REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ryzyko w biznesie - pojęcie i kryteria podziału ryzyka

Agnieszka Zierke
Ekspert z zakresu prawa, biznesu i ekonomii
Ryzyko w biznesie - pojęcie i kryteria podziału ryzyka
Ryzyko w biznesie - pojęcie i kryteria podziału ryzyka

REKLAMA

REKLAMA

Nieodłącznym elementem gospodarki jest działanie w warunkach ryzyka. Mimo, iż ryzyko jest niezwykle istotne, wciąż nie przyjęto jednej definicji tego zagadnienia. Dlatego też, aby sprostać tym zagadnieniom, w artykule tym przedstawiony został zarys pojęć i klasyfikacji ryzyka.

Pojęcie ryzyka

REKLAMA

Autopromocja

Ryzyko towarzyszy zarówno działaniom – ryzyko związane z realizacją określonych zamierzeń, jak i stanom – ryzyko związane z zachowaniem istniejącego stanu rzeczy, czyli niepodjęciem lub zaniechaniem określonych działań[1].

Zazwyczaj utożsamieniu ulegają dwa pojęcia – niepewność i ryzyko. Jedną z bardziej znanych teorii umożliwiających rozgraniczenie tych dwóch definicji jest ta która charakteryzuje niepewność ze względu na kryterium możliwości pomiaru, czyli na[2]:

  • niepewność mierzalną
  • niepewność niemierzalną.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Niepewność mierzalna utożsamiana jest z sytuacją, gdy jednostka narażona na ryzyko mamożliwość zastosowanie instrumentów wspomagania decyzji za pomocą obliczenia jednego z trzech rodzajów prawdopodobieństwa: matematycznego, statystycznego lub szacunkowego. Z kolei z niepewnością niemierzalną mamy do czynienia, gdy niemożliwe jest określenie wyniku danego działania przy pomocy wymienionych miar[3].

Współcześnie większość badaczy definiuje niepewność jako stan, w którym przyszłe możliwości i szanse ich wystąpienia nie są znane[4]. Z kolei pojęcie ryzyka jest używane, gdy[5]:

  • rezultat działań, jaki będzie osiągnięty w przyszłości nie jest znany, jednak możliwa jest identyfikacja przyszłych stanów
  • znane jest prawdopodobieństwo zrealizowania się określonych stanów w przyszłości.

Zgodnie ze standardem Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Zarządzania Ryzykiem FERMA ryzyko to kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń oraz jego skutków, przy czym obejmuje ono zarówno negatywne jak i pozytywne skutki zdarzeń[6]. W pierwszym przypadku ryzyko utożsamiane jest z możliwością poniesienia straty, co ma wydźwięk negatywny i powinno być traktowane jako zagrożenie. Drugie podejście definiuje zagrożenie jako możliwość wystąpienia efektu niezgodnego z naszymi oczekiwaniami – efekt może być gorszy lub lepszy od założonego. Dlatego też to podejście zależnie od sytuacji może być traktowane jako zagrożenie lub jako szansa[7].

Występowanie niepewności i ryzyka jest charakterystyczne dla handlu międzynarodowego. Niepewność jest w tym przypadku utożsamiana z luką informacyjną[8], która jest konsekwencją m.in dużej odległości geograficznej między kontrahentami, fluktuacjami koniunktury gospodarczej czy wpływem czynników politycznych[9].

REKLAMA

Ryzykiem, którym obarczone są niejednokrotnie przedsiębiorstwa jest ryzyko handlowe. Ryzyko w wymianie międzynarodowej definiuje się jako prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń niezależnych od podmiotu działającego, a które – przez zmniejszenie wyników – odbierają działaniu całkowicie lub częściowo cechę skuteczności, korzystności lub ekonomiczności[10].

Pojęcie przedsiębiorstwa eksportowego

Przez definicję przedsiębiorstwa eksportowego rozumie się przedsiębiorcę, który w ramach spółki prawa handlowego lub jako osoba fizyczna prowadzi działalność handlową w eksporcie bezpośrednim lub pośrednim i dlatego ponosi związane z nią ryzyko.

