Ordynacja podatkowa 2019 - przeciwdziałanie optymalizacjom podatkowym

W ramach tych działań ustawodawca postanowił:

- ograniczyć prawo podatników do uzyskiwania interpretacji indywidualnych (Dyrektor KIS będzie miał prawo odmówić wydania interpretacji, gdy uzna, że działania podatnika zmierzają do uzyskania korzyści podatkowych),
- wyłączyć ochronę wynikającą z objaśnień podatkowych i interpretacji ogólnych – w przypadkach gdy podatnik będzie je wykorzystywał do unikania opodatkowania,
- wprowadzić dodatkową sankcję (dodatkowe zobowiązanie podatkowe), nakładaną na podatników, którzy będą osiągali korzyści, unikając opodatkowania,
- zobowiązać podatników oraz doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych i pracowników instytucji finansowych do przekazywania organom podatkowym informacji o schematach podatkowych (za niewypełnianie obowiązku raportowania będą grozić kary pieniężne).

Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2019. Podatki, rachunkowość, prawo pracy i ZUS

Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

W przepisach przejściowych został uregulowany obowiązek raportowania o schematach podatkowych, które zostały wdrożone przed 1 stycznia 2019 r., ale nie wcześniej niż 25 czerwca 2018 r.

Osoby odpowiedzialne za opracowanie, oferowanie, udostępnianie lub wdrożenie takich schematów (promotorzy) zostały zobowiązane do przekazania informacji o schematach Szefowi KAS. Obowiązek ten należy wykonać w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji (czyli do 30 czerwca 2019 r.).

Również korzystający ze schematów zostali zobowiązani do przekazania informacji o wykorzystywanych schematach Szefowi KAS. Dla nich termin został określony na 9 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji (art. 45 nowelizacji).

Z przepisów przejściowych wynika, że interpretacje indywidualne wydane przed wejściem w życie nowelizacji wygasają, jeżeli interpretacje te dotyczą przepisów prawa podatkowego mających na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, które odnoszą się do:
- nadużycia przepisów prawa podatkowego,
- prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub
- podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego (art. 30 nowelizacji).

Interpretacje takie wygasają po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia nowelizacji w Dzienniku Ustaw. Jest to dzień równoważny z dniem stwierdzenia ich wygaśnięcia.

W ciągu 9 miesięcy, licząc od dnia publikacji nowelizacji w Dzienniku Ustaw, Szef KAS będzie mógł z urzędu zmienić wydaną opinię zabezpieczającą lub odmowę wydania opinii zabezpieczającej (art. 31 nowelizacji).

Od 1 stycznia 2019 r. ochrona wynikająca z posiadania interpretacji indywidualnej, utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnych i objaśnień podatkowych będzie wyłączona, jeżeli wobec podatnika zostanie wydana decyzja z zastosowaniem tzw. środków ograniczających umowne korzyści.

Wyłączenie ochrony będzie dotyczyło:

A) interpretacji indywidualnej wydanej:
1) od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy na wniosek złożony przed tym dniem,
2) przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy
– jeżeli korzyść podatkowa wynikająca ze stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem interpretacji indywidualnej została uzyskana od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy;

B) utrwalonej praktyki interpretacyjnej zaistniałej od 1 stycznia 2019 r. oraz interpretacji ogólnych i objaśnień podatkowych wydanych od 1 stycznia 2019 r.;

C) utrwalonej praktyki interpretacyjnej zaistniałej przed 1 stycznia 2019 r. oraz interpretacji ogólnych i objaśnień podatkowych wydanych przed 1 stycznia 2019 r., jeżeli korzyść podatkowa uzyskana od 1 stycznia 2019 r. jest skutkiem zastosowania przepisów prawa podatkowego będących przedmiotem tej utrwalonej praktyki interpretacyjnej lub tych interpretacji lub objaśnień.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe, które ma być wymierzane w przypadku stwierdzenia osiągania przez podatnika korzyści podatkowych, będzie mogło się odnosić wyłącznie do korzyści podatkowych uzyskanych od dnia wejścia w życie nowelizacji, czyli od dnia 1 stycznia 2019 r. (w przypadku podatków rozliczanych okresowo – korzyści uzyskanych w okresach rozliczeniowych rozpoczynających się w dniu 1 stycznia 2019 r. albo po tym dniu) – art. 34 nowelizacji.

Przepisy działu IIIa Ordynacji podatkowej (art. 119a–119d) odnoszące się do klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2019 r. będą miały zastosowanie do korzyści podatkowych uzyskanych od 1 stycznia 2019 r. (w tym okresów rozliczeniowych rozpoczynających się 1 stycznia 2019 r. i później).

Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź podejmowane działania optymalizacji podatkowej

Podatnicy powinni sprawdzić, czy podejmowane przez nich lub planowane w przyszłości działania optymalizacyjne mogą być uznane za działania, których głównym celem jest osiągnięcie korzyści podatkowych, tzn. czy mogą być wobec nich zastosowane klauzule przeciw unikaniu opodatkowania. W razie stwierdzenia zaistnienia takiej sytuacji należy rozważyć wycofanie się z działań optymalizacyjnych.

Krok 2. Przygotuj procedurę informowania o schematach podatkowych

Podatnicy powinni przygotować i wdrożyć procedurę informowania Szefa KAS o schematach podatkowych (art. 86c Ordynacji podatkowej). Także promotorzy schematów optymalizacyjnych (w szczególności doradcy podatkowi, radcy prawni, adwokaci i pracownicy banków oraz instytucji finansowych) powinni się przygotować do obowiązku informowania Szefa KAS o promowanych przez nich schematach optymalizacyjnych.

Krok 3. Oceń, czy posiadane lub stosowane interpretacje, objaśnienia i praktyka interpretacyjna chronią sytuację prawno-podatkową firmy

Podatnicy powinni przeanalizować, czy posiadane przez nich interpretacje indywidualne oraz stosowane interpretacje ogólne, objaśnienia podatkowe i utrwalona praktyka interpretacyjna
są lub mogą być uznane za używane w celu osiągania korzyści podatkowych.

Należy też ocenić potencjalne skutki wyłączenia ochrony z nich wynikającej oraz konsekwencje zastosowania wobec nich klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Na tej podstawie warto podjąć działania prewencyjne.

Podstawa prawna:
- art. 3, art. 30–34 i art. 48 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2018 r. poz. 2193.