Jak bronić się przed niewypłacalnością dłużnika

Istotą skargi pauliańskiej jest ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, która powstała poprzez celowe wyzbycie się przez dłużnika swojego majątku na rzecz osoby trzeciej. Okolicznościami, które warunkują zastosowanie skargi pauliańskiej jest świadome pokrzywdzenie wierzyciela przez dłużnika oraz wiedza osoby trzeciej o intencjach działania dłużnika.

Autopromocja

Niewypłacalność dłużnika

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej jako: „k.c.”) stanowi, iż przy spełnieniu przesłanek skargi pauliańskiej wierzyciel uprawniony jest do żądania uznania czynności prawnych dokonanych z jego pokrzywdzeniem za bezskuteczne wobec niego.  Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności (art. 527 § 2 k.c.).

Stan aktualnego majątku dłużnika, który uniemożliwia mu wykonanie ciążących na nim zobowiązań wobec wierzyciela jest okolicznością uzasadniającą zastosowanie skargi pauliańskiej. Wierzyciel musi jedynie wykazać okoliczności potwierdzające niewypłacalność dłużnika. Tym samym wierzyciel nie jest zobowiązany do posiadania wiedzy doskonałej, a nawet absolutnej na temat działań dłużnika z osobami trzecimi. W takiej sytuacji wystarczające będzie np. skorzystanie z domniemań uregulowanych w art. 527 k.c. Możliwe jest również przeprowadzenie dowodu w ramach, którego wierzyciel wykaże, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi zostało umorzone z uwagi na jego niewypłacalność.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Działanie dłużnika na szkodę wierzyciela. Jak odzyskać dług?

Sposób realizacji skargi pauliańskiej

Sposób skorzystania z uprawnienia, jakim jest skarga pauliańska został przewidziany w art. 531 k.c. Wierzyciel jest uprawniony do żądania uznania za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z jego pokrzywdzeniem w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Legitymowanym czynnie w tym procesie będzie jedynie wierzyciel. Pozwanym w procesie będzie osoba trzecia, której powód musi udowodnić, iż uzyskała od dłużnika korzyść majątkową kosztem wierzyciela, co spowodowało niewypłacalność dłużnika wobec wierzyciela. W związku, z czym legitymacja bierna w postępowaniu nie będzie przysługiwała samemu dłużnikowi.

Dłużnik zmarł przed spłatą długu - co dalej?

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

Uzyskany przez wierzyciela wyrok uwzględniający powództwo o ochronę z instytucji skargi pauliańskiej umożliwia przeprowadzenie egzekucji wprost z majątku osoby trzeciej tytułem zobowiązania istniejącego po stronie dłużnika.

Termin zawity do realizacji uprawnienia

W myśl postanowień art. 534 k.c. uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności. Wskazany termin jest brany pod uwagę przez sąd z urzędu. Oznacza to, że po upływie tego terminu wierzyciel nie będzie mógł skutecznie wnieść powództwa o ochronę ze skargi pauliańskiej.

Autorem jest: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych