszłości.

Zgodnie ze standardem Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Zarządzania Ryzykiem FERMA ryzyko to kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń oraz jego skutków, przy czym obejmuje ono zarówno negatywne jak i pozytywne skutki zdarzeń[6]. W pierwszym przypadku ryzyko utożsamiane jest z możliwością poniesienia straty, co ma wydźwięk negatywny i powinno być traktowane jako zagrożenie. Drugie podejście definiuje zagrożenie jako możliwość wystąpienia efektu niezgodnego z naszymi oczekiwaniami – efekt może być gorszy lub lepszy od założonego. Dlatego też to podejście zależnie od sytuacji może być traktowane jako zagrożenie lub jako szansa[7].

Występowanie niepewności i ryzyka jest charakterystyczne dla handlu międzynarodowego. Niepewność jest w tym przypadku utożsamiana z luką informacyjną[8], która jest konsekwencją m.in dużej odległości geograficznej między kontrahentami, fluktuacjami koniunktury gospodarczej czy wpływem czynników politycznych[9].

Ryzykiem, którym obarczone są niejednokrotnie przedsiębiorstwa jest ryzyko handlowe. Ryzyko w wymianie międzynarodowej definiuje się jako prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń niezależnych od podmiotu działającego, a które – przez zmniejszenie wyników – odbierają działaniu całkowicie lub częściowo cechę skuteczności, korzystności lub ekonomiczności[10].

Pojęcie przedsiębiorstwa eksportowego

Przez definicję przedsiębiorstwa eksportowego rozumie się przedsiębiorcę, który w ramach spółki prawa handlowego lub jako osoba fizyczna prowadzi działalność handlową w eksporcie bezpośrednim lub pośrednim i dlatego ponosi związane z nią ryzyko.

Eksport bezpośredni polega na samodzielnym podjęciu przez producenta czynność związanych z przetransportowaniem i zbytem towarów za granicą.
Eksport pośredni polega na przekazaniu przez producenta swoich towarów krajowym podmiotom krajowym (eksporterom), którzy zajmują się przetransportowaniem i zbycie towarów za granicą.

Eksport jest formą ekspansji zagranicznej, która pozwala na wykorzystanie potencjału rynków zagranicznych. Czynnikami wpływającymi na podjęcie decyzji o ekspansji zagranicznej przez przedsiębiorstwo i równocześnie będące kryteriami różnicującymi poszczególne formy eksportu są m.in. wielkość zaangażowanego kapitału, zakres zarządzania, ryzyka czy potencjału zysku.

Kryteria podziału ryzyka

W związku z tym, iż ryzyko jest pojęciem wieloznacznym jego klasyfikacji dokonuje się w oparciu o różnie kryteria.

Według jednego z podziału, całkowite ryzyko w działalności gospodarczej podmiotów można podzielić na ryzyko systematyczne i ryzyko specyficzne[11].

Ryzyko systematyczne jest determinowane przez efekty zewnętrzne i pozostaje poza kontrolą podmiotu gospodarczego, którego ono dotyczy. Wynika to z faktu, iż ryzyko to jest ściśle związane z warunkami ekonomicznymi danego kraju, bądź regionu, co uniemożliwia jego eliminację. Za źródła ryzyka systematycznego uznaje się np. fluktuacje stopy procentowej, inflację czy sytuację polityczno-ekonomiczną.

Ryzyko specyficzne obejmuje obszar działania podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą i może być przez niego kontrolowane. Za źródła tego ryzyka uważa się m.in. konkurencję, płynność czy bankructwo firmy[12].

Szczegółowy podział ryzyka systematycznego i specyficznego został przedstawiony w tabeli poniżej.

