REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Znaczenie orzecznictwa w procesie interpretacji przepisów prawa podatkowego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Sławomir Wnuczek
Jestem aplikantem adwokackim Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. W swojej pracy wspierałem klientów w obszarze prawa podatkowego i postępowań.
Znaczenie orzecznictwa w procesie interpretacji przepisów prawa podatkowego /fot. shutterstock
Znaczenie orzecznictwa w procesie interpretacji przepisów prawa podatkowego /fot. shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Doniosłe znaczenie orzecznictwa sądowego w interpretacjach podatkowych potwierdza Ordynacja podatkowa, która daje możliwość zmiany wydanej interpretacji w razie stwierdzenia jej nieprawidłowości w szczególności z orzecznictwem sądów. W związku z tym za niedopuszczalne trzeba uznać sytuacje, w których to organy podatkowe dokonują wybiórczej analizy stanowiska podatnika w procesie wydawania rozstrzygnięć, czego jednym z przejawów jest problem pomijania argumentacji wynikającej z orzecznictwa.

Informacje ogólne

Przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia „interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego”. Podstawą prawną tego aktu jest art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa[1]. Zgodnie z jego treścią Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Złożenie wniosku wiąże się z odpłatnością, która jest uzależniona od ilości odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych przedstawionych we wniosku  (art. 14f § 1-2 o.p.).

REKLAMA

Związek między zainteresowanym, a przedstawionym stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym

Przywołany przepis art. 14b § 1 o.p. w kwestii określenia samego wnioskodawcy, posługuje się pojęciem „zainteresowanego”. Należy przez to rozumieć osobę występującą o wydanie interpretacji przepisów prawa, w swojej własnej, indywidualnej sprawie. Takie sformułowanie przepisu wprowadza istotne ograniczenie, w kwestii zakresu podmiotowego oraz zakresu żądania wniosku o interpretację. W tej kwestii orzecznictwo stoi na stanowisku, że „pomiędzy sprawą, w której wystąpiono z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji, a zainteresowanym musi istnieć związek wyrażający się w tym, że przedstawiony we wniosku problem musi dotyczyć sfery opodatkowania lub ewentualnego opodatkowania wnioskodawcy. Oznacza to, że wnioskodawca ma uprawnienie do uzyskania od organu podatkowego interpretacji prawa podatkowego w każdej indywidualnej sprawie, która może kształtować jego prawa i obowiązki na gruncie określonej regulacji podatkowej. […] Za zainteresowanego, o którym mowa w art. 14b § 1 o.p., uznać więc należy podmiot, który jest lub będzie w przyszłości bezpośrednio podmiotem praw i obowiązków o charakterze prawnopodatkowym wynikających ze zrealizowania się stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o udzielenie interpretacji. Innymi słowy, musi istnieć pomiędzy przedstawionym stanem faktycznym a wnioskodawcą związek odnoszący się do sfery opodatkowania konkretnego wnioskodawcy”.[2] Natomiast zakres żądania wnioskodawcy jest wyznaczany przez nakreślony stan faktyczny, stan prawny w perspektywie, którego sprawa ma by rozpatrzona, jak również wskazane zagadnienie prawne, które jest przedmiotem zapytania wnioskodawcy i jednocześnie wykładni dokonywanej przez organ podatkowy.

Siła argumentu powołanego orzecznictwa

REKLAMA

W odniesieniu do powyższych kwestii trzeba także wskazać na znaczenie art. 14b § 3 o.p., który to zobowiązuje wnioskodawcę do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Jest to o tyle istotne, iż poprzez nakreślenie stanu faktycznego, zainteresowany jednocześnie sam wytycza granice w jakich interpretacja będzie mogła wywołać określone w ustawie skutki prawne, jak również ramy, w jakich będzie mógł poruszać się organ interpretujący.[3]Specyfika postępowania w sprawie o wydanie interpretacji indywidualnej polega m.in. na tym, że organ podatkowy "porusza się" niejako tylko i wyłącznie w ramach stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę oraz wyrażonej przez niego oceny prawnej (stanowisko). W postępowaniu tym nie może więc toczyć się spór o rzetelność relacji z zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, a tym samym nie może być prowadzone klasyczne postępowanie dowodowe”.[4] W związku z powyższym obowiązkiem Wnioskodawcy w uzasadnieniu prawnym swojego stanowiska, częstokroć powołują się na orzeczenia sądowe lub utrwalone linie orzecznicze, rozstrzygające sprawy o podobnym stanie faktycznym. Niejednokrotnie spotykaną praktyką stosowaną przez organy podatkowe jest pomijanie argumentacji wnioskodawcy, płynącej z przytaczanych tez orzecznictwa. Najczęstszym uzasadnieniem takiego postępowania ze stron organów jest powoływanie się na fakt, iż orzeczenia w sprawach podatkowych dotyczą zindywidualizowanych stanów faktycznych, a same rozstrzygnięcie może być oparte jedynie na przepisach prawa[5].

