REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przejście na samozatrudnienie schematem podatkowym?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
BG TAX & LEGAL
Spółka BG TAX & LEGAL od 2015 r. świadczy usługi profesjonalnego doradztwa podatkowego na rzecz średnich i dużych przedsiębiorstw, specjalizując się w bieżącym doradztwie podatkowym, jak i transakcyjnym.
Przejście na samozatrudnienie schematem podatkowym?
Przejście na samozatrudnienie schematem podatkowym?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Tzw. samozatrudnienie jest bardzo popularną formą współpracy w wielu branżach. Co prawda, przepisy Polskiego Ładu dość istotnie ograniczyły korzyści płynące z rezygnacji z umowy o pracę na rzecz własnej działalności gospodarczej, jednak niezmiennie rozwiązanie to jest (i prawdopodobnie będzie) wybierane przez znaczną liczbę pracowników. W niniejszym artykule przedstawiono skutki przejścia na samozatrudnienie, jakie może wywoływać ta czynność w kontekście przepisów o schematach podatkowych (MDR).

Wprowadzenie

Pojęcie schematu podatkowego (MDR) wprowadzono do polskiego systemu prawnego w 2019 roku poprzez dodanie do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (dalej także jako „OP”) rozdziału 11a, zatytułowanego „Informacje o schematach podatkowych”. Zgodnie z przepisami wskazanego rozdziału, schematem podatkowym jest, między innymi, uzgodnienie spełniające kryterium głównej korzyści oraz posiadające ogólną cechę rozpoznawczą. Definicje powyższych pojęć znajdują się w przepisach Ordynacji podatkowej, a dodatkowo wyjaśnione zostały przez Ministra Finansów w Objaśnieniach podatkowych z dnia 31 stycznia 2019 r.

REKLAMA

Kryterium głównej korzyści

REKLAMA

Zgodnie z art. 86a § 2 OP, kryterium głównej korzyści uważa się za spełnione, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności oraz faktów należy przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej rozsądnie oczekiwanej lub wynikającej z wykonania uzgodnienia, a korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą podmiot spodziewa się osiągnąć w związku z wykonaniem uzgodnienia.

Wystąpienie tego kryterium wiąże się więc z trzema płaszczyznami. Po pierwsze, należy dokonać oceny, czy wystąpiła korzyść podatkowa. Po drugie, czy korzystający miał alternatywną drogę postępowania w danym przypadku, a po trzecie, czy korzyść podatkowa była główną lub jedną z głównych korzyści płynących z uzgodnienia.

REKLAMA

W przypadku przejścia na samozatrudnienie, wydaje się, że kryterium głównej korzyści nieczęsto zostaje spełnione. O ile bowiem korzyść podatkowa faktycznie może wystąpić (ze względu na obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego po stronie dotychczasowego pracownika oraz na brak obowiązku pobrania podatku przez dotychczasowego płatnika), a podatnik w większości przypadków posiada alternatywę do przejścia na samozatrudnienie (w postaci pozostania na etacie), to kontrowersje wzbudza uznanie, czy korzyść podatkowa była główną lub jedną z głównych korzyści wynikających z uzgodnienia.

Istotna w tym przypadku jest faktyczna motywacja podatnika przechodzącego na samozatrudnienie. Jeżeli potrafi on uzasadnić je przesłankami biznesowymi o charakterze ekonomicznym, takimi jak promocja własnej marki, możliwość współpracy z więcej niż jednym podmiotem, czy też chęć rozwoju i zwiększania swoich zarobków, to można uznać, że korzyść podatkowa nie jest jedną z głównych korzyści płynących z samozatrudnienia, a co za tym idzie nie występuje spełnienie kryterium głównej korzyści i nie powstaje schemat podatkowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeżeli jednak takich biznesowych przesłanek nie ma (lub są znikome), a podatnik po przejściu na samozatrudnienie nie zmienia modelu swojego postępowania i zachowuje się tak, jakby dalej pracował na etacie, można mówić o spełnieniu kryterium głównej korzyści. Należy pamiętać, że nie jest to wystarczające do powstania schematu podatkowego – musi jeszcze wystąpić jedna z ogólnych cech rozpoznawczych zawartych w Ordynacji podatkowej. Jednak w analizowanym przypadku, jeżeli kryterium głównej korzyści zostanie uznane za spełnione, o wystąpienie ogólnej cechy rozpoznawczej w praktyce nie jest trudno.

Ogólne cechy rozpoznawcze

Jedną z ogólnych cech rozpoznawczych, która została zawarta w katalogu znajdującym się w art. 86a § 1 pkt 6 OP, jest właściwość uzgodnienia polegająca na tym, że dochodzi do zmiany kwalifikacji dochodów (przychodów) do innego źródła dochodów (przychodów) lub zmiany zasad opodatkowania, których skutkiem jest faktycznie niższe opodatkowanie, zwolnienie lub wyłączenie z opodatkowania.