Szczegółowy podział ryzyka systematycznego i specyficznego

Ryzyko systematyczne

Ryzyko specyficzne

ryzyko stopy procentowej

ryzyko niedotrzymania warunków płatności

ryzyko walutowe

ryzyko zarządzania

ryzyko rynku

ryzyko biznesowe

ryzyko siły nabywczej

ryzyko finansowe

ryzyko polityczne

ryzyko bankructwa

ryzyko wydarzeń

ryzyko płynności rynkowej

ryzyko zmiany ceny

ryzyko reinwestowania

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Tarczyński W., Mojsewicz M., Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001.

Kolejny podział ryzyka może być dokonany poprzez klasyfikację ze względu na sposób zarządzania nim, czyli na ryzyko czyste i spekulacyjne. Ryzyko czyste występuje, jeżeli jedyną alternatywą obecnego stanu jest wystąpienie szkody. Natomiast ryzyko spekulacyjne  charakteryzuje się tym, że przewidywane zdarzenia mogą spowodować zarówno straty jak i zyski[13].

Z punktu widzenia przedsiębiorstw międzynarodowych, interesujący może być również podział ryzyka na[14]:

  • ryzyko rynkowe, będące konsekwencją fluktuacji rynku finansowego (np. zmiany cen instrumentów czy stóp procentowych)
  • ryzyko kredytowe, związane z prawdopodobieństwem niedotrzymania warunków umowy przez kontrahenta
  • ryzyko operacyjne - strata poniesiona w wyniku działania niesprawnych systemów, niewystarczającej kontroli, błędu człowieka lub niewłaściwego zarządzania
  • ryzyko prawne - niepewność wynikająca z prowadzenia działalności gospodarczej wykraczającej poza ramy określonych przepisów prawnych bądź regulacji
  • ryzyko biznesowe – niepewność, co do efektów decyzji podejmowanych przez przedsiębiorstwo w zakresie normalnej działalności operacyjnej.

Na wykresie poniżej pokazana została klasyfikacja poszczególnych rodzajów ryzyka, które dotyczą przedsiębiorstw.

Rodzaje ryzyka przedsiębiorstwa

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Jaworski, W. L., Współczesny bank, Poltex, Warszawa, 1998.

Bibliografia:

Culp C. L., The ART of Risk Management: Alternative Risk Transfer, Capital Structure and the Convergence of Insurance and Capital Markets, Wiley&Sons, 2001.

Gorzeń-Mitka I., Ryzyko w eksporcie, Key Text, Warszawa 2007.

Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, PWN, Warszawa 2006.

Jaworski, W. L., Współczesny bank, Poltex, Warszawa, 1998.

Knight F.H., Risk, Uncertainty and Profit, Boston, 1921.

Misztal P., Zabezpieczenie przed ryzykiem zmian kursu walutowego, Difin, Warszawa 2004.

Root F.R., „Entry Strategies for International Markets”, Lexington Books, Lexington, 1987.

Socik A., Przedsiębiorstwo a ryzyko – podejście praktyczne, Rynek Terminowy, nr 10, 2000.

Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

Tarczyński W., Mojsewicz M., Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001.

Williams A.C., Smith M. L., Young Peter C., Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia, PWN, Warszawa 2002.

Zieleniewski J., Szczypiorski S., Zasady organizacji i techniki handlu zagranicznego, PTE, Warszawa, 1961.

Zierke A., „Instrumenty finansowe zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie eksportowym”, Praca Licencjacka, Wydział Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa 2012.

[1] Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

[2] Knight F.H., Risk, Uncertainty and Profit, Boston, 1921.

[3] Misztal P., Zabezpieczenie przed ryzykiem zmian kursu walutowego, Difin, Warszawa 2004.

[4] M.in Williams A.C., Smith M. L., Young Peter C., Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia, PWN, Warszawa 2002.

[5] Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

[6] Standard zarządzania ryzykiem, FERMA, 2002.

[7] Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, PWN, Warszawa 2006.

[8] Luka informacyjna charakteryzuje się brakiem możliwości dokładnego określenia problemów decyzyjnych oraz ograniczonymi możliwościami przewidywania zachowania uczestników tworzących otoczenie.

