Uzyskanie nieodpłatnej gwarancji zabezpieczającej wykonanie zobowiązań jest przychodem podatkowym

W praktyce gospodarczej zdarzają się sytuacje, w których warunkiem podpisania umowy leasingu jest ustanowienie przez podatnika (spółka kapitałowa), gwarancji zabezpieczającej terminową spłatę należności leasingowych. W związku z tym często inny podmiot będący udziałowcem bądź akcjonariuszem (podmiot powiązany, nieprowadzący profesjonalnej działalności w zakresie świadczenia usług finansowych ) wstępuje w rolę gwaranta i udziela nieodpłatnej gwarancji np. w postaci listu gwarancyjnego na wypadek, gdyby podatnik  nie wykonał zobowiązań wynikających z konkretnej umowy.

Skorzystanie z nieodpłatnej gwarancji rodzi pytanie czy w takim przypadku ma miejsce nieodpłatne świadczenie, a jeżeli tak, to czy generuje przychód podatkowy po stronie podatnika.

Zgodnie z art.12 ust.1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako ustawa o  PDOP), przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14 są w szczególności: wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Ustawa o PDOP nie precyzuje, co należy rozumieć przez "nieodpłatne świadczenie", ograniczając się jedynie do wskazania, w art.12 ust.6 , sposobu ustalania wartości nieodpłatnych świadczeń. Aby nieodpłatne świadczenie, o którym mowa w powołanym art.12 ust.1 pkt 2 ustawy o PDOP, generowało przychód po stronie otrzymującego, konieczne jest aby po jego stronie powstała korzyść o konkretnym wymiarze finansowym.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Podatnik, w związku z zawieraną umową leasingu, ustanowia zabezpieczenie spłaty wynikających z niej zobowiązań poprzez uzyskanie gwarancji od podmiotu powiązanego. Gwarancja udzielona jest bez wynagrodzenia a jej udzielenie skutkuje przyjęciem przez gwaranta finansowego ryzyka niewywiązania się dłużnika ze swojego zobowiązania względem wierzyciela. Ryzyko to posiada określoną wartość, tj. cenę, którą uzyskujący gwarancję w normalnych warunkach rynkowych musiałby gwarantowi zapłacić. Skoro podmiot udzielający gwarancji wyraził gotowość do zaangażowania w przyszłości własnych środków,  w przypadku konieczności spłaty zobowiązań ciążących na podatniku, to po jego stronie powstaje przychód z nieodpłatnych świadczeń.
Pogląd taki prezentują również organy podatkowe  i sądy administracyjne.

Tytułem przykładu przywołać można interpretację ogólną Ministra Finansów z 27.04.2012 r. znak: DD5/033/2/DZQ/2012/DD-134 jak również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 29.07.2013 r. sygn.akt I SA/Bd 404/13.

Sposób określania wartości  przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń określa art.12 ust.6 ustawy o PDOP  Zgodnie z treścią powołanego przepisu, wartość nieodpłatnych świadczeń ustala się w sposób następujący:

- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu,
- jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu - w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu,
- w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

W analizowanym przypadku, wartość udzielonej gwarancji powinna odpowiadać cenom rynkowym.

---

Zarówno sądy administracyjne jak i organy podatkowe stoją na stanowisku, że przychód ten powinien być ustalony przy uwzględnieniu cen stosowanych przy udzielaniu gwarancji, poręczeń przez niezależne instytucje finansowe profesjonalnie świadczące tego rodzaju usługi.

Anna Dziura, ECDDP sp. z o. o.