Należy zauważyć, że przejście na samozatrudnienie, jest w istocie czynnością (a raczej ich zespołem), w efekcie którego:

  • dochodzi do zmiany kwalifikacji dochodów dotychczasowego pracownika (to jest korzystającego) ze względu na ich źródło (bowiem przychody z umowy o pracę zakwalifikowane są jako przychody ze stosunku służbowego i stosunków pokrewnych, a przychody z samozatrudnienia np. jako przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej),
  • możliwa jest zmiana zasad opodatkowania (z obowiązkowej przy umowie o pracę skali podatkowej, na np. podatek liniowy)
  • możliwe jest osiągnięcie faktycznie niższego opodatkowania swoich dochodów.

Patrząc na powyższe, nasuwa się od razu możliwość spełnienia wskazanej ogólnej cechy rozpoznawczej. W pewnych przypadkach, istotnie, zmiana formy współpracy z umowy o pracę na świadczenie usług w ramach wykonywanej jednoosobowej działalności gospodarczej, może posiadać właściwości decydujące o jej wystąpieniu. Jednak najważniejsza przesłanka przesądzającą o wystąpieniu tej cechy, to „sztuczność” dokonanego przejścia na samozatrudnienie. Zgodnie z objaśnieniami podatkowymi MDR, schemat podatkowy może powstać w sytuacji, w której przyczyną zmiany zasad opodatkowania jest uzyskanie korzyści podatkowej – np. (…) przejście na tzw. samozatrudnienie, mimo faktycznego wykonywania pracy w stosunku podporządkowania. W istocie więc, przy analizie tej cechy należy zwrócić uwagę przede wszystkim na cel i okoliczności przejścia na samozatrudnienie. Jeżeli jest ono dokonane w sposób sztuczny, co oznacza, że warunki i sposób świadczenia pracy nie zmieniają się po wdrożeniu uzgodnienia, a za jego jedyny, bądź jeden z głównych celów może zostać uznane osiągnięcie korzyści podatkowej, to w uzgodnieniu występuje wskazana ogólna cecha rozpoznawcza. Należy zwrócić uwagę, że ujawnia się w tym przypadku swego rodzaju powiązanie z kryterium głównej korzyści – jeżeli ono występuje w danym uzgodnieniu, to z dużą dozą pewności można stwierdzić, że analizowana ogólna cecha rozpoznawcza również.

Inna ogólna cecha rozpoznawcza związana jest z tzw. ujednoliconą dokumentacją – występuje ona, gdy uzgodnienie oparte jest na znacznie ujednoliconej dokumentacji albo znacznie ujednoliconej formie, która nie wymaga istotnych zmian w celu wdrożenia schematu u więcej niż jednego korzystającego.

Z uwagi na jej wysoką niedookreśloność, w pewnych przypadkach również można uznać, że przejście na samozatrudnienie wypełnia tę cechę. Jak czytamy w przytaczanych już objaśnieniach podatkowych, cecha ta opiera się na założeniu, że dokonywane w ramach uzgodnienia czynności mogą opierać się na wykorzystywaniu przez korzystających dokumentacji, która do wdrożenia nie wymaga znacznego dostosowania lub nie wymaga wprowadzania istotnych zmian, albo też przyjmują znacznie ujednoliconą formę. Wdrożenie takiego uzgodnienia nie wymaga dodatkowych działań lub modyfikacji uzgodnienia ze strony korzystającego. Przy przejściu na samozatrudnienie występują zwykle dwa dokumenty – rozwiązanie umowy o pracę i zawarcie innej umowy (np. o świadczenie usług). Oba mogą opierać się na używanych w organizacji wzorach. O ile więc nie ma mowy o „modelowym” spełnieniu wskazanej ogólnej cechy rozpoznawczej (która realizuje się głównie przy typowo jednostronnie kształtowanych umowach, np. leasingu), nie można całkowicie wykluczyć możliwości wystąpienia tejże cechy przy przejściu na samozatrudnienie.

Pojęcie korzystającego, kwalifikowanego korzystającego i obowiązek raportowy.

Zgodnie z art. 86a § 1 pkt 3 OP, korzystającym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której udostępniane jest lub u której wdrażane jest uzgodnienie, lub która jest przygotowana do wdrożenia uzgodnienia lub dokonała czynności służącej wdrożeniu takiego uzgodnienia.

Należy więc zauważyć, że przy przejściu na samozatrudnienie występuje dwóch korzystających – dotychczasowy pracownik oraz jego pracodawca, którzy wspólnie dokonali czynności służącej wdrożeniu uzgodnienia.

Zgodnie z art. 86c § 1 OP, korzystający ma obowiązek wysłania do organu podatkowego informacji o schemacie podatkowym. Czy zatem schemat powinien zostać zgłoszony zarówno przez dotychczasowego pracownika, jak i pracodawcę? Taka sytuacja jest możliwa, jednak praktycznie nie występuje, co wiąże się z pojęciem kwalifikowanego korzystającego. Obowiązek raportowy bowiem powstaje wyłącznie w przypadku, kiedy korzystający spełnia przesłanki zawarte w art. 86a § 4 OP, tj. jego przychody, koszty, albo wartość aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 mln euro. To kryterium zwykle jest realne do spełnienia wyłącznie w przypadku pracodawcy, więc w większości przypadków to jedynie po jego stronie powstanie obowiązek raportowy na podstawie art. 86c § 1 OP.

