Umowa leasingu – co można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?

Umowa leasingu

Umowa leasingu i jej warunki określone są w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z wynikającymi z przepisów regulacjami poprzez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy w warunkach określonych w zawartej między stronami umowie, która kształtuje stosunek w sposób dowolny, a także oddać tę rzecz korzystającemu do używania i pobierania z niej pożytków na czas oznaczony.

Umowa leasingu jest umową nazwaną, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną, wzajemną konsensualną, kauzalną. Zawarta musi być na piśmie. Kreuje stosunek prawny o charakterze ciągłym i ma charakter terminowy. Finansującym jest podmiot profesjonalny, korzystającym może być każdy podmiot prawa cywilnego.

Przedmiotem leasingu mogą być rzeczy ruchome oraz nieruchomości. Przepisy podatkowe, w przeciwieństwie do przepisów Kodeksu cywilnego, przewidują także możliwość zawarcia tej umowy w stosunku do wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, jak autorskie i podobne prawa majątkowe, licencje, wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how).

Umowa leasingu ma charakter niejednolity, w praktyce zawierania tego typu umów wykształciło się kilka różnych odmian leasingu – operacyjny, finansowy, bezpośredni, pośredni.

Leasing operacyjny

Leasing operacyjny, zwany także usługowym, stanowi jedną z odmian leasingu. W tym przypadku finansujący na czas oznaczony w umowie przekazuje prawa do użytkowania bądź użytkowania i pobierania pożytków na rzecz korzystającego w zamian za cykliczne opłaty, stanowiące raty leasingowe. Istotne dla tego rodzaju umowy jest określenie czasu jej trwania. Przyjmuje się, że w tym przypadku okres trwania umowy zwykle jest krótszy niż oczekiwany czas pełnej amortyzacji przedmiotu leasingu. Istnieją w tej materii pewne ograniczenia – okres ten nie może być krótszy niż 40% normatywnego okresu amortyzacji przedmiotu będącego rzeczą ruchomą, oraz w przypadku nieruchomości co najmniej 5 lat.

W tym wypadku przedmiot leasingu stanowi składnik majątku finansującego – to on ujawnia przedmiot w swoich aktywach oraz odpowiada za dokonanie odpisów amortyzacyjnych. Umowa może zawierać zapis o możliwości wykupu przedmiotu po zakończeniu umowy, a także klauzulę unieważniającą, dającą możliwość wcześniejszego odstąpienia od umowy.

Leasing finansowy

W sytuacji gdy podmiot finansujący przekazuje na czas określony prawa do użytkowania określonych składników majątku trwałego lub prawa do użytkowania i pobierania pożytków korzystającemu w zamian za ratalne opłaty leasingowe, umowę tę można uważać za leasing finansowy. Okres, na który umowa tego typu jest zawierana, zbliżony jest do okresu zużycia przedmiotu.

Warto zauważyć, że przedmiot leasingu wykazywany jest w tym przypadku jako aktywa korzystającego i to na nim spoczywa obowiązek dokonania odpisów amortyzacyjnych, finansujący zaś wykazuje należności pochodzące z tytułu umowy.

Rata w umowie leasingu finansowego dzieli się na część kapitałową i odsetkową. Co do zasady dla celów VAT umowa ta traktowana jest jako dostawa towarów.

Co ważne, po opłaceniu ostatniej raty leasingowej przedmiot ten staje się własnością przedsiębiorcy.

Koszty uzyskania przychodów

Zgodnie z  definicja kosztami uzyskania przychodów wynikającą zarówno z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Jest to definicja ogólna, wskazująca jedynie na cechy, które musi mieć wydatek, aby być zakwalifikowany jako koszt uzyskania przychodu.

Polecamy: Podatki 2017 - PIT, CIT, ryczałt 2017 (książka)

Istotnym jest, aby poniesiony koszt miał rzeczywisty, realny związek z prowadzoną działalnością, a jego poniesienie by miało bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Ponadto muszą one być związane z uzyskaniem przychodu z konkretnego źródła i właśnie te przychody pomniejszać – błędem byłoby przyjęcie, iż koszty uzyskania przychodu pomniejszają przychód w całości. Zwrócić uwagę należy także na wyrok NSA z dnia 9 października 2002 r., sygn. I SA/Wr 1118/00: „Przez koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów należy rozumieć takie wydatki podatnika, które prowadzą do osiągnięcia przychodów oraz dotyczą przychodów otrzymanych lub należnych w danym roku. Wobec tego są to wydatki związane z już istniejącymi źródłami przychodów, a nie z tworzeniem nowych źródeł przychodu”.