Eksport bezpośredni polega na samodzielnym podjęciu przez producenta czynność związanych z przetransportowaniem i zbytem towarów za granicą.
Eksport pośredni polega na przekazaniu przez producenta swoich towarów krajowym podmiotom krajowym (eksporterom), którzy zajmują się przetransportowaniem i zbycie towarów za granicą.

Eksport jest formą ekspansji zagranicznej, która pozwala na wykorzystanie potencjału rynków zagranicznych. Czynnikami wpływającymi na podjęcie decyzji o ekspansji zagranicznej przez przedsiębiorstwo i równocześnie będące kryteriami różnicującymi poszczególne formy eksportu są m.in. wielkość zaangażowanego kapitału, zakres zarządzania, ryzyka czy potencjału zysku.

Kryteria podziału ryzyka

W związku z tym, iż ryzyko jest pojęciem wieloznacznym jego klasyfikacji dokonuje się w oparciu o różnie kryteria.

Według jednego z podziału, całkowite ryzyko w działalności gospodarczej podmiotów można podzielić na ryzyko systematyczne i ryzyko specyficzne[11].

Ryzyko systematyczne jest determinowane przez efekty zewnętrzne i pozostaje poza kontrolą podmiotu gospodarczego, którego ono dotyczy. Wynika to z faktu, iż ryzyko to jest ściśle związane z warunkami ekonomicznymi danego kraju, bądź regionu, co uniemożliwia jego eliminację. Za źródła ryzyka systematycznego uznaje się np. fluktuacje stopy procentowej, inflację czy sytuację polityczno-ekonomiczną.

Ryzyko specyficzne obejmuje obszar działania podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą i może być przez niego kontrolowane. Za źródła tego ryzyka uważa się m.in. konkurencję, płynność czy bankructwo firmy[12].

Szczegółowy podział ryzyka systematycznego i specyficznego został przedstawiony w tabeli poniżej.

Szczegółowy podział ryzyka systematycznego i specyficznego

Ryzyko systematyczne

Ryzyko specyficzne

ryzyko stopy procentowej

ryzyko niedotrzymania warunków płatności

ryzyko walutowe

ryzyko zarządzania

ryzyko rynku

ryzyko biznesowe

ryzyko siły nabywczej

ryzyko finansowe

ryzyko polityczne

ryzyko bankructwa

ryzyko wydarzeń

ryzyko płynności rynkowej

ryzyko zmiany ceny

ryzyko reinwestowania

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Tarczyński W., Mojsewicz M., Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001.

Kolejny podział ryzyka może być dokonany poprzez klasyfikację ze względu na sposób zarządzania nim, czyli na ryzyko czyste i spekulacyjne. Ryzyko czyste występuje, jeżeli jedyną alternatywą obecnego stanu jest wystąpienie szkody. Natomiast ryzyko spekulacyjne  charakteryzuje się tym, że przewidywane zdarzenia mogą spowodować zarówno straty jak i zyski[13].

Z punktu widzenia przedsiębiorstw międzynarodowych, interesujący może być również podział ryzyka na[14]:

  • ryzyko rynkowe, będące konsekwencją fluktuacji rynku finansowego (np. zmiany cen instrumentów czy stóp procentowych)
  • ryzyko kredytowe, związane z prawdopodobieństwem niedotrzymania warunków umowy przez kontrahenta
  • ryzyko operacyjne - strata poniesiona w wyniku działania niesprawnych systemów, niewystarczającej kontroli, błędu człowieka lub niewłaściwego zarządzania
  • ryzyko prawne - niepewność wynikająca z prowadzenia działalności gospodarczej wykraczającej poza ramy określonych przepisów prawnych bądź regulacji
  • ryzyko biznesowe – niepewność, co do efektów decyzji podejmowanych przez przedsiębiorstwo w zakresie normalnej działalności operacyjnej.

Na wykresie poniżej pokazana została klasyfikacja poszczególnych rodzajów ryzyka, które dotyczą przedsiębiorstw.

Rodzaje ryzyka przedsiębiorstwa

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Jaworski, W. L., Współczesny bank, Poltex, Warszawa, 1998.

Bibliografia:

Culp C. L., The ART of Risk Management: Alternative Risk Transfer, Capital Structure and the Convergence of Insurance and Capital Markets, Wiley&Sons, 2001.

