Kategorie
Szukaj
Sklep
Kalkulatory
Wskaźniki
Terminarz
Serwisy
Strona główna » Księgowość » Obrót gospodarczy » Cło » Duże zmiany w cłach od 1 maja 2016 r. - Unijny Kodeks Celny

Duże zmiany w cłach od 1 maja 2016 r. - Unijny Kodeks Celny

02 marca 2016, 10:30
[Data aktualizacji 04 maja 2016, 12:22]
Duże zmiany w cłach od 1 maja 2016 r. - Unijny Kodeks Celny
Duże zmiany w cłach od 1 maja 2016 r. - Unijny Kodeks Celny
ShutterStock
Postanowienia nowego Unijnego Kodeksu Celnego będą miały zastosowanie od 1 maja 2016 r., gdy odnoszące się do UKC akty delegowane i wykonawcze zostaną przyjęte i wejdą w życie najpóźniej w tym terminie. Do 1 maja 2016 r. zastosowanie ma dotychczasowy Wspólnotowy Kodeks Celny i przepisy wykonawcze do niego.

Nowy Unijny Kodeks Celny

UKC został przyjęty w dniu 9 października 2013 r. rozporządzeniem (UE) nr 952/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady. Wszedł w życie 30 października 2013 r. uchylając rozporządzenie (WE) nr 450/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks celny (zmodernizowany kodeks celny) (Dz.U. L 145 z 04.06.2008 r., str.1).

Nowe przepisy unijnego prawa celnego, które przynosi UKC:

- upraszczają prawodawstwo celne,

- ujednolicają obsługę obrotu towarowego z zagranicą w całej UE poprzez harmonizację zasad wymiany informacji i zakresu danych,

- wprowadzają ułatwienia w zakresie procedur celnych zapewniając ułatwienia zmierzające do wzrostu efektywności transakcje celne zgodnie ze współczesnymi potrzebami,

- wdrażają obsługę procesów biznesowych w pełni elektronicznym środowisku – zarówno dla administracji celnych, jak też podmiotów dokonujących obrotu towarowego z zagranicą,

- wspierają rzetelne i godne zaufania podmiotów gospodarczych – upoważnionych  przedsiębiorców AEO.

Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo celne oraz niektórych innych ustaw przygotowany w związku z ustanowieniem UKC oraz  przepisów wykonujących jego przepisy.

Ministerstwo Finansów przygotowało omówienie i wyjaśnienie najważniejszych zmian wprowadzanych przez UKC:

Przedstawicielstwo celne

Wydawanie decyzji celnych na podstawie UKC

Ponowna ocena pozwoleń wydanych przed 1 maja 2016 r.

Upoważniony przedsiębiorca AEO

Wspólna Taryfa Celna i klasyfikacja taryfowa towarów

Wiążąca informacja taryfowa (WIT)

Pochodzenie towarów

Wiążąca informacja o pochodzeniu (WIP)

Wartość celna towarów

Dług celny

Zabezpieczenie długu celnego

Zniszczenie i zrzeczenie się towarów

Wprowadzanie towarów na obszar ceny Unii Europejskiej - przywozowa deklaracja skrócona (PDS)

Magazyn czasowego składowania

Miejsca zatwierdzone do celów przedstawienia towarów i czasowego składowania

Potwierdzenie unijnego statusu celnego towarów

Pozwolenie na stosowanie procedury uproszczonej w formie zgłoszenia uproszczonego

Pozwolenie na odprawę scentralizowaną realizowaną na terenie kraju

Pozwolenie na wpis do rejestru zgłaszającego

Tranzyt unijny i tranzyt TIR

Skład celny

Wolny obszar celny

Wywóz towarów poza obszar celny Unii

Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Autorzy: prof. dr hab. Irena Olchowicz, dr Agnieszka Tłaczała, dr Wanda Wojas, Ewa Sobińska, Katarzyna Kędziora, Justyna Beata Zakrzewska, dr Gyöngyvér Takáts

Eksporterzy i importerzy muszą się przygotować

Zdaniem ekspertów PwC wprowadzane przez UKC zmiany dotkną w największym stopniu podmioty, dokonujące międzynarodowego obrotu towarowego (poza granice UE) które:

- posiadają status upoważnionego przedsiębiorcy AEO lub zamierzają ubiegać się o taki status,

- posiadają pozwolenia na korzystanie ze wspólnotowych procedur celnych (w tym uproszczonych procedur celnych), bądź mają w planach pozyskanie takich pozwoleń,

- dokonują obrotu towarowego na dużą skalę,

- w ramach prowadzonego handlu uiszczają opłaty licencyjne (np. z tytułu wykorzystanie znaków towarowych lub własności intelektualnej),

- wykorzystują dla potrzeb obliczenia wartości celnej towarów kwoty widniejące na pierwszej fakturze wystawionej w łańcuchu sprzedaży (tzw. „first sale arrangement”),

- posiadają lub będą starać się o Wiążące Informacje Taryfowe lub Wiążące Informacje o Pochodzeniu.

