Ulga na złe długi w PIT i CIT od 2020 roku [PODCAST]

Ulga na złe długi obowiązuje już od wielu lat w podatku od towarów i usług. Ulga ta na ma na celu wsparcie podatnika, któremu kontrahenci zalegają dłuższy czas z zapłatą. Brakowało dotąd podobnego rozwiązania w podatkach dochodowych, czyli w PIT i CIT.

Z uwagi na to, że problem tzw. zatorów płatniczych nie maleje, a wręcz staje się coraz bardziej uciążliwy dla firm, Minister Przedsiębiorczości i Technologii wystąpił jesienią 2018 roku z inicjatywą ustawodawczą, która 19 lipca 2019 r. zmaterializowała się w postaci ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Ustawa ta obowiązywać będzie od początku 2020 roku i wprowadza (oprócz wielu innych zmian) właśnie ulgę na złe długi w obu podatkach dochodowych.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Nowa ulga w podatkach dochodowych od 1 stycznia 2020 roku

Nie ulegnie zmianie w podatkach dochodowych zasada, że jako przychód podatkowy z działalności gospodarczej (a także z działów specjalnych produkcji rolnej) trzeba wykazać należne od kontrahentów kwoty, choćby nie zostały faktycznie zapłacone.

Natomiast nowa ulga na złe długi w podatkach dochodowych polegać będzie od 2020 roku na tym, że wierzyciel będzie miał prawo pomniejszyć swój przychód (czyli tzw. podstawę opodatkowania) o wierzytelność pieniężną, której dłużnik nie zapłacił w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie, na fakturze lub na rachunku. Oczywiście tylko wtedy wierzyciel może tą niezapłaconą przez dłużnika wierzytelność odliczyć od przychodu, jeżeli wcześniej do tego przychodu ją zaliczył.

Mniejszy przychód to oczywiście niższy podatek do zapłaty i na tym polega korzyść z tej ulgi.

To odliczenie od przychodu kwoty niezapłaconej wierzytelności może być dokonane przez wierzyciela w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym bezskutecznie upłynął wyżej wspomniany 90-dniowy termin.  

Wierzyciel nie może skorzystać z ulgi na złe długi w odniesieniu do danej wierzytelności jeżeli przed końcem ww. terminu 90 dni od upływu terminu płatności zbył tą wierzytelność.

Co więcej, wierzyciel może dokonać tego odliczenia tylko wtedy, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana przez dłużnika lub zbyta przez wierzyciela.

Jeżeli wierzyciel miał stratę za dany rok podatkowy, to omawiane odliczenie zwiększy tą stratę podatkową. To też jest oczywiście korzystne dla wierzyciela, bo strata może pomniejszać dochody uzyskiwane w kolejnych 5 latach podatkowych (co też się wiąże z niższym albo nawet zerowym podatkiem do zapłaty).

Aby wierzyciel mógł skorzystać z ulgi na złe długi konieczne będzie ponadto spełnienie łączne poniższych trzech warunków:

Warunek 1) spełniony jest wtedy, gdy dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

Warunek 2) spełniony jest wtedy, gdy od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (lub rachunek) lub została zawarta umowa. W przypadku gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności.

Natomiast warunek 3) spełniony jest wtedy, gdy transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyżej wspomniane korekty przychodu dokonywane będą wyłącznie w odniesieniu do wierzytelności oraz zobowiązań pieniężnych powstałych w związku z transakcjami handlowymi, jeżeli z tytułu tych transakcji przynajmniej u jednej ze stron transakcji określa się przychody lub koszty uzyskania przychodów. Nie ma znaczenia termin ujęcia tych kwot w przychodach podatkowych lub kosztach uzyskania przychodów.

Omawiane nowe przepisy ustawy o PIT i ustawy o CIT nie pozwalają korzystać z ulgi na złe długi odnośnie wierzytelności istniejących między podmiotami powiązanymi. Zdaniem autora projektu omawianej nowelizacji problem zalegania z zapłatą z reguły nie występuje w relacjach między podmiotami powiązanymi.

Nowelizacja wprowadza ponadto obowiązek wykazywania w zeznaniu podatkowym wierzytelności lub zobowiązań, które powodują zwiększenia lub zmniejszenia podstawy opodatkowania (tj. przychodu).

Nowe przepisy przewidują też analogiczne regulacje dające wierzycielowi możliwość korygowania dochodu, stanowiącego podstawę obliczenia zaliczek na PIT i CIT.

Obowiązki dłużnika

Wierzyciel, który nie doczekał się zapłaty ma ulgę na złe długi a „zły dłużnik” ma swoistą karę.

Otóż nowe przepisy ustawy o PIT i ustawy o CIT nakładają od 1 stycznia 2020 roku na dłużnika obowiązek doliczenia do podstawy opodatkowania (czyli przychodu) zaliczonej uprzednio do kosztów uzyskania przychodu wartości niezapłaconego zobowiązania pieniężnego. Symetrycznie do wierzyciela, dłużnik musi zwiększyć swoje przychody o wartość niezapłaconej przez siebie należności w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z nowymi przepisami wierzyciel może (nie musi) skorzystać z omawianej ulgi a dłużnik musi (ma bezwzględny obowiązek) zwiększyć swój przychód za dany rok gdy nie zapłaci należności w wyżej wspomnianym terminie.

Jeżeli dłużnik miał stratę za dany rok podatkowy, to omawiane zwiększenie przychodu, faktycznie zmniejszy tą stratę podatkową.

Jeżeli dłużnik po wyżej takiej korekcie zreflektuje się i zapłaci swój dług, to będzie miał prawo do korekty zwrotnej (czyli do zmniejszenia przychodu) w rozliczeniu za rok, w którym zobowiązanie to zostanie uregulowane.

Nowe przepisy przewidują też analogiczne regulacje przewidujące obowiązek dłużnika skorygowania dochodu, stanowiącego podstawę obliczenia zaliczek na PIT i CIT.

Nowe limity terminów zapłaty

Warto też wspomnieć że wprowadzany omawianą nowelizacją, nowy art. 7 ust. 2a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (tak będzie się nazywała od 2020 roku ustawa z 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych), wprowadzi nowe limity terminów zapłaty.

Otóż w tzw. transakcjach asymetrycznych, tj. jeżeli dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty za towary lub usługi jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem jest mikro, mały albo średni przedsiębiorca - termin zapłaty określony w umowie nie będzie mógł przekraczać 60 dni. Te 60 dni będzie liczone od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi (lub od otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi).

W przypadku ustalenia przez strony terminu niezgodnego z tym przepisem - z mocy prawa stosowany będzie termin zapłaty 60 dni.

Również w symetrycznych transakcjach handlowych (np. pomiędzy dwoma dużymi przedsiębiorcami), w których możliwe będzie wydłużenie terminu zapłaty powyżej 60 dni po spełnieniu określonych warunków, w sytuacji gdy nie zostaną one spełnione, zamiast postanowień umownych ustalających dłuższy niż 60 dni termin zapłaty będzie obowiązywał 60-dniowy termin zapłaty.

Źródło: Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych – Dz. U. z 2019 roku, poz. 1649.