REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ciągłość rozliczeń podatkowych po zmarłym przedsiębiorcy - nowe regulacje od 2018 r.

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Ciągłość rozliczeń podatkowych po zmarłym przedsiębiorcy /fot.shutterstock
Ciągłość rozliczeń podatkowych po zmarłym przedsiębiorcy /fot.shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Ministerstwo Rozwoju chce, by mimo zgonu przedsiębiorcy zachować ciągłość rozliczeń podatkowych jego firmy. Odpowiednie regulacje w tej kwestii przewiduje projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, który miałby wejść w życie w 2018 r.

REKLAMA

Autopromocja

Problem złożoności sukcesji po zmarłym przedsiębiorcy od dawna wymaga rozwiązania. Usprawnienia wymagają szczególnie procedury związane z umożliwieniem kontynuacji prowadzenia przedsiębiorstwa zmarłego przez jego spadkobierców. Wie o tym także ustawodawca, stąd zgłoszony w lutym tego roku Projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Wzbudził on wielkie nadzieje. Miałby wejść w życie już 1 stycznia 2018 r.

Ciągłość przedsiębiorstwa

REKLAMA

Największą bolączką właścicieli przedsiębiorstw oraz spadkobierców chcących zapewnić ciągłość ich działania jest niedostosowanie obecnych regulacji prawnych do realiów życia codziennego. Przewlekłość postępowania spadkowego, ciągnącego się miesiącami lub latami, w szczególności na etapie działu spadku (z powodu sporów w kręgu zainteresowanych schedą po zmarłym), wpływa negatywnie na kondycję przedsiębiorstwa będącego przedmiotem spadku. A w grę wchodzą umowy z pracownikami zmarłego, koncesje, zezwolenia – niezbędne przecież w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Co ciekawe, opisany problem jest konsekwencją zmian ustrojowych. W przeszłości, kiedy prowadzone działalności gospodarcze nie miały tak rozwiniętych struktur korporacyjnych jak dzisiaj, sukcesja przedsiębiorstwa sprowadzała się do przyuczenia następcy przedsiębiorcy do wykonywania rzemiosła. Natomiast przy obecnej skali i złożoności struktur prawnych prowadzonego biznesu skuteczna sukcesja przedsiębiorstwa wymaga interwencji prawa. Dostrzeżenie przez projektodawców ustawy wskazanych problemów należy pochwalić.

Przyczyny uzasadniające zgłoszenie Projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

· trudności w posługiwaniu się przez sukcesorów nazwą przedsiębiorcy po jego śmierci;

· małe szanse na kontynuację działalności przedsiębiorstwa wskutek braku zgodności wszystkich spadkobierców;

· wygasanie umów o pracę zatrudnionych osób wraz ze śmiercią ich pracodawcy;

· utrata mocy pełnomocnictw i niektórych umów cywilnoprawnych;

· wstrzymanie rozliczeń podatkowych;

· przejmowanie uprawnień i obowiązków podatkowych o charakterze niemajątkowym na bardzo restrykcyjnych zasadach;

· problemy z dostępem do rachunku bankowego przedsiębiorcy;

· utrata przyznanej pomocy publicznej (konieczność jej zwrotu wraz z odsetkami od dnia jej przekazania przez podmiot finansujący).

Zmiana aż 25 ustaw

REKLAMA

Wprowadzenie wspomnianej ustawy wiąże się ze zmianami w całym systemie prawnym. Aby była ona spójna z innymi, już obowiązującymi, przewidziano zmodyfikowanie aż 25 aktów, m.in. Kodeksu cywilnego, Kodeksu pracy, Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od spadków i darowizn czy Ordynacji podatkowej.

Przygotowywana nowelizacja ma dotyczyć także innych kwestii związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Np. zgodnie z art. 42 projektowanej ustawy w przepisach Kodeksu cywilnego dotyczących prokury zostanie doprecyzowane, że prokura podlega wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (zgodnie z obecną treścią przepisu prokura „podlega obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców”). Przepisy o prokurze w nowym brzmieniu będą korespondować z nazwami rejestrów, do których przypisywane są odpowiednio osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze i wspólnicy spółek cywilnych albo spółki prawa handlowego.

Dążenia do ujednolicenia regulacji prawnych trzeba ocenić bardzo pozytywnie. Obawy może budzić jednak to, czy przedsiębiorcy i ich spadkobiercy, których zagadnienie sukcesji będzie dotyczyć, odnajdą się w tak znacznej liczbie zmian. Zwłaszcza że niektóre z nich z pewnością można określić mianem rewolucyjnych, ponieważ całkowicie zmieniają dotychczasowe zasady. Przykładowo, projekt ustawy zakłada zmianę dotychczasowego art. 12 ust. 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, zgodnie z którym w przypadku zgonu podatnika wygasa jego numer NIP (z wyjątkiem sytuacji określonych w ust. 1 i 1a, przy czym żaden z tych wyjątków nie dotyczy jednoosobowej działalności gospodarczej). W projekcie omawianej ustawy zaproponowano, by w art. 12 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników dodać ust. 1b: „NIP przedsiębiorcy przechodzi na przedsiębiorstwo w spadku i wygasa wraz z wygaśnięciem tego zarządu, a jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – wraz z upływem terminu do powołania zarządcy sukcesyjnego”.