Gorzeń-Mitka I., Ryzyko w eksporcie, Key Text, Warszawa 2007.

Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, PWN, Warszawa 2006.

Jaworski, W. L., Współczesny bank, Poltex, Warszawa, 1998.

Knight F.H., Risk, Uncertainty and Profit, Boston, 1921.

Misztal P., Zabezpieczenie przed ryzykiem zmian kursu walutowego, Difin, Warszawa 2004.

Root F.R., „Entry Strategies for International Markets”, Lexington Books, Lexington, 1987.

Socik A., Przedsiębiorstwo a ryzyko – podejście praktyczne, Rynek Terminowy, nr 10, 2000.

Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

Tarczyński W., Mojsewicz M., Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001.

Williams A.C., Smith M. L., Young Peter C., Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia, PWN, Warszawa 2002.

Zieleniewski J., Szczypiorski S., Zasady organizacji i techniki handlu zagranicznego, PTE, Warszawa, 1961.

Zierke A., „Instrumenty finansowe zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie eksportowym”, Praca Licencjacka, Wydział Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa 2012.

[1] Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

[2] Knight F.H., Risk, Uncertainty and Profit, Boston, 1921.

[3] Misztal P., Zabezpieczenie przed ryzykiem zmian kursu walutowego, Difin, Warszawa 2004.

[4] M.in Williams A.C., Smith M. L., Young Peter C., Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia, PWN, Warszawa 2002.

[5] Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

[6] Standard zarządzania ryzykiem, FERMA, 2002.

[7] Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, PWN, Warszawa 2006.

[8] Luka informacyjna charakteryzuje się brakiem możliwości dokładnego określenia problemów decyzyjnych oraz ograniczonymi możliwościami przewidywania zachowania uczestników tworzących otoczenie.

[9] Gorzeń-Mitka I., Ryzyko w eksporcie, Key Text, Warszawa 2007.

[10] Zieleniewski J., Szczypiorski S., Zasady organizacji i techniki handlu zagranicznego, PTE, Warszawa, 1961.

[11] Culp C. L., The ART of Risk Management: Alternative Risk Transfer, Capital Structure and the Convergence of Insurance and Capital Markets, Wiley&Sons, 2001.

[12] Tarczyński W., Mojsewicz M., Zarządzanie ryzykiem, PWE, Warszawa 2001.

[13] Tarczyński W., Instrumenty pochodne na rynku kapitałowym, PWE, Warszawa 2003.

[14] Socik A., Przedsiębiorstwo a ryzyko – podejście praktyczne, Rynek Terminowy, nr 10, 2000.

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy komputery kwantowe są zagrożeniem dla blockchaina i bezpieczeństwa cyfrowych transakcji?

Blockchain od lat jest symbolem bezpieczeństwa i niezmienności danych. Jego zastosowanie wykracza daleko poza kryptowaluty – wykorzystuje się go w finansach, administracji, logistyce czy ochronie zdrowia. Jednak pojawienie się komputerów kwantowych, zdolnych do przeprowadzania obliczeń niewyobrażalnych dla klasycznych komputerów, rodzi pytanie: czy blockchain przestanie być odporny na złamanie? A jeśli tak, jakie będą tego konsekwencje dla transakcji, danych i całej gospodarki cyfrowej?

Przelewy natychmiastowe – czy europejskie banki są gotowe do zmian?

Zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego przelewy w euro mają docierać na konta klientów w UE w ciągu 10 sekund. Bankom, które nie spełnią tego wymogu, mogą grozić nie tylko kary, ale i utrata klientów.

Przedsiębiorców niepokoją podatki i niestabilność prawa. Dużym problemem są też rosnące koszty energii

Rosnące koszty energii, wysokie podatki i niestabilność prawa to największe obawy polskich przedsiębiorców. Firmy mierzą się także z problemem braków kadrowych, a większość nie spodziewa się poprawy warunków gospodarczych w najbliższym czasie.