Mając na uwadze powyższe, zarówno pracodawca, jak i pracownik, który planuje przejście na samozatrudnienie, powinni każdorazowo dokonać pogłębionej analizy swojego przypadku w kontekście przepisów o schematach podatkowych, w szczególności zwracając uwagę na ekonomiczne uzasadnienie swojego działania (co istotne jest nie tylko w kontekście MDR-ów, ale również, a może przede wszystkim, w odniesieniu do ewentualnej pozorności kontraktu B2B i arbitralnego ustalenia stosunku pracy przez sąd).

Maksymilian Żuber, asystent doradcy podatkowego w BG TAX & LEGAL

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

KSeF wymusi zmiany. Rejestry VAT i wydatki pracownicze po nowemu od 2026 roku

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur to jeden z najważniejszych projektów cyfryzacyjnych polskiej administracji podatkowej ostatnich lat. Od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku – w zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku – podatnicy VAT będą zobowiązani do wystawiania faktur wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem KSeF. To nie tylko zmiana technologiczna, ale także rewolucja organizacyjna, która wymusi dostosowanie systemów księgowych, procesów wewnętrznych i codziennej pracy działów finansowych.

REKLAMA

Kredyt EKOlogiczny 2025 – bezzwrotna dotacja dla firm na modernizację energetyczną. Jakie warunki trzeba spełnić?

Już od października 2025 r. przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dofinansowanie z Kredytu EKOlogicznego – dotacji realizowanej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG 3.01).

Obowiązkowy KSeF: kogo obejmie, jak fakturować w czasie awarii? Co czeka podatników VAT w 2026 roku?

Ponad pół rok dzieli przedsiębiorców od dnia, w którym elektroniczne fakturowanie stanie się w Polsce obowiązkowe. W zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku, firmy będą musiały dołączyć do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku. Od tego momentu korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe dla wszystkich podatników VAT czynnych. Firmy mają już niewiele czasu, by dostosować swoje systemy, procedury i zespoły do nowych wymogów.

Ulga termomodernizacyjna i zwolnienie z podatku dochodowego (PIT) dla osób realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Najnowsze objaśnienia Ministra Finansów z 2025 r.

W dniu 30 czerwca 2025 r. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe odnośnie form wsparcia przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Objaśnienie te dotyczą rozwiązań podatkowych (ulga termomodernizacyjna i zwolnienie podatkowe), które wspierają przedsięwzięcie termomodernizacyjne na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa PIT”), oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej „ustawa o ryczałcie”). Objaśnienia zawierają ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego oraz uwzględniają stan prawny obowiązujący na dzień 1 stycznia 2025 r. Objaśnienia podatkowe są wydawane przez ministra finansów na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa z urzędu w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe. Warto w szczególności zwrócić uwagę na zmieniony wykaz wydatków uprawniających do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Walorem tych objaśnień są także liczne przykłady wyjaśniające treść przepisów. Publikujemy poniżej pełną treść tych objaśnień.

Nowe tachografy nie aż tak inteligentne jak zakładano. Na jakie błędy muszą uważać kierowcy i firmy transportowe?

Od 19 sierpnia 2025 roku w przewozach międzynarodowych w UE wymagane będą już wyłącznie najnowsze tachografy inteligentne często oznaczane jako tachografy G2V2, czyli druga wersja tachografów inteligentnych. Obecnie w transporcie międzynarodowym stanowią one już większość tachografów. Choć nowe urządzenia rejestrujące miały za zadanie ułatwiać pracę firmom transportowym, to jednak są zawodne i mogą powodować wiele trudności przy rozliczaniu i kontroli czasu pracy kierowców. Na jakie błędy nowych smart tachografów trzeba uważać i jak skutecznie sobie z nimi radzić?

REKLAMA

Patologiczna prywatyzacja majątku firm? Rada Przedsiębiorców wzywa rząd do pilnych zmian w prawie

Rada Przedsiębiorców alarmuje: niekontrolowane postępowania upadłościowe sprzyjają nadużyciom i grabieży majątku firm. W liście do premiera Donalda Tuska organizacja apeluje o zmiany legislacyjne, które mają zakończyć nieformalny system patologicznej prywatyzacji i chronić interes publiczny.

Jak korzystać w praktyce z procedury VAT OSS – rejestracja, rozliczenia, płatności, ewidencja

Procedura OSS (ang. One Stop Shop) obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2021 r., jednak wciąż wiele firm nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo może ona uprościć ich rozliczenia podatkowe w zakresie VAT. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, przy wsparciu doświadczonego doradcy jej wdrożenie jest szybkie i efektywne, a korzyści z jej stosowania znaczące.

REKLAMA