Według projektowanych zmian decyzje związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa nie wygasną, o ile zarządca sukcesyjny lub następca prawny przedsiębiorcy złoży stosowny wniosek, oświadczy, że przyjmuje warunki wskazane w decyzji, a także będzie w stanie spełnić warunki do uzyskania tej decyzji określone w przepisach odrębnych.

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

Osoby, które staną się następcami prawnymi przedsiębiorców po 1 stycznia 2018 r., powinny zdać sobie sprawę, iż znajdą się w zupełnie innej rzeczywistości prawnej, dającej im skuteczne narzędzie prawne do kontynuowania biznesu spadkodawcy. Sukcesorzy przedsiębiorstwa powinni wręcz wykazać się inicjatywą w przejmowaniu spraw związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, nie czekając, aż zgłoszą się do nich kontrahenci bądź organy administracji publicznej.

Fiskus zamiast Charona

Nie sposób nie odnieść wrażenia, że resort finansów wciela się w postać Charona przeprowadzającego dusze zmarłych przedsiębiorców przez rzekę podatków. Zgodnie bowiem z założeniami ustawy, mimo śmierci osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą ma być zachowana ciągłość rozliczeń podatkowych związanych z tą działalnością. Ustawodawca do projektowanej ustawy wprowadził nawet oddzielny rozdział V zatytułowany: „Podatki w okresie zarządu sukcesyjnego”. Zgodnie z art. 40 ust. 1 projektowanej ustawy przedsiębiorstwo w spadku zostanie uznane za jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, będącą podatnikiem według m.in. przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku od towarów i usług.


Na koniec rozważań na temat przyszłego życia po śmierci przedsiębiorców warto zwrócić uwagę ustawodawcy na konieczność uregulowania kwestii nazwy. Zgodnie bowiem z projektowanym art. 6 ust. 1 i 3 ustawy zarządca sukcesyjny posługuje się nazwą przedsiębiorstwa w spadku, a nazwa ta obejmuje dotychczasową firmę przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem „w spadku”. W praktyce oznacza to, że w okresie trwania zarządu sukcesyjnego, a więc 2, a nawet 5 lat po śmierci właściciela, w obrocie gospodarczym będzie nadal funkcjonować przedsiębiorstwo oznaczone imieniem i nazwiskiem nieżyjącego, z subtelnym dodatkiem „w spadku”.

Lepiej załatwić zarząd przed śmiercią

Powołać zarządcę sukcesyjnego będzie można na dwa sposoby. Po pierwsze, sam przedsiębiorca będzie mógł tego dokonać poprzez wskazanie prokurenta (który z chwilą śmierci przedsiębiorcy stanie się zarządcą sukcesyjnym). Powołanie zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę będzie wymagało zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Po drugie, jeżeli przedsiębiorca tego nie uczyni, mogą to zrobić:

· małżonek przedsiębiorcy, za zgodą wszystkich znanych mu spadkobierców lub zapisobiercy windykacyjnego;

· osoba, która przyjęła zapis windykacyjny (którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo), za zgodą małżonka przedsiębiorcy;

· spadkobierca, który przyjął spadek, za zgodą wszystkich znanych mu spadkobierców oraz małżonka przedsiębiorcy.

Na powołanie zarządcy po śmierci przedsiębiorcy są tylko 2 miesiące. W tym krótkim czasie, jak przewiduje projekt, wymienione wyżej osoby mają uzyskać zgodę pozostałych na wybór osoby zarządcy – której uzyskanie w przypadku postępowań spadkowych nie jest takie pewne. Poza tym szeroki jest krąg uprawnionych do odwołania ustanowionego już zarządcy sukcesyjnego, nawet wybranego przez spadkodawcę.

Podsumowanie

Choć zgodnie z niedawno ogłoszonym komunikatem Ministerstwa Finansów zadłużenie Skarbu Państwa wzrosło na koniec września o 4,3 mld zł w porównaniu do sierpnia i wynosi teraz 940,9 mld zł, to należy ufać, że przyjęcie nowego prawa ma na celu wyłącznie uregulowanie problemu sukcesji przedsiębiorstwa osoby fizycznej. Jak uzasadnia resort, dotyczy on ok. 100 przypadków w miesiącu, a ta liczba będzie się zwiększać w najbliższych latach. Obecnie w CEIDG jest odnotowanych ponad 80 tys. przedsiębiorców powyżej 65 r.ż.