W którym banku można dostać 4%, 5% a nawet 8% na lokacie lub koncie oszczędnościowym pod koniec stycznia 2025 r. [ranking depozytów bankowych]

W styczniu 2025 r. nastąpiły zmiany w czołówce promocyjnych depozytów bankowych. Dwa banki przestały oferować 8% w skali roku. Ale inna instytucja postanowiła właśnie na początku 2025 r. taką ofertę udostępnić. Mimo licznych promocji lokat i rachunków oszczędnościowych widoczny jest trend stopniowego pogarszania się oferty depozytowej - już od 2 lat. Skutkiem tego - jak pokazują dane NBP - przeciętna lokata zakładana jest z oprocentowaniem mniejszym niż 4% w skali roku.

REKLAMA

Obligacje skarbowe - luty 2025 r. Oprocentowanie do 6,80% w skali roku. Oferta obligacji nowych emisji

Ministerstwo Finansów w komunikacie z 27 stycznia 2025 r. przekazało informacje o oprocentowaniu i ofercie obligacji oszczędnościowych (detalicznych) Skarbu Państwa nowych emisji, które będą sprzedawane w lutym 20245 r. Oprocentowanie i marże tych obligacji nie zmienią się w porównaniu do oferowanych w styczniu br. Od 28 stycznia br. można nabywać nowe (lutowe) emisje obligacji skarbowych w drodze zamiany z niewielkim dyskontem. 

Nowe stawki podatku od środków transportowych w 2025 r. Kto i kiedy płaci ten podatek?

Przewoźnicy mogą odetchnąć z ulgą. Po sporych podwyżkach podatku od środków transportowych w 2024 roku, w obecnym 2025 r. ich poziom wzrósł tylko nieznacznie. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów, w 2025 roku maksymalna stawka opłaty zwiększy się o niecałe 3 proc., podczas gdy w 2024 roku podwyżka wyniosła aż 15 proc.

Nowe przepisy dla firm transportowych od 2025 roku: polscy przewoźnicy mogą wynająć pojazd za granicą

Początek 2025 r. zapowiada zmiany wpływające na funkcjonowanie polskich firm transportowych. Jedną z nich jest nowelizacja ustawy o transporcie drogowym z 21 listopada 2024 r., zgodnie z którą polscy przewoźnicy od niedawna mogą wypożyczyć ciężarówkę zarejestrowaną za granicą. Rozwiązanie to może przynieść korzyści firmie transportowej i zwiększyć np. elastyczność operacyjną czy ograniczyć liczbę przestojów, ale ma też swoje ograniczenia. Jakie? Co ważniejsze, nieprzestrzeganie nowych regulacji niesie ryzyko dotkliwych kar finansowych dla przewoźników.

Rewolucja w branży finansowej: Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych

W dynamicznie zmieniającym się świecie finansów, bycie na bieżąco z trendami i nowymi regulacjami to klucz do sukcesu. Dlatego już w marcu 2025 roku odbędzie się jedno z najważniejszych wydarzeń w branży – Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych – KONEL. To niepowtarzalna okazja, by poszerzyć wiedzę, nawiązać kontakty i zyskać przewagę konkurencyjną.

REKLAMA

Urojona podmiotowość podatników - skutki. Błędne przekonanie, czy świadome oszustwo?

Czy można mieć urojenia podatkowe? Oczywiście tak i mogą z nich wynikać nawet realne w sensie prawnym zobowiązania podatkowe. Nie jest to również zjawisko na wskroś marginalne, bo owe urojenia wynikają z błędnego odczytania i zastosowania norm prawnych, przy czym ów błąd wcale nie musi być czymś nieuświadomionym – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Unijne rozporządzenie DORA już obowiązuje. Które firmy muszą stosować nowe przepisy od 17 stycznia 2025 r.?

Od 17 stycznia 2025 r. w Unii Europejskiej zaczęło obowiązywać Rozporządzenie DORA. Objęte nim podmioty finansowe miały 2 lata na dostosowanie się do nowych przepisów w zakresie zarządzania ryzykiem ICT. Na niespełna miesiąc przed ostatecznym terminem wdrożenia zmian Europejski Bank Centralny opublikował raport SREP (Supervisory Review and Evaluation Process) za 2024 rok, w którym ze wszystkich badanych aspektów związanych z działalnością banków to właśnie ryzyko operacyjne i teleinformatyczne uzyskało najgorsze średnie wyniki. Czy Rozporządzenie DORA zmieni coś w tym zakresie? Na to pytanie odpowiadają eksperci Linux Polska.

REKLAMA