Odpowiedzialność za zaległości podatkowe - zmiany od 2016 roku

Pierwszym rozwiązaniem, które realizuje wskazane cele jest art. 112 c Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z założeniami zawartymi w tym przepisie, w przypadku wniesienia przez osobę fizyczną wkładu w postaci przedsiębiorstwa