Do najważniejszych zmian wprowadzanych przez Unijny Kodeks Ceny eksperci PwC zaliczają zmiany w obszarze wspólnotowych procedur celnych, tj.:

- stworzenie zupełnie nowego katalogu tzw. specjalnych procedur celnych,

- dokonanie zmian w zasadach korzystania ze wspólnotowych procedur celnych,

- rozszerzenie katalogu procedur uproszczonych (nowe uproszczenia dla AEO),

- rozszerzenie warunków, jakie należy spełnić, aby uzyskać pozwolenie na stosowanie celnych procedur uproszczonych,

- zmiany mogące mieć wpływ na bezgotówkowe rozliczanie importowego VAT.

Istotne zmiany dotyczą też obszaru związanego z ustalaniem wartości celnej importowanych towarów.

Eksporterzy i importerzy powinni:

- mieć orientację w zakresie wprowadzanych przez UKC zmian,

- dokonać identyfikacji realizowanych w firmie operacji importowych i eksportowych,

- przeprowadzić inwentaryzacji posiadanych pozwoleń umożliwiających realizację tych operacji,

- przeanalizować to, co trzeba zmienić/zmodyfikować, aby dostosować pozwolenia do nowych przepisów.

Zdaniem ekspertów PwC niektóre z tych działań należy podjąć już teraz ze względu na przepisy przejściowe – np. w sytuacji, w której przedsiębiorcy chcieliby dalej korzystać ze zwolnienia od obowiązku złożenia zabezpieczenia celnego również po 1 maja 2016 r. 

Źródło: Ministerstwo Finansów, PwC

Poszerzaj swoją wiedzę, czytając naszą publikację
VAT zmiany od 1 lipca 2021 r.
VAT zmiany od 1 lipca 2021 r.
Tylko teraz
39,90 zł
Przejdź do sklepu
Źródło: Ministerstwo Finansów
Wersja do druku
Napisz do nas
Zapisz się na newsletter
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

NajnowszePopularneNajstarsze
Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Księgowość
    1 sty 2000
    31 lip 2021
    Zakres dat:
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail

    Upadłości i restrukturyzacje firm w 2021 roku

    30 lip 2021
    Upadłości i restrukturyzacje firm. W pierwszej połowie 2021 r. sądy ogłosiły upadłość wobec 201 firm. 36 proc. z nich było notowanych w Krajowym Rejestrze Długów już rok przed ogłoszeniem upadłości przez sąd, a w dniu bankructwa 58 proc. Znacznie większa liczba przedsiębiorstw została objęta postępowaniem restrukturyzacyjnym - aż 1064.

    Opłata koncesyjna dla magazynów energii i zmiana opłaty dla offshore

    30 lip 2021
    Wysokość opłat koncesyjnych dla magazynowania energii elektrycznej oraz zmiana wysokości opłaty koncesyjnej na wytwarzanie energii w morskich farmach wiatrowych zostanie uregulowana w III kwartale br.; nastąpi to w rozporządzeniu Rady Ministrów - wynika z wykazu prac legislacyjnych i programowych rządu.

    VAT e-commerce - nowe regulacje podatkowe w transgranicznej sprzedaży

    30 lip 2021
    VAT e-commerce. Pakiet e-commerce to nic innego, jak szereg zmian w ustawie o podatku od towarów i usług w międzynarodowym handlu elektronicznym i imporcie w relacjach B2C. Adresowany jest do przedsiębiorców, którzy dokonują transgranicznych dostaw towarów i świadczą transgraniczne usługi unijnym konsumentom w transakcjach B2C.

    Uwalnianie pieniędzy z rachunku VAT w 2021 roku

    30 lip 2021
    Uwalnianie pieniędzy z rachunku VAT. W pierwszych sześciu miesiącach 2021 r. wpłynęło prawie 20% mniej wniosków o uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku VAT w porównaniu z analogicznym okresem ub.r. Jednak z danych resortu finansów wynika, że zgodzono się uwolnić kwotę prawie 80% większą niż wcześniej. W analizowanych okresach wydano niemal po tyle samo odmów. Ale w tym roku zablokowano znacznie więcej środków. Ostatnio negatywne postanowienia dotyczą głównie wnioskodawców bez wiodącego PKD.

