Jak podatkowo rozliczyć sprzedaż wierzytelności?

Czym jest wierzytelność?

Pod pojęciem wierzytelności rozumieć należy prawo majątkowe, z którego wynika uprawnienie wierzyciela co do otrzymania określonego świadczenia od dłużnika. Wierzytelność jest w pewnym sensie świadczeniem głównym, będącym przedmiotem umowy, a co za tym idzie, przedmiotem zobowiązania. Wszelkie inne roszczenia, w tym roszczenia o świadczenia uboczne, jak odsetki, prowizje czy kary umowne, nie stanowią wierzytelności, lecz składają się one na treść zobowiązania, często wspomagając realizację świadczenia głównego

Autopromocja

Według artykułu 353 Kodeksu cywilnego, zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien to świadczenie spełnić. Zgodnie z nim, wierzycielem jest osoba, która dany dług posiada w swoich aktywach, a wierzytelność stanowi część stosunku zobowiązaniowego. "Wierzytelnością jest zatem uprawnienie wierzyciela do żądania spełnienia danego świadczenia przez dłużnika - prawo podmiotowe przysługujące wierzycielowi." Jest to pojęcie odwrotne do pojęcia długu, który znajduje się w pasywach dłużnika, czyli drugiej strony stosunku zobowiązaniowego.

Wierzytelność może mieć charakter zarówno pieniężny jak i niepieniężny.

Podatkowe rozliczenie sprzedaży wierzytelności

Zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz odpowiednio art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychodami związanymi z działalnością gospodarczą osiągniętymi w roku podatkowym są także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktyczne otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Jeżeli natomiast dochodzi do zbycia wierzytelności na rzecz innego podmiotu oraz co za tym idzie otrzymania zapłaty z tego tytułu, po stronie wierzyciela nie powstają żadne przychody, ponieważ osiągnięte zostały już wcześniej, gdy wykazano przychód należny. Co też za tym idzie, jeżeli wartość wierzytelności została przez podatnika zaliczona do przychodów należnych, to też cena uzyskana w wyniku zbycia tej wierzytelności stanowić będzie jedynie spłatę należności już uprzednio zaliczonej do przychodów.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Należy przy tym podkreślić, iż przy okazji zbycia wierzytelności zazwyczaj zbywca ponosi stratę, gdyż wierzytelność jest zbywana za cenę mniejszą od wartości nominalnej wierzytelności. Dotyczy to zarówno zbycia wierzytelności własnej, jak i obcej. Strata ta w omawianym przypadku stanowi różnicę pomiędzy ceną nominalną zbywanej wierzytelności a jej ceną zbycia.

Zgodnie z zasadami ogólnymi, za koszty uzyskania przychodów uważa się koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych wyraźnie jako niestanowiące kosztów podatkowych. Z artykułu 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i odpowiednio z artykułu 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów nie będą straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio została zarachowana jako przychód należny.

Polecamy: Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – nowe procedury

W związku z powyższym unormowania wynikające z ustaw o podatkach dochodowych umożliwiają uznanie straty za koszt uzyskania przychodów tylko w przypadku zbycia wierzytelności własnych, ponieważ jedynie takie wierzytelności mogą być zaliczone do przychodów należnych.

W związku z powyższym w sytuacji, gdy wierzytelności nie zostały zaliczone do przychodów należnych, nie istnieje możliwość zaliczenia do kosztów straty poniesionej z tytułu sprzedaży wierzytelności. Co za tym idzie, gdy podatnik zbywa wierzytelność w cenie niższej niż jej wartość, musi wykazać przychód w wysokości otrzymanej ceny sprzedaży oraz koszty w wysokości wartości wierzytelności, czyli zadeklarować stratę z tytułu tej transakcji. Jednakże przepisy nie dają możliwości zaliczenia do kosztów straty z tytułu zbycia takiej wierzytelności.

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź