REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy wygasa mandat członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Prawna GHMW – Hulist, Prawdzic Łaszcz – Radcowie Prawni spółka partnerska
Kancelaria świadczy kompleksowe usługi prawne związane z bieżącą obsługą przedsiębiorców (głównie spółek handlowych).
Kiedy wygasa mandat członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?
Kiedy wygasa mandat członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Kodeks spółek handlowych posługuje się dwoma pojęciami: „kadencja” oraz „mandat”. Oba pojęcia - co nie powinno nikogo dziwić - są przedmiotem licznych sporów i rozbieżności w doktrynie prawniczej. Zdumiewające jest to, jak różne są w tym zakresie poglądy, z drugiej strony zastanawia to, dlaczego ciągle doktryna nie wypracowała w tym zakresie jednolitego stanowiska. Zgadzam się w tym zakresie z postulatem, że z uwagi na praktyczny wymiar tego problemu oraz bezpieczeństwo obrotu należałoby uzgodnić wspólne stanowisko i doprecyzować w tym zakresie przepisy.

Problem natomiast, wbrew pozorom, jest istotny dla praktyki. Niewłaściwe oznaczenie momentu, w którym ustaje mandat członka zarządu może skutkować ryzykiem podnoszenia zarzutu o nieważności czynności prawnych dokonanych przez taka osobę. Pamiętajmy, że domniemanie prawdziwości wpisu w KRS chroni wyłącznie osobę trzecią dokonującą czynności z członkiem zarządu wpisanym do KRS. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by taka osoba podniosła zarzut nieważności zawartej umowy. W mojej ocenie ryzyko takich jest duże, a swobodne przyjmowanie jednej lub drugiej koncepcji skrajnie niezrozumiałe.

REKLAMA

Autopromocja

Co to jest kadencja?

Co do zasady przez pojęcie „kadencji” rozumie się czas pełnienia funkcji w zarządzie spółki. Przy określeniu „kadencja” nie chodzi o faktyczny czas pełnienia funkcji, lecz o okres, na jaki członek organu spółki został powołany. Powołany członek zarządu ma prawo – co do zasady, o ile nie zajdą nadzwyczajne okoliczności – oczekiwać, że będzie sprawował swoja funkcję przez okres swojej kadencji. Faktyczny bowiem okres pełnienia funkcji członka zarządu może być - w razie zajścia okoliczności wskazanych w  KSH - krótszy od kadencji ustalonej w umowie spółki, albo też może ulec przedłużeniu na podstawie KSH. 

PRZYKŁAD:

„Zarząd spółki liczy od 1 do 3 osób, powoływanych na wspólna kadencję wynoszącą 3 lata”.

Kadencja to we wskazanym przykładzie okres wynoszący trzy lata.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kapitał zapasowy obowiązkowy w sp. z o.o.

Co to jest mandat?

REKLAMA

Natomiast „mandat” to umocowanie członka zarządu do pełnienia jego funkcji.  Faktyczne, rzeczywiste pełnienie funkcji w organie to właśnie nic innego jak wykonywanie mandatu. Członek zarządu ma pełnić swoją funkcję (a więc wykonywać mandat) w okresie kadencji, na jaką został powołany. Jednak mandat wykonywać można dłużej niż sama kadencja, lub krócej (lecz ta sytuacja dotyczy ściśle określonych zdarzeń, takich jak śmierć, rezygnacja, odwołanie).

Bez względu na to, co autorzy mieli na myśli wprowadzając rozróżnienie obu pojęć, stwierdzić należy, że na gruncie kodeksu spółek handlowych obu tych pojęć nie można utożsamiać. Zasada racjonalnego ustawodawcy – która stosować należałoby – wskazuje, że ustawa nie używałaby na określenie tego samego pojęcia dwóch różnych określeń.

Oba pojęcia, oraz sposób określania chwili, w której wygasają mandaty jest na tyle kontrowersyjny w dyskusyjny, że w doktrynie pojawiło się kilka różnych teorii w różny sposób nakazujących liczyć moment wygaśnięcia mandatu.

KSH przy ustalaniu terminu wygaśnięcia mandatu posługuje się pojęciem „rok obrotowy” i moment wygaśnięcia mandatu wiąże z odbyciem zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy sprawowania funkcji przez danego członka zarządu. Kadencja jak się wydaje jest liczona w latach kalendarzowych.

Pojęcie roku obrotowego jest zdefiniowane w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości.