    Samochód służbowy do celów prywatnych a PIT - zmiany od 2022 roku

    29 lip 2021
    Samochód służbowy do celów prywatnych a PIT. Od 2022 roku przy określaniu wysokości ryczałtu (określającego wartość świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych), zamiast pojemności silnika, będzie brana pod uwagę moc silnika, z podziałem na do i powyżej 60 kW. Taka zmiana znalazła się w projekcie z 26 lipca 2021 r. nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o PIT). Zmiana ta skutkuje także objęciem niższym ryczałtem (250 zł) udostępnienia pracownikowi elektrycznego samochodu do celów prywatnych oraz samochodu napędzanego wodorem.

    Unikanie opodatkowania przez holdingi zagraniczne a polskie spółki

    29 lip 2021
    Unikanie opodatkowania przez holdingi zagraniczne a polskie spółki. W dniu 25 maja 2021 r. Szef KAS wydał opinię zabezpieczającą potwierdzającą że wniesienie przez nierezydentów, w drodze wkładu niepieniężnego, polskiej spółki do kontrolowanej przez nich spółki zagranicznej, ukierunkowane na utworzenie za granicą holdingu rodzinnego nie stanowi unikania opodatkowania. Będzie tak mimo tego, iż wypłacane przez polską spółkę do holdingu dywidendy będą mogły korzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Fragmenty opinii wydają się wskazywać, że zarówno wybór jurysdykcji w której lokalizowany jest holding jak i moment w którym następuje wypłata dywidenda, mogą być analizowane przez pryzmat zaistnienia przesłanek zastosowania GAAR (General Anti‑Avoidance Rule – czyli ogólna klauzula obejścia prawa /podatkowego/).

    Rejestracja w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych - jak to zrobić

    29 lip 2021
    Rejestracja w CRPA. Ministerstwo Finansów przypomina, kto ma obowiązek rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CPRA), dostępnym na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC). Powinny to niezwłocznie uczynić m.in. podmioty, które prowadzą działalność gospodarczą w akcyzie na podstawie zgłoszenia AKC-R i nie uzupełniły go o dane, które dotychczas były niewymagane.

    Konsultacje projektu zmian podatkowych wydłużone do 30 sierpnia

    29 lip 2021
    Podatki 2022. Konsultacje społeczne projektów podatkowych związanych z tzw. Polskim Ładem zostały przedłużone do pięciu tygodni; potrwają do 30 sierpnia - poinformowało 28 lipca 2021 r. Ministerstwo Finansów. Resort tłumaczy, że wydłużenie konsultacji to odpowiedź na "sygnały płynące z rynku".

    Najem prywatny od 2022 roku opodatkowany tylko ryczałtem

    28 lip 2021
    Najem prywatny 2022. Od przyszłego roku przychody z najmu i dzierżawy osiągane poza działalnością gospodarczą (tzw. najem prywatny) nie będą mogły być opodatkowane PIT. Jedyną formą opodatkowania tych przychodów będzie ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w wysokości 8,5% do kwoty 100 000 zł rocznych przychodów oraz 12,5% od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł przychodów. Taka zmiana znalazła się w projekcie z 26 lipca 2021 r. nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne i ustawy o PIT). Zmiana ta będzie niekorzystna dla tych najemców, którzy ponoszą wysokie koszty dotyczące przedmiotu najmu. Na przykład remontują, czy modernizują wynajmowane mieszkania lub spłacają kredyt zaciągnięty na zakup tego mieszkania. Nie będzie można też uwzględniać odpisów amortyzacyjnych.

    Karta podatkowa 2022 - zmiany

    28 lip 2021
    Karta podatkowa 2022 - zmiany. W 2022 roku opodatkowanie w formie karty podatkowej będzie dotyczyło wyłącznie podatników, którzy korzystali z tej formy opodatkowania na dzień 31 grudnia 2021 r. i będą kontynuować stosowanie tej formy opodatkowania. Od 1 stycznia 2022 r. nikt nowy nie będzie mógł złożyć wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie. Taka zmiana znalazła się w projekcie z 26 lipca 2021 r. nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne i ustawy o PIT).