Co prawda polski system prawny jest oparty na zasadach systemu „civil law” i w przeciwieństwie do systemu anglosaskiego, gdzie obowiązuje doktryna precedensu, orzecznictwo sądowe nie ma charakteru prawotwórczego, jednak trzeba stwierdzić, że na gruncie interpretacji indywidualnych tego rodzaju argumentacja powinna być brana pod uwagę. Fakt ten wynika z samych przepisów podatkowych, w postaci art. 14a § 1 o.p., który zobowiązuje Ministra właściwego do spraw finansów publicznych do dążenia w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej. Doniosłe znaczenie orzecznictwa sądowego w interpretacjach podatkowych potwierdza także art. 14e § 1, który daje możliwość zmiany wydanej interpretacji w razie stwierdzenia jej nieprawidłowości w szczególności z orzecznictwem sądów.

W kwestii powinności brania pod uwagę dorobku orzecznictwa sądowego przez organy podatkowe w procesie interpretowania przepisów prawa podatkowego trafnie wypowiedział się skład orzekający w niedawnym wyroku WSA w Kielcach z dnia 19 rudnia 2019 r.[6], wskazując jako jej źródło zasadę zaufania do organów podatkowych, wynikającą z art. 121 o.p. „Jakkolwiek z istoty interpretacji wynika uprawnienie organu do przekazania podatnikowi oceny co do zastosowania i wykładni prawa podatkowego w przedstawionym przez podatnika stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym, to dokonując zgodnie z art. 14c § 2 o.p. oceny prawnej stanowiska wnioskodawcy organ, realizując przy tym wyrażoną w art. 121 Ordynacji podatkowej zasadę zaufania do organów podatkowych, winien odnieść się do powołanego przez wnioskodawcę orzecznictwa sądów administracyjnych, szczególnie w przypadku, gdy przytoczone tam poglądy wnioskodawca uznaje za własne. Organ nie może poprzestać na stwierdzeniu, że zostały one wydane indywidualnych sprawach, w określonym stanie faktycznym do którego się zawężają. Zatem pominięcie przez organ podatkowy w swojej analizie argumentacji powołanego przez stronę orzecznictwa narusza również przepisy procesowe art. 14c § 1 i § 2, art. 121 w zw. z art. 14h o.p.”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wyczerpujące i kompleksowe uzasadnienie

REKLAMA

W przedmiotowym orzeczeniu sąd nawiązuje również do obowiązków organów, które wynikają z treści art. 14c o.p., dotyczących treści interpretacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem wydana interpretacja powinna w sposób wyczerpujący opisywać przedstawiony we wniosku stan faktyczny lub zdarzenia przyszłe oraz zawierać ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Dokonując wykładni tego przepisu sąd w pełni zasadnie zauważył, że „prawidłowo skonstruowane uzasadnienie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego winno zawierać: przytoczenie podstaw prawnych adekwatnych do opisanego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego; zawarcie konkluzji dotyczącej kwalifikacji prawnej określonego zdarzenia prawnopodatkowego oraz motywów na których się ona opiera; wskazanie, obok krytyki lub aprobaty stanowiska wnioskodawcy, dlaczego takie, a nie inne stanowisko zostało zajęte przez organ podatkowy. Tak więc, uzasadnienie organu, aby odpowiadało wymogom określonym w art. 14c § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej musi być wyczerpujące i kompleksowo odnosić się do zawartego stanowiska w kontekście przedstawionego stanu faktycznego[7]. Zgodnie z powyższym obowiązkiem organu interpretacyjnego, jest uargumentowanie swojego rozstrzygnięcia w sposób pozwalający zainteresowanemu, na rozpoznanie z jakich powodów organ uznał jego stanowisko za nieprawidłowe, tzn. które z przywołanych argumentów uznał za trafne, a które za inadekwatne. Jednocześnie organ ma obowiązek „kompleksowego” odniesienia się do stanowiska, czyli w taki sposób, aby wynikało z niego, że organ ocenił wszystkie istotne dla sprawy elementy stanu faktycznego oraz argumenty wnioskodawcy.

Sporządzenie prawidłowego uzasadnienia, które w sposób szczegółowy odnosi się do wydanego rozstrzygnięcia, jest istotne nie tylko z punktu widzenia samego adresata interpretacji indywidualnej (np. w perspektywie skonstruowania środka zaskarżenia), ale również z punktu widzenia sądów, które w oparciu o nie, na późniejszym etapie będą badać zasadność ewentualnej skargi na interpretację.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę obecnie obowiązujące przepisy prawa, za niedopuszczalne trzeba uznać sytuacje, w których to organy podatkowe dokonują wybiórczej analizy stanowiska podatnika, w procesie wydawania rozstrzygnięć, czego jednym z przejawów jest m.in. problem pomijania argumentacji wynikającej z powołanego orzecznictwa. Pomimo faktu, iż polski system prawa nie bazuje na precedensach, to pominięcie argumentacji sprowadzającej się do wskazania dotychczasowej praktyki rozstrzygnięć w podobnych stanach faktycznych jest uchybieniem, stanowiącym naruszenie zarówno art. 14c o.p., jak i zasad zawartych w treści art. 120 oraz art. 121 o.p.

Podstawowym celem wiążącej interpretacji przepisów prawa podatkowego (czy to ogólnej, czy to indywidualnej) jest realizacja dyrektyw jednolitości stosowania prawa podatkowego, jego pewności, rozumianej w kontekście przewidywalności treści aktów jego stosowania, a w konsekwencji bezpieczeństwa prawnego podatnika (płatnika, inkasenta).[8]

Polecamy: Przedsiębiorca przed sądem

W przypadku, gdy mamy do czynienia z selektywnym traktowaniem argumentacji podatnika, nie można stwierdzić, że wydawane interpretacje indywidualne są narzędziem ujednolicania wykładni, a tym samym zapewniania pewności prawa. Jeżeli dotychczasowe orzecznictwo w sprawach o analogicznym stanie faktycznym nie jest czynnikiem mającym wpływ na kolejne rozstrzygnięcia, to w takim wypadku w żaden sposób nie można także mówić o przewidywalności. Tym samym trudno wymagać od podatnika, aby ten prawidłowo stosował przepisy, w sytuacji, gdy musi każdorazowo „odgadywać” zamierzony cel ustawodawcy, z powodu zmiennej wykładni.

Kształtowanie jednolitej wykładni prawa to nie tylko powinność wynikającą z zasad ogólnych przepisów podatkowych, ale także obowiązek, który należy wywodzić z wprost treści art. 14e §1 o.p. Niezwykle trafnie ujął to skład orzekający w Wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 11 kwietnia 2012 r., „skoro zatem Minister Finansów może zmienić z urzędu udzieloną interpretację z powodu uwzględnienia orzecznictwa sądów, to tym bardziej powinien uwzględniać je udzielając interpretacji indywidualnej. Nieporozumieniem wydaje się […] formuła, co do braku związania orzecznictwem sądów administracyjnych albowiem nie o związanie tutaj chodzi lecz o ustosunkowanie się do stanowiska podatnika”.[9]

Analizowana tematyka dotycząca rozbieżności w rozumieniu i stosowaniu prawa podatkowego, ogromu nowych niejasnych i w dużej mierze niezrozumiałych przepisów jest o tyle istotna, iż obecnie należy w niej upatrywać główną przyczynę hamującą rozwój przedsiębiorstw.

Sławomir Wnuczek

__________________________

[1] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 900 z późn. zm.), [„o.p.”]

[2] Wyrok WSA w Kielcach z dnia 28 marca 2019 r., sygn. I SA/Ke 12/19

[3] Por. Wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 listopada 2018 r., sygn. I SA/Kr 1005/18

[4] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 2013 r. I FSK 864/12

[5] W praktyce organów interpretacyjnych można zaobserwować częste dążenie do  zakwestionowania zbieżności stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o interpretację oraz tych prezentowanych przez orzecznictwo przywołane w uzasadnieniu wniosku, w szczególności w przypadku, gdy prezentuje ono pogląd korzystny dla wnioskodawcy tzn. pogląd niebędący „profiskalnym”. Wówczas częstokroć z powodu występowania różnic, między stanami faktycznymi, będących indyferentnymi dla samego rozstrzygnięcia, taka argumentacja jest pomijana, jako bezprzedmiotowa.