Nowe regulacje mają rozwiązać problemy powstające po śmierci przedsiębiorców przede wszystkim w kontekście zobowiązań publicznoprawnych. Służyć ma temu:

· wprowadzenie regulacji zapewniających ciągłość rozliczeń podatkowych w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, tj. w szczególności podatku od towarów i usług, podatku dochodowego, podatku od nieruchomości, podatku od środków transportu;

· uregulowanie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe;

· uregulowanie zasad prowadzenia rachunkowości w związku z działalnością przedsiębiorstwa w okresie od otwarcia spadku do jego działu;

· zachowanie stosunków pracy lub możliwość powrotu do pracy wskutek ustanowienia zarządcy sukcesyjnego;

· uznanie zarządcy sukcesyjnego za płatnika składek z tytułu ubezpieczenia społecznego osób zatrudnionych u zmarłego przedsiębiorcy.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

KSeF wymusi zmiany. Rejestry VAT i wydatki pracownicze po nowemu od 2026 roku

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur to jeden z najważniejszych projektów cyfryzacyjnych polskiej administracji podatkowej ostatnich lat. Od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku – w zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku – podatnicy VAT będą zobowiązani do wystawiania faktur wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem KSeF. To nie tylko zmiana technologiczna, ale także rewolucja organizacyjna, która wymusi dostosowanie systemów księgowych, procesów wewnętrznych i codziennej pracy działów finansowych.

REKLAMA

Kredyt EKOlogiczny 2025 – bezzwrotna dotacja dla firm na modernizację energetyczną. Jakie warunki trzeba spełnić?

Już od października 2025 r. przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dofinansowanie z Kredytu EKOlogicznego – dotacji realizowanej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG 3.01).

Obowiązkowy KSeF: kogo obejmie, jak fakturować w czasie awarii? Co czeka podatników VAT w 2026 roku?

Ponad pół rok dzieli przedsiębiorców od dnia, w którym elektroniczne fakturowanie stanie się w Polsce obowiązkowe. W zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku, firmy będą musiały dołączyć do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku. Od tego momentu korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe dla wszystkich podatników VAT czynnych. Firmy mają już niewiele czasu, by dostosować swoje systemy, procedury i zespoły do nowych wymogów.

Ulga termomodernizacyjna i zwolnienie z podatku dochodowego (PIT) dla osób realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Najnowsze objaśnienia Ministra Finansów z 2025 r.

W dniu 30 czerwca 2025 r. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe odnośnie form wsparcia przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Objaśnienie te dotyczą rozwiązań podatkowych (ulga termomodernizacyjna i zwolnienie podatkowe), które wspierają przedsięwzięcie termomodernizacyjne na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa PIT”), oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej „ustawa o ryczałcie”). Objaśnienia zawierają ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego oraz uwzględniają stan prawny obowiązujący na dzień 1 stycznia 2025 r. Objaśnienia podatkowe są wydawane przez ministra finansów na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa z urzędu w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe. Warto w szczególności zwrócić uwagę na zmieniony wykaz wydatków uprawniających do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Walorem tych objaśnień są także liczne przykłady wyjaśniające treść przepisów. Publikujemy poniżej pełną treść tych objaśnień.

Nowe tachografy nie aż tak inteligentne jak zakładano. Na jakie błędy muszą uważać kierowcy i firmy transportowe?

Od 19 sierpnia 2025 roku w przewozach międzynarodowych w UE wymagane będą już wyłącznie najnowsze tachografy inteligentne często oznaczane jako tachografy G2V2, czyli druga wersja tachografów inteligentnych. Obecnie w transporcie międzynarodowym stanowią one już większość tachografów. Choć nowe urządzenia rejestrujące miały za zadanie ułatwiać pracę firmom transportowym, to jednak są zawodne i mogą powodować wiele trudności przy rozliczaniu i kontroli czasu pracy kierowców. Na jakie błędy nowych smart tachografów trzeba uważać i jak skutecznie sobie z nimi radzić?

REKLAMA

Patologiczna prywatyzacja majątku firm? Rada Przedsiębiorców wzywa rząd do pilnych zmian w prawie

Rada Przedsiębiorców alarmuje: niekontrolowane postępowania upadłościowe sprzyjają nadużyciom i grabieży majątku firm. W liście do premiera Donalda Tuska organizacja apeluje o zmiany legislacyjne, które mają zakończyć nieformalny system patologicznej prywatyzacji i chronić interes publiczny.

Jak korzystać w praktyce z procedury VAT OSS – rejestracja, rozliczenia, płatności, ewidencja

Procedura OSS (ang. One Stop Shop) obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2021 r., jednak wciąż wiele firm nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo może ona uprościć ich rozliczenia podatkowe w zakresie VAT. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, przy wsparciu doświadczonego doradcy jej wdrożenie jest szybkie i efektywne, a korzyści z jej stosowania znaczące.

REKLAMA