REKLAMA

Przez rok obrotowy rozumie się przez to rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.

Ustawa  o rachunkowości co do zasady wskazuje, że rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym lub też mogą to być kolejne 12 miesięcy kalendarzowych (np. od 1 marca do 1 marca roku kolejnego). Natomiast jeśli np. spółkę założono w drugiej połowie roku, np. 1 sierpnia 2010 roku, to pierwszy rok obrotowy może obejmować więcej niż 12 miesięcy i kończyć się  np. 31 grudnia 2011 roku.

Polecamy produkt: 50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Jak liczymy kadencję?

I tym razem  oczywiście pojawiają się w doktrynie odmienne poglądy, co do sposobu liczenia kadencji:

1) według pierwszego poglądu kadencja jest liczona od dnia powołania członka zarządu (tak: A.Szumański (w) S.Sołtysiński, A.Szajkowski, A.Szumański, J.Szwaja Kodeks spółek handlowych Tom II. Komentarz do artykułów 151 -300, teza 9 do art. 202 k.s.h.),

PRZYKŁAD:

zarząd jest powołany w dniu 1.5.2001 na 3 letnią kadencję, to wedle tej koncepcji kadencja upływa z dniem 1.5.2004 roku

2) według drugiej koncepcji kadencja winna być liczona w pełnych latach obrotowych  – tak m.in. twierdzi M. Rodzynkiewicz. Według zwolenników tej torii sprawowania funkcji w pierwszym niepełnym roku nie uwzględnia się przy liczeniu kadencji,

PRZYKŁAD:

w naszym przykładzie, jeśli zarząd jest powołany w dniu 1.3.2001 na 3 letnią kadencję, to wedle tej koncepcji kadencja upływa z dniem 31.12. 2004 roku

3) według trzeciej koncepcji kadencja jest liczona od dnia powołania członka zarządu lecz ostatni rok musi być pełnym rokiem obrotowym, więc przedłuża się go do końca danego roku obrotowego (koncepcja ta, w sumie skutkuje ustaleniem czasu trwania kadencji tak jak w koncepcji drugiej) – tak. np. R.L. Kwaśnicki. 

Składki na ubezpieczenia społeczne wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.

W mojej ocenie nie ma podstaw normatywnych do tego, by kadencję liczyć w pełnych latach obrotowych. W mojej ocenie należy ją liczyć od dnia powołania danej osoby do zarządu, zgodnie z ogólnymi zasadami liczenia terminów. W naszym więc przykładzie kadencja zarządu powołanego w dniu 1.5.2001 na 3 letnią kadencję upływa z końcem dnia  1.5. 2004 roku.

Kiedy wygasa mandat?

Zgodnie z art. 202 § 2 k.s.h. w przypadku gdy w spółce został powołany zarząd na okres dłuższy niż rok [ten okres na który zarząd został powołany to nic innego niż kadencja] to mandat takiego członka zarządu [a więc jego umocowanie do działania w imieniu spółki] wygasa „z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.

Wygaśnięcie mandatu następuje więc na skutek upływu kadencji, ale może tez nastąpić przed upływem kadencji w związku z z takimi okolicznościami jak odwołanie, rezygnacja czy śmierć członka zarządu.

Pamiętajmy jednak, że sam upływ kadencji nie skutkuje ex lege wygaśnięciem mandatu, czyli uprawnienia do działania jako członek zarządu spółki. Skutek związany z wygaśnięciem mandatu czyli utrata prawa do występowania w charakterze członka zarządu ustawa wiąże dopiero z odbyciem zwyczajnego zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok pełnienia tej funkcji.

Tutaj pojawia się więc kolejna wątpliwość co oznacza „ostatni pełny rok pełnienia tej funkcji”?

W doktrynie w odniesieniu do momentu  wygaśnięcia mandatu pojawiły się rozbieżności.

W zasadzie można uznać, że sprawa jest bardziej jednoznaczna w sytuacji gdy Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników odbywa się po wygaśnięciu kadencji.

Przykład:

Członek zarządu został powołany 1.3.2001 na 3 letnią kadencję.

Zgromadzenie Wspólników zatwierdzające sprawozdania finansowe za rok obrotowy 2003 odbyło się 1.06.2003 roku. Kiedy wygasa mandat takiego członka zarządu?

W mojej ocenie w takiej sytuacji kadencja upływa 1.3.2004, a więc ostatnim pełnym rokiem obrotowym pełnienia funkcji był rok 2003. Mandat wygaśnie więc w dniu odbycia Zgromadzenia Wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2003, a więc w naszym przykładzie wygaśnie 1.06.2003 roku.