[9] Gorzeń-Mitka I., Ryzyko w eksporcie, Key Text, Warszawa 2007.

[10] Zieleniewski J., Szczypiorski S., Zasady organizacji i techniki handlu zagranicznego, PTE, Warszawa, 1961.

[11] Culp C. L., The ART of Risk Management: Alternative Risk Transfer, Capital Structure and the Convergence of Insurance and Capital Markets, Wiley&Sons, 2001.

[12] Tarczyński W., Mojsewicz M., Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001.

[13] Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

[14] Socik A., Przedsiębiorstwo a ryzyko – podejście praktyczne, Rynek Terminowy, nr 10, 2000.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy można sprzedać środek trwały w czasie zawieszenia działalności gospodarczej.? Jak rozliczyć podatki od tej sprzedaży?

Wielu przedsiębiorców, którzy decydują się na zawieszenie działalności gospodarczej, zastanawia się, jak prawidłowo rozliczyć sprzedaż środków trwałych. Często pojawiają się pytania, czy w trakcie zawieszenia można sprzedać firmowy majątek i czy od takiej transakcji należy odprowadzić podatek. Wbrew pozorom, sprawa nie jest skomplikowana.

CFO w firmie – dlaczego warto go docenić, zwłaszcza w sytuacji kryzysowej

O roli dyrektorów finansowych w zarządzaniu kryzysowym na przykładzie sytuacji, w jakiej znalazły się międzynarodowe organizacje pozarządowe – pisze Jarosław Czubacki, Head of Finance w Fundacji Save the Children Polska.

KSeF tuż za rogiem! Księgowi mówią jasno: za zgodność e-faktur odpowiadać będą przedsiębiorcy

KSeF już jest na horyzoncie. Przedsiębiorcy wciąż jednak zwlekają z przygotowaniami do e-faktur, licząc na pomoc księgowych z biur rachunkowych. Tymczasem to oni sami będą odpowiadać za zgodność z nowymi przepisami. Jak dobrze przygotować firmę i uniknąć kosztownych potknięć? Sprawdź, co zrobić już teraz.

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Wielką Brytanią – kompendium wiedzy dla polskich rezydentów podatkowych

W erze globalnej mobilności zawodowej i kapitałowej coraz więcej Polaków uzyskuje dochody z zagranicy. Najczęściej chodzi o Wielką Brytanię – kraj, który od lat przyciąga naszych obywateli do pracy, prowadzenia działalności gospodarczej czy inwestowania. W takim kontekście kluczowa staje się znajomość zasad opodatkowania dochodów uzyskiwanych w UK przez osoby będące polskimi rezydentami podatkowymi.

REKLAMA

Prof. W. Modzelewski: VAT unijny to największe zagrożenie dla uczciwych podatników. Trzeba zrezygnować z pozornych działań uszczelniających i napisać od nowa ustawę o VAT

Powoli ale skutecznie przebija się do świadomości podatników diagnoza, że VAT unijny, wprowadzony w Polsce w 2004 r., był od początku nieznaną w historii pułapką zastawioną nie tylko na nasze państwo, lecz również na dziesiątki tysięcy naiwnych i uczciwych podatników, którzy mieli być (i są nadal) ofiarami tego eksperymentu – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Ordynacja podatkowa - MF szykuje liczne zmiany od 2026 r. Przedawnienie, zapłata podatku, zwrot nadpłaty, MDR i wiele innych nowości w projekcie nowelizacji

W dniu 28 marca 2025 r. opublikowany został projekt bardzo obszernej nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilkunastu innych ustaw. Zmiany są bardzo liczne i mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ministerstwo Finansów informuje, że celem tej nowelizacji jest poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Zobaczmy jakie zmiany czekają podatników od początku przyszłego roku.

Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

REKLAMA

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

REKLAMA