    Koszty 50 % przy zbyciu praw autorskich a zwolnienie z PIT dla młodych

    28 lip 2021
    Koszty 50 % przy zbyciu praw autorskich a zwolnienie z PIT dla młodych. Po niespełna dwóch latach od początku funkcjonowania ulgi w podatku dochodowym dla osób do 26 roku życia, nadal istnieje szereg niejasności związanych z ograniczeniami w jej stosowaniu. Wiele wątpliwości pojawia się w momencie, kiedy beneficjenci ww. ulgi uzyskują przychody z tytułu przeniesienia praw autorskich.

    Podmioty medyczne nie muszą wymieniać kas rejestrujących

    28 lip 2021
    Kasy fiskalne a usługi medyczne. Od 1 lipca 2021 r. kolejni podatnicy są zobowiązani do wymiany kas rejestrujących z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii na tzw. kasy online. Obowiązek wymiany kas rejestrujących dotyczy również podatników świadczących usługi w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów.

    Procedura zwrotu akcyzy

    28 lip 2021
    Zwrot akcyzy. Jedną z cech charakterystycznych podatku akcyzowego, odróżniających go od pozostałych podatków pośrednich jest jego jednofazowość, która zakłada nałożenie akcyzy na pierwszym szczeblu obrotu, tj. w momencie wydania towarów do konsumpcji. Niejednokrotnie zdarza się jednak, że wyroby opodatkowane akcyzą w jednym państwie członkowskim zostają następnie przemieszczone do innego kraju, w którym również przeznaczane są do konsumpcji, co z założenia rodzi obowiązek nałożenia na nie akcyzy. W celu uniknięcia podwójnego opodatkowania, polski ustawodawca wprowadził do ustawy o podatku akcyzowym procedurę zwrotu akcyzy, której założenia i warunki zostaną omówione poniżej.

    Składka zdrowotna a PIT - co się zmieni od 2022 roku?

    27 lip 2021
    Składka zdrowotna a PIT. Projekt (z 26 lipca br.) nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o PIT i ustawy o NFZ) przewiduje m.in. ujednolicenie stawki składki zdrowotnej do wysokości 9% dla wszystkich podatników oraz likwidację możliwości odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku dochodowego od osób fizycznych. Nowe przepisy mają obowiązywać od 1 stycznia 2022 r., tak jak większość innych zmian w PIT.

    Kwota wolna od podatku 30 tys. zł, kwota zmniejszająca podatek 5100 zł - PIT 2022

    27 lip 2021
    Kwota wolna od podatku 2022. W opublikowanym 26 lipca br. projekcie nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o PIT) znalazła się m.in. nowa wysokość kwoty wolnej od podatku w PIT - 30 tys. zł - dla wszystkich podatników obliczających podatek według skali podatkowej. Taka kwota wolna od podatku w PIT uzyskana będzie dzięki podwyższeniu kwoty zmniejszającej podatek do wysokości 5100 zł (30 000 zł x 17% minus 5 100 zł = 0 zł). Ministerstwo Finansów wskazuje, że to europejski poziom kwoty wolnej od podatku, porównywalny z tym osiąganym w Niemczech czy Francji. To 10 razy większa kwota wolna niż jeszcze pięć lat temu. Nowa kwota wolna ma obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. obok innych zmian w PIT.

    Ulga dla klasy średniej w PIT (ulga dla pracowników) od 2022 roku

    27 lip 2021
    Ulga dla klasy średniej. W skierowanym 26 lipca br. do konsultacji projekcie nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o PIT) znalazła się nowa ulga podatkowa w PIT - tzw. ulga dla klasy średniej. Ministerstwo Finansów wskazuje, że w celu ochrony klasy średniej projekt nie tylko przewiduje podwyższenie do 120 000 zł progu rocznych dochodów, po przekroczeniu którego ma zastosowanie 32% stawka podatku, ale również ulgę podatkową dla pracowników. Ulga ta ma obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. obok innych zmian w PIT. Na czym ma polegać ulga dla klasy średniej?

    Źródła dochodów Unii Europejskiej - zasoby własne UE

    27 lip 2021
    Źródła dochodów Unii Europejskiej. W przeciwieństwie do budżetów krajowych, budżet UE jest budżetem inwestycyjnym i nie może wykazywać deficytu. Unia Europejska osiągnęła kompromis ws. wiążącego harmonogramu wprowadzania nowych źródeł dochodów UE. Jakie nowe źródła dochodów zyska Unia?

