Ulga podatkowa na badania i rozwój (B+R) - problemy praktyczne

Wśród najważniejszych problemów jakie mają podatnicy w stosowaniu ulgi B+R należy wymienić:

1. Ewidencjonowanie wydatków działalności B+R

Przepisy nie wskazują w jaki sposób ma nastąpić wyodrębnienie kosztów, aby wypełnić wymóg odpowiedniego ewidencjonowania. Brak wyjaśnień w tym zakresie powoduje niepewność wśród podatników, którzy nie wiedzą czy zastosowany przez nich sposób wyodrębnienia jest zgodny z obowiązującymi przepisami.

Właściwym wydaje się podejście, w którym sposób prowadzenia ewidencji pozwala na precyzyjne określenie wysokości „kosztów kwalifikowanych" oraz okresu (roku podatkowego), z którym koszty te są związane – tak aby móc precyzyjnie ustalić wielkość przysługującej podatnikowi ulgi. Zacząć tutaj należy od podstawowych kwestii czyli posiadania właściwej dokumentacji, poprzez wprowadzenie odpowiednich poziomów analityki, kończąc na stworzeniu procedur wdrażania i kontroli stosowania ulgi B+R.

Znany od lat sposób ewidencjonowania stosowany przy rozliczaniu dotacji, w praktyce powinien spełnić wymogi wyodrębnienia opisane w ustawach podatkowych.

Przystosowanie systemu księgowego do właściwego ujęcia kosztów kwalifikowanych stanowi obecnie duże wyzwanie dla działów finansowych tych przedsiębiorstw, które rozważają korzystanie z ulgi. Równoległe korzystania z dotacji i ulgi B+R może również powodować problemy na gruncie ewidencyjnym. Dlatego niezbędne jest wdrożenie jasnych zasad ewidencjonowania i rozliczania kosztów kwalifikowanych.

2. Prace rozwojowe – odmienne traktowanie na gruncie podatkowym i rachunkowym

Podejście podatkowe:

Zgodnie z przepisami podatkowymi istnieją trzy możliwe sposoby rozliczania kosztów uzyskania przychodów („KUP”) wynikających z prac badawczo-rozwojowych:

- w miesiącu, w którym zostały poniesione albo począwszy od tego miesiąca w równych częściach w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, lub

- jednorazowo w roku podatkowym, w którym zostały zakończone, lub

- poprzez odpisy amortyzacyjne, przy czym tutaj istnieje ograniczenie możliwości ich zastosowania do tych prac, które zakończyły się wynikiem pozytywnym.

Podejście rachunkowe:

Ustawa o rachunkowości enumeratywnie nie wymienia rodzaju prac, które zalicza się do prac rozwojowych, wskazuje jedynie sposób ich ujęcia w księgach rachunkowych. Koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby zalicza się do WNiP jeżeli:

- produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone;

- techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie przedsiębiorstwo podjęło decyzję o wytwarzaniu produktów lub stosowaniu technologii;

- koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży produktów lub zastosowania technologii.

Polecamy: 11 kluczowych zmian 2019 – PODATKI I KADRY

Wobec tego poniesione koszty prac rozwojowych zalicza się do WNiP po ich zakończeniu i po spełnieniu wyżej wymienionych kryteriów. Jeśli jednak dane koszty nie spełniają powyższych kryterium, wówczas należy ich wartość odnieść do pozostałych kosztów operacyjnych.

W tym kontekście istnienie dwóch rozbieżnych uregulowań nastręcza problemów polskim przedsiębiorcom w odpowiedniej alokacji kosztów związanych z pracami rozwojowymi. W praktyce problem ten podnoszony jest często właśnie wśród pracowników działów finansowo-księgowych. Dla celów rachunkowych bowiem należy określić czy mamy do czynienia z badaniami naukowymi (przemysłowymi) czy pracami rozwojowymi. Koszty związane z szeroko pojętymi badaniami przemysłowymi można rozliczać na bieżąco w momencie ich poniesienia. Wydatki na prace rozwojowe do momentu rozliczenia w ramach WNiP ujmowane są jako rozliczenia międzyokresowe. Aby ustalić kiedy tego typu koszty można aktywować, należy je w pierwszej kolejności oddzielić od kosztów poniesionych na etapie tzw. prac badawczych.

Zobacz także: Moja firma

3. Pracownicy wykonujący działalność badawczo-rozwojową

Umowy B2B wyłączone z ulgi:

Za koszty kwalifikowane uznaje się m.in. należności z tytułu wynagrodzeń pracowniczych, tj. świadczeń wypłacanych osobom fizycznym z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy (tutaj należy szczegółowo przeanalizować, które składniki wynagrodzenia można uznać za koszty kwalifikowane), umowy zlecenia i umowy o dzieło.

Wobec powyższego odliczeniu nie będą więc podlegały wynagrodzenia wypłacane osobom współpracującym na zasadach B2B. W tym kontekście, obostrzenie to jest niekorzystne dla tych przedsiębiorców, którzy ponoszą wysokie koszty usług obcych nienabywanych od jednostek naukowych (np. branża IT).

Cel zatrudnienia oraz ewidencja czasu pracy pracowników:

Z uwagi na fakt, że przepisy ustaw podatkowych nie regulują obowiązku wykazywania w zawieranych umowach celu zatrudnienia, czy też wprost nie stanowią o obowiązku ewidencjonowania czasu pracy pracowników wykonujących prace B+R, powoduje to konsternacje wśród polskich przedsiębiorców.

Organy podatkowe stoją na stanowisku, że to faktyczne wykonywanie danych czynności stanowi czy wynagrodzenie (w całej wysokości czy w części) będzie stanowić koszt kwalifikowany. W przypadku więc, gdy pracownik w ramach swojej pracy wykonuje obowiązki nie tylko związane z działalnością B+R, należy w ocenie organu wyodrębnić tę część, która nie jest związana z realizacją działalności B+R. Ustawodawca jednocześnie nie narzucił konkretnej formy takiego podziału wynagrodzenia, pozostawiając dowolność przedsiębiorcom.

Z praktyki wynika, że wielu podatników posiada niekompletne systemy raportowania czasu pracy, co w trakcie ewentualnej kontroli może być zakwestionowane przez fiskusa. 

Podsumowanie:

Istniejąca ulga B+R czy też zapowiadany „innovation box” mają zachęcać firmy do inwestowania w działalność B+R.

Aby przezwyciężyć niepewność polskich przedsiębiorców, rekomendowane jest odpowiednie przeszkolenie pracowników działów finansowo-księgowych, skorzystanie z doświadczenia firm stosujących tego typu rozwiązania.

W naszej opinii korzyści z działalności B+R są niezaprzeczalne - oprócz długofalowego wzrostu firmy przez budowę przewagi konkurencyjnej, działalność ta niesie za sobą wymierne korzyści finansowe.

Źródło: Accreo