Podsumowując, w celu zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodu, wydatek ten musi spełniać łącznie następujące przesłanki:

- musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

- nie może być wymieniony w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub w art. 16 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wśród wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów,

- musi być należycie udokumentowany.

Na podatniku ciąży obowiązek wykazania, iż poniósł dany wydatek, będący w  związku z działalnością gospodarczą bądź też wykonywaną umową, a także wynikający z tego wydatku skutek. Związek przyczynowy między dokonaniem wydatku oraz uzyskaniem przychodu, czy też zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła, powinno się oceniać indywidualnie w stosunku do każdego z poniesionych wydatków.

Koszty uzyskania przychodów przy leasingu operacyjnym

Jeśli korzystający zawarł umowę leasingu operacyjnego, korzysta z prawa do odliczenia kosztów przychodu związanych z opłatami wynikającymi z tej umowy. Dotyczy to opłat ustalonych w umowie, konkretniej zaś tych, które ponoszone są w podstawowym okresie trwania umowy z tytułu używania przedmiotu – opłatę wstępną, opłaty manipulacyjne, prowizje, czynsz inicjalny oraz raty leasingowe. Przykładowo, w przypadku opłaty wstępnej, potwierdza to stanowisko Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 marca 2017 r., sygn. 0461-ITPB1.4511.13.2017.2: „Pierwsza opłata leasingowa, o której mowa we wniosku, ma charakter opłaty samoistnej, bezzwrotnej, nieprzypisanej do poszczególnych rat leasingowych, a poniesienie jej jest warunkiem koniecznym do realizacji umowy leasingu. Opłata ta, jest wydatkiem jednorazowym związanym z zawarciem umowy leasingu, a w konsekwencji i wydaniem samego przedmiotu leasingu. W takim przypadku na płaszczyźnie powołanych przepisów, pierwsza opłata leasingowa powinna zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo, bez konieczności rozliczania jej w czasie”.

Zgodnie z treścią art. 23b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowią przychód finansującego i odpowiednio w przypadku, o którym mowa w pkt 1, koszt uzyskania przychodów korzystającego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, jeżeli:

1) umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym nie jest osoba wymieniona w pkt 2, została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 5 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;

2) umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony;

3) suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa w pkt 1 lub 2, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu.

Analogiczne rozwiązania są zastosowane w przypadku, gdy korzystającym jest osoba prowadząca działalność gospodarczą – z wyjątkiem sytuacji, w których korzysta on ze zwolnień.

Ponadto odliczeniu podlegają koszty użytkowania przedmiotu leasingu lub wartości niematerialnej czy prawnej, jak na przykład jej konserwacja, konieczne naprawy, koszta zasilania, wydatki eksploatacyjne, wydatki poniesione w związku z przystosowaniem przedmiotu do prowadzenia działalności – np. montaż kratki bezpieczeństwa w aucie, czy też cena określona w umowie leasingu, za którą korzystający może dokonać wykupu rzeczy po zakończeniu czasu trwania umowy. Kosztem takim nie będzie jednak kaucja stanowiąca zabezpieczenie dla przedmiotu.

Warto zwrócić także uwagę na stanowisko przedstawione w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszcz z dnia 7 listopada 2016 r., sygn. 0461-ITPB1.4511.762.2016.1.PSZ, zgodnie z którym „żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie przewiduje jako warunku zaliczenia wydatków z tytułu rat leasingowych do kosztów uzyskania przychodów, konieczności wykorzystywania przedmiotu leasingu wyłącznie do celów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podstawą zaliczenia wydatków z tego tytułu jest spełnienie kryteriów wynikających z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli zostaną one spełnione, podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów opłatę wstępną, raty leasingowe oraz opłaty administracyjne, koszty przygotowania samochodu do wydania – w pełnej wysokości”.

Koszty uzyskania przychodów przy leasingu finansowym

Umowa leasingowa zawarta miedzy finansującym a korzystającym może mieć charakter leasingu finansowego. Również w tym przypadku wynikające z niej opłaty korzystający może potraktować jako koszty uzyskania przychodu. W tym przypadku koszt ten stanowi po pierwsze wysokość odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej przedmiotu.

Warto zauważyć, iż poprzez pojęcie amortyzacji rozumie się wyrażone w pieniądzu zużycie środków trwałych. Te z kolei definiuje się jako rzeczowe składniki majątku, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż 1 rok, kompletne, zdatne do użytku i wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Odpisy amortyzacyjne dokonywane są drogą systematycznego, planowego rozłożenia wartości początkowej środka trwałego na ustalony okres amortyzacji.

Ponadto jako koszt uzyskania przychodu zaliczana jest część odsetkowa opłaty leasingowej oraz koszty użytkowania przedmiotu.