    Podatki 2022 - kto zyska na zmianach podatkowych

    27 lip 2021
    Polski Ład - kto zyska na zmianach podatkowych. Podwyżka kwoty wolnej od podatku PIT do 30 tys. zł, wzrost do 120 tys. zł progu podatkowego, podatkowe fair play i podatkowy restart gospodarki – to główne elementy podatkowej części Polskiego Ładu. 26 lipca 2021 r. rozpoczęły się konsultacje pakietu zmian podatkowych. Ministerstwo Finansów planuje, że nowe przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2022 r. Co się zmieni w podatkach od 2022 roku? Kto zyska a kto straci na tych zmianach?

    Zmiany w PIT od 2022 roku - projekt, szczegóły, nowe ulgi

    26 lip 2021
    Zmiany w PIT od 2022 roku. W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano 26 lipca 2021 r. szczegółowe założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (nr UD260). Tego samego dnia gotowy projekt nowelizacji wielu przepisów podatkowych został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Projekt ten stanowi część zmian legislacyjnych w ramach Polskiego Ładu. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów oraz Prezesa Rady Ministrów zmiany w PIT mają wejść w życie od początku 2022 roku. Jakie zmiany w PIT są zapisane w tym projekcie?

    Polski Ład: projekt ustawy podatkowej w konsultacjach

    26 lip 2021
    Polski Ład: projekt ustawy podatkowej w konsultacjach. Przygotowany projekt ustawy podatkowej, będącej elementem Polskiego Ładu, został skierowany do konsultacji publicznych - poinformował 26 lipca 2021 r. minister finansów Tadeusz Kościński. Projekt zawiera m.in. kwotę wolną od podatku PIT w wysokości 30 tys. zł. Pierwsze czytanie tego projektu w Sejmie jest planowane za kilka tygodni, tak by proces legislacyjny zakończył się przed 30 listopada - poinformował premier Mateusz Morawiecki.

    Kiedy wszczęcie postępowania karnego skarbowego jest "instrumentalne"?

    26 lip 2021
    Kiedy wszczęcie postępowania karnego skarbowego jest "instrumentalne"? Naczelny Sąd Administracyjny opublikował już uzasadnienie uchwały z 24 maja 2021 r. sygn. akt I FPS 1/21, zgodnie z którą sądy administracyjne są uprawnione do dokonywania oceny, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego miało charakter instrumentalny i czy mogło skutecznie wywołać efekt w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Uzasadnienie dostarcza cennych wskazówek, jak należy dokonywać oceny kryterium “instrumentalności”.

    Czy od 1 lipca 2021 r. złożenie JPK_VAT z oznaczeniami MPP jest błędem?

    26 lip 2021
    JPK_VAT z oznaczeniami MPP. Od 1 lipca 2021 r. zmianie uległo rozporządzenie z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (ostatnia zmiana - w par. 11 uchylono pkt 2 ustępu 2, co oznacza, że ewidencja nie musi zawierać oznaczenia "MPP"). Jednocześnie ministerstwo nie zmieniło schemy JPK (zmiana będzie wprowadzona w nowym roku), zatem istnieje nadal możliwość wypełniania pola "MPP" w ewidencji. Czy obecnie - po wejściu w życie zmian w powyższym rozporządzeniu - złożenie w urzędzie JPK_VAT z oznaczeniami MPP będzie traktowane jako błąd?

    Jaka stawka VAT dla instalacji fotowoltaicznej?

    26 lip 2021
    Stawka VAT dla instalacji fotowoltaicznej. Firma jest podwykonawcą. Wykonuje usługę montażu instalacji fotowoltaicznej na rzecz innego przedsiębiorcy na domu jednorodzinnym o powierzchni do 300 m2. Czy w takim przypadku można zastosować stawkę VAT 8%? Czy należy zastosować stawkę 23%?

    Rachunek do spłaty subwencji z PFR a biała lista podatników VAT

    26 lip 2021
    Rachunek do spłaty subwencji z PFR a biała lista podatników VAT. Podatnicy VAT, którzy otrzymali subwencje z Tarczy Finansowej PFR mają wątpliwości, czy rachunek do spłaty subwencji otrzymanej z PFR ma być zgłoszony na białą listę?

    Amortyzacja podatkowa i rozliczenie leasingu - będą zmiany

    26 lip 2021
    Amortyzacja podatkowa i leasing. W ramach pakietu uszczelniającego podatki Ministerstwo Finansów planuje zmianę w przepisach o amortyzacji składników majątku prywatnego wprowadzanego do majątku firmy. Zmienią się także zasady rozliczenia podatkowego sprzedaży majątku firmowego (np. przedmiotów wykupionych z leasingu) przez właścicieli firm – dowiedziała się PAP.