[6] Wyrok WSA w Kielcach z dnia 19 rudnia 2019 r., sygn. I SA/Ke 402/19

[7] Ibidem

[8] Wyrok WSA w Łodzi z dnia 28 maja 2012 r., sygn. I SA/Łd 485/12

[9] Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 11 kwietnia 2012 r., sygn. I SA/Wr 259/10

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF już za rogiem. Tysiące firm nieprzygotowanych – cyfrowe wykluczenie może kosztować fortunę

Cyfrowy obowiązek, który może zaskoczyć wielu przedsiębiorców – od 2026 r. e-fakturowanie stanie się przymusem. Problem? Rząd uznał, że „wykluczenie cyfrowe” dotyczy wyłącznie najmniejszych firm. W praktyce zagrożeni są także starsi przedsiębiorcy, mikrofirmy bez dostępu do IT, a nawet ci, którzy nie mają stabilnego internetu. Brak przygotowania oznacza paraliż działalności, karne odsetki i utratę klientów. Czas ucieka – a system nie wybacza błędów.

ZUS: Przedsiębiorcy z niepełnosprawnościami z niższą roczną składką zdrowotną. Trzeba spełnić 4 warunki

Przedsiębiorcy, którzy mają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z ulgi i obniżyć roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Krzysztof Cieszyński, Regionalny Rzecznik Prasowy województwa pomorskiego wyjaśnia jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z tej ulgi.

Prawa autorskie do treści biznesowych publikowanych w social mediach. Kiedy można legalnie wykorzystać zdjęcie lub wideo? Co każda firma wiedzieć powinna

W erze cyfrowej, gdzie granice między komunikacją osobistą a firmową coraz bardziej się zacierają, prawa autorskie w social mediach stają się kluczową kwestią dla każdego biznesu. Generowanie własności intelektualnej przestało być domeną wyłącznie branż kreatywnych — dziś dotyczy praktycznie każdej firmy, która promuje swoje produkty lub usługi w internecie.

Zwierzęta w firmie a koszty uzyskania przychodu. Jak argumentować przed urzędem skarbowym? Interpretacje fiskusa: pies, akwarium i inne przypadki

Czy pies w firmie może być kosztem uzyskania przychodu? A akwarium – elementem budującym wizerunek? Coraz więcej przedsiębiorców zadaje sobie te pytania, zwłaszcza w czasach, gdy granica między przestrzenią zawodową a prywatną bywa płynna. Praktyka i interpretacje podatkowe pokazują, że... to zależy.

REKLAMA

Będzie likwidacja JPK VAT? Prof. Modzelewski: nieoficjalnie mówi się o redukcji obowiązków

Od samego początku (można sprawdzić) byłem krytykiem wprowadzenia powszechnych „jotpeków”, czyli zmuszania ogółu podatników do systematycznego wysyłania urzędom skarbowym ich ewidencji podatkowych. Po co zaśmiecać archiwa tych organów bilionami zbędnych informacji, do których nigdy nie sięgnie i nie można ich racjonalnie zinterpretować?

Księgowi nie spodziewają się w najbliższej przyszłości wielkich rewolucji w wynagrodzeniu i systemie swojej pracy

Co księgowi naprawdę myślą o kondycji swojej branży? Ukazał się pierwszy w Polsce barometr nastrojów księgowych. Jak oceniają oni miniony rok, czego oczekują po 2025. Odpowiedzi badanych księgowych pokazują prawdziwy obraz branży.

Zasada wielokrotności opodatkowania wyrobów akcyzowych w przypadku wtórnego obowiązku podatkowego a zmiana podatkowego przeznaczenia wyrobu akcyzowego

Istotnym problemem prawnym i praktycznym jest możliwość wielokrotnego opodatkowania tego samego wyrobu akcyzowego na etapie wtórnego obowiązku podatkowego (zwanego również obowiązkiem podatkowym drugiego stopnia.) – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Ulga na ekspansje a koszty marketingowe – jak szeroki jest katalog wydatków?

Niedawna interpretacja podatkowa (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.66.2025.2.ED) dla producenta opakowań z tworzyw sztucznych rozstrzyga tę kwestię, wskazując, które wydatki targowe i promocyjne podlegają odliczeniu, a które - mimo argumentacji podatnika - pozostają poza zakresem ulgi. Organ zastosował ścisłą wykładnię językową, potwierdzając kwalifikowalność jedynie części ponoszonych przez przedsiębiorców kosztów.

REKLAMA

KSeF 2026: Pożegnanie z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

Co myślą księgowi o przyszłości swojej branży? Barometr nastrojów księgowych 2025 ujawnia kulisy rynku

Czy zawód księgowego przechodzi kryzys, czy może ewoluuje w stronę większego znaczenia strategicznego? Nowo opublikowany Barometr nastrojów księgowych 2025 to pierwsze tego typu badanie w Polsce, które w kompleksowy sposób analizuje wyzwania, emocje i kierunki rozwoju zawodu księgowego.

REKLAMA