Klauzula obejścia prawa podatkowego blokuje wydawanie interpretacji

System podatkowy w Polsce jest złożony, dlatego podatnicy często czują się w nim zagubieni. Ważnym narzędziem ochrony praw podatnika są indywidualne interpretacje podatkowe, które zabezpieczają przed uznaniem działań za niezgodne z przepisami przez organy skarbowe. Zmiany przepisów sprawiły, że wspomniana interpretacja coraz rzadziej spełnia swoją funkcję.

Indywidualna interpretacja podatkowa odnosi się nie tylko do przepisów, które często są zawiłe i niejasne, ale także do indywidualnej sytuacji wnioskodawcy. Aby uzyskać interpretację indywidualną należy złożyć wniosek ORD-IN, w którym wnioskodawca obok konkretnego pytania szczegółowo opisuje okoliczności swojego działania wraz z własną opinią na temat zastosowanego rozwiązania. Organ podatkowy odnosi się do tej sytuacji i wykładni proponowanej przez podatnika, stosując interpretację przepisów. Złożenie wniosku wiąże się z opłatą w wysokości 40 zł od każdego przestawionego w nim działania, (dokonanego lub planowanego). Jeden wniosek może zawierać kilka przedstawionych działań, co do których podatnik ma wątpliwości. Wiąże się to z opłatą proporcjonalną do liczby opisanych działań. Podatnicy powinni pamiętać, że w tym roku zmienił się organ podatkowy, do którego kierowane są wnioski.

Zmiana w sposobie uzyskiwania interpretacji

Od 1 marca 2017 r. zmieniły się zasady składania wniosków oraz ich wzory. Obecnie interpretacje wydawane są przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, a nie jak wcześniej przez Ministra Finansów. Zmiany te wprowadziła ustawa z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, na mocy której połączono Krajową Informację Podatkową oraz Krajową Informację Celną w jeden, wyspecjalizowany organ Krajową Informację Skarbową (KIS). Dzięki połączeniu obu jednostek podatnicy mogą otrzymać jednolitą informację podatkową i celną.

Obecnie wnioski oraz inną korespondencję związaną z wydawanymi interpretacjami indywidualnymi należy kierować do Krajowej Informacji Skarbowej na adres: ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną przez e-PUAP na adres KIS. Zmiana ta zniosła zasadę przesyłania wniosków do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności. Nowe wzory wniosków dostępne są na stronach internetowych KIS i KAS. Opłaty związane z wnioskiem należy przesyłać na konto KIS, a nie jak poprzednio do właściwego urzędu skarbowego.

Zmieniła się także procedura zaskarżania otrzymanej interpretacji. Do niedawna skargę składało się za pośrednictwem urzędu. Obecnie można od razu zwrócić się do wojewódzkiego sądu administracyjnego, dzięki czemu cały proces odwoławczy trwa dwa miesiące krócej.

Klauzula obejścia prawa a interpretacje podatkowe

Od lipca 2016 r. działa klauzula obejścia prawa podatkowego (art. 119a ordynacji podatkowej), która pozwala fiskusowi walczyć z nadmierną optymalizacją podatkową (działaniami, które prowadzą do uzyskania korzyści podatkowej przekraczającej kwotę 100 tys. zł). Klauzula dotyczy zarówno wszystkich firm, jak i osób fizycznych, choć w założeniu wymierzona była w większe firmy unikające opodatkowania. Stanowi to duży kłopot dla firm z sektora MSP, ponieważ to głównie małe firmy mają problem z uzyskaniem od KIS interpretacji indywidualnych.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

„Tylko do końca kwietnia br. fiskus odrzucił niemal 600 wniosków o wydanie interpretacji, uznając w większości przypadków, że działania, których dotyczą, mogą służyć unikaniu opodatkowania. Urzędy są szczególnie wrażliwe na wnioski zawierające pytania o wszelkie przekształcenia, darowizny, czy umowy dotyczące znaków towarowych. Stawia to przedsiębiorców przed trudnym wyborem: zrezygnować z korzystnego finansowo działania zgłoszonego we wniosku, czy nie, narażając się przy tym na konflikt z fiskusem. Wiele firm rezygnuje w ogóle ze składania wniosku o interpretację, zakładając z góry, że nie zostanie on rozpatrzony.” – zwraca uwagę Piotr Ciski, dyrektor zarządzający Sage w Polsce.

Kiedy KIS odmawia wydania interpretacji?

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej ma prawo odmówić wydania interpretacji podatkowej w przypadkach, gdy zachodzi podejrzenie, że działanie, którego dotyczy wniosek jest podejmowane w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Art. 119a ordynacji podatkowej jest jednak na tyle ogólny i nie przedstawia szczegółowych sytuacji, w których należy zastosować jego zapisy, że jest chętnie wykorzystywany jako pretekst do odmowy wydania opinii. W praktyce wiele wniosków o interpretację jest odrzucanych bez kontroli, czy dana sytuacja spełnia kryteria zapisane w ustawie, czyli czy korzyść podatkowa przekracza 100 tys. zł.

Klauzula obejścia prawa podatkowego jest sformułowana w sposób niejednoznaczny, pozwalający fiskusowi szeroko interpretować przepisy. Wymienione są następujące przesłanki do uznania działania za nastawione wyłącznie na osiągnięcie korzyści podatkowej:

• nieuzasadnione dzielenie operacji,
• angażowanie podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego,
• występowanie elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności lub elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących,
• ryzyko ekonomiczne lub gospodarcze przewyższające spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, iż działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Rozstrzyganie, które działania są „nieuzasadnione” i czy podejmowane ryzyko przewyższa korzyści, leży po stronie organu wydającego interpretację.

Co ważne, za działania podjęte przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej uznaje się te czynności, których pozostałe cele ekonomiczne lub gospodarcze należy uznać za mało istotne (art. 119d ordynacji podatkowej). Za korzyść podatkową uznaje się natomiast niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania lub obniżenie jego wysokości, powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, bądź też powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku. (art. 119e ordynacji podatkowej). Niestety te definicje są na tyle pojemne, że większość działań mieszczących się w granicach prawa może podlegać definicji korzyści podatkowej.

Opinia zabezpieczająca zamiast interpretacji

Teoretycznie przepisy pozostawiają przedsiębiorcom wyjście awaryjne. To tzw. opinia zabezpieczająca wydawana przez Ministra Finansów. Ma ona na celu zweryfikowanie zgodności z przepisami transakcji, tak aby wnioskodawca miał pewność, że działa zgodnie z prawem. Jednak taka opinia w porównaniu z wnioskiem o wydanie interpretacji jest 500 razy bardziej kosztowna, wiąże się z wydatkiem w wysokości 20 tys. zł i czeka się nią dwa razy dłużej, bo aż 6 miesięcy. Z tego względu nie jest to rozwiązanie cieszące się powodzeniem. Do tej pory wpłynęło 6 wniosków o wydanie opinii, jednak i w tym przypadku zastosowanie klauzuli spowodowało odrzucenie części z nich.