Usługi na rzecz podmiotów powiązanych a koszty

Od stycznia 2018 r. obowiązują dodatkowe ograniczenia w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów świadczonych usług. Zmiany uderzyły wprost w podatników, przede wszystkim przedsiębiorców, pozbawiając ich możliwości zmniejszenia ciężarów fiskalnych. Nowe przepisy to kolejny przykład na to, że nie trzeba podwyższać stawek, by podwyższać podatki.

Na czym polegają nowe przepisy i jaki był cel ich ustanowienia?

Do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych został wprowadzony art. 15e. Zgodnie z nim: „podatnicy są obowiązani wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów koszty: (…) usług doradczych, badania rynku, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze (…) – poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotów powiązanych, o których mowa w art. 11, lub podmiotów mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju wymienionym w przepisach wydanych na podstawie art. 9a ust. 6, w części, w jakiej koszty te łącznie w roku podatkowym przekraczają 5% kwoty odpowiadającej nadwyżce sumy przychodów ze wszystkich źródeł przychodów pomniejszonych o przychody z tytułu odsetek nad sumą kosztów uzyskania przychodów pomniejszonych o wartość zaliczonych w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16a-16m, i odsetek”.

Zgodnie z powyższym w przypadku przedmiotowych usług wykonywanych na rzecz podmiotów powiązanych lub podmiotów mających miejsce zamieszkania bądź siedzibę na terytorium stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, wyłączenie stosuje się „do nadwyżki wartości wskazanych powyżej kosztów poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych oraz podmiotów mających siedzibę lub zarząd na terytorium kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową, z wyłączeniem kosztów, o których mowa w art. 15e ust. 11, przekraczającej w roku podatkowym łącznie kwotę 3 000 000 zł.” (W. Dmoch, Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2018).

W odniesieniu do wskazanych usług ograniczenia nie stosuje się do:

- kosztów usług, opłat i należności zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z wytworzeniem lub nabyciem przez podatnika towaru, lub świadczeniem usługi;

- kosztów usług świadczonych na rzecz osoby trzeciej, lecz we własnym imieniu.

Co do zasady ograniczenie wynikające ze wskazanego przepisu stosuje się również do każdej ze spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej, lecz nie ma ono zastosowania do kosztów ponoszonych przez taką spółkę na rzecz innych spółek z tej samej podatkowej grupy kapitałowej.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, w której dodano omawiany przepis, wprowadzenie go miało na celu ograniczenie działań związanych „z tzw. agresywną optymalizacją podatkową”, mającą za przedmiot prawa i wartości o charakterze niematerialnym. Zdaniem autora projektu: „usługi te charakteryzują się brakiem faktycznej możliwości powiązania ich ceny z „produktem”, który w zamian za tę cenę jest otrzymywany”.

Nowe przepisy, nowe wątpliwości interpretacyjne

Wraz z pojawieniem się nowych przepisów pojawiły się również wątpliwości odnośnie do tego, które koszty i jakie dokładnie usługi wchodzą w zakres ograniczenia. Zwłaszcza że katalog wskazanych usług jest otwarty, na co jednoznacznie wskazuje wyrażenie „świadczeń o podobnym charakterze”. Szereg podmiotów wykonujących ww. usługi oraz „usługi o podobnym charakterze” na rzecz podmiotów powiązanych zdążył uzyskać już interpretacje indywidualne, które w większości nie są dla podatników korzystne.

Polecamy: Komplet podatki 2019

Przykładowo, wnioskodawcy wykazują, że usługi „związane z prowadzeniem inwestycji deweloperskich” nie są usługami doradczymi, reklamowymi, zarządzania, kontroli, powołując się na kompleksowość usług, w których zakres wchodzą poszczególne, jak np. zarządzanie, marketing itp. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej jest jednak odmiennego zdania: „Nie można zatem zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, że są to usługi kompleksowe i należy rozpatrywać je poprzez pryzmat celu jakiemu służą – i w ten sposób zakwalifikować je, jako usługi pośrednictwa w sprzedaży mieszkań oraz pośrednictwo w obrocie nieruchomościami. (…) Odnosząc się z kolei do tych czynności związanych z usługami marketingowymi i reklamowymi wchodzącymi w zakres umów w zakresie dewelopingu i komercjalizacji, w zakresie jakim usługi te są refakturowane przez Wnioskodawcę na Spółki Osobowe (w których Wnioskodawca posiada udział kapitałowy) po cenie nabycia tych usług stwierdzić należy, że również te usługi (nabywane przez Spółki osobowe, których Wnioskodawca jest wspólnikiem), jako czynności mieszczące się w katalogu usług, o którym mowa w art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, będą podlegać limitowaniu”.