Taki sposób jak się wydaje ma największe grono zwolenników. W mojej ocenie odpowiada ono także literalnemu brzmieniu przepisu art. 202 ksh.

Jednoosobowy zarząd a reprezentacja w spółce z o.o.

Sprawa komplikuje się jednak, gdy Zgromadzenie Wspólników zatwierdzające sprawozdanie finansowe za rok 2003 miałoby się odbyć przed wygaśnięciem kadencji, np. w naszym przykładzie 10 lutego 2003 roku? Uznanie, że w takim wypadku odbycie zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy PRZED upływem kadencji, skutkować musiałoby rzeczywistym skróceniem kadencji. Powstaje pytanie jednak czy są ku temu podstawy prawne?

W odniesieniu do takiej sytuacji pojawiają się dwa główne poglądy, z czego jeden zmierza do prolongacji (wydłużenia) okresy sprawowania funkcji a drugi skraca (redukuje) ten czas.

Zwolennicy skrócenia kadencji w takim wypadku, uważają, że nie ma podstaw do bezzasadnego przedłużania czasu sprawowania funkcji. Bez względu na moment w którym odbędzie się Zgromadzenie Wspólników, nawet gdy odbywa się ono przed upływem kadencji członka zarządu, mandat wygasa z chwila zatwierdzenia ostatniego sprawozdania finansowego za ostatni pełny rok obrotowy nie wliczając roku, w którym dochodzi do skrócenia kadencji (w naszym przypadku według zwolenników tej teorii mandat wygasałby  10 lutego 2003 roku.

Według zwolenników teorii nakazującej prolongację okresu sprawowania funkcji, KSH zawiera enumeratywnie wyliczone sytuacje, w których dochodzi do wygaśnięcia mandatu członka organu spółki.

Mówi się tutaj o zasadzie numerus clausus okoliczności, w jakich ustawodawca przewiduje wygaśnięcie mandatu.

Tymi okolicznościami są:

  1. śmierć;
  2. rezygnacja;
  3. odwołanie;
  4. UPŁYW KADENCJI.

Zgadzam się ze zwolennikami tej koncepcji, że kodeks spółek handlowych nie przewiduje innych przypadków, które skutkowałaby utrata prawa do działania w imieniu spółki. Skoro tak, to w naszym przypadku mandat członka zarządu nie wygasałby w dniu odbycia Zgromadzenia Wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2003 a więc w dniu 10 lutego 2003 roku (na ten bowiem dzień kadencja nie upłynęła, a więc siłą rzeczy mandat nie może wygasnąć). W takim wypadku mandat ulegnie wygaśnięciu dopiero po upływie kadencji, a więc po odbyciu Zgromadzenia Wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2004 (to będzie ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji).

Podsumowanie

W mojej ocenie niezbędne jest dla potrzeb obrotu i praktyki wypracowanie jednej, spójnej koncepcji, niedopuszczalna i niebezpieczna dla obrotu jest sytuacja, gdy spory doktrynalne rozpoczynają się już na etapie liczenia kadencji. Ważność tego zagadnienia dla funkcjonowania spółki i odpowiedzialności osób sprawujących funkcje w organach spółek powinna być bezsporna. Brak prawidłowo wybranych organów może prowadzić m.in. do ryzyka podnoszenia przez kontrahentów zarzutów o nieważności umów zawartych przez tak powołany zarząd, a w toku postępowań sądowych – zarzutów np. dotyczących nieważności postępowania. W mojej ocenie literalne brzmienie przepisów wskazuje, że nie ma podstaw do przyjęcia, że mandat członka zarządu wygasa przed upływem kadencji, w dniu odbycia zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy przed wygaśnięciem kadencji. Skoro okoliczności wygaśnięcia mandatu są określone i są nimi m.in. upływ kadencji, to brak upływu kadencji z cała pewnością taka okolicznością nie jest.

Co zrobić by uniknąć błędów i ryzyk z nimi związanych? Spółki winny w sposób kompleksowy przeanalizować dotychczasową praktykę, a na przyszłość zastosować mechanizmy pozwalające na uniknięcie takich ryzyk na przyszłość.

Autor: Joanna Mizińska, Adwokat, partner GACH, HULIST, MIZINSKA, WAWER spółka partnerska (www.ghmw.pl)

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

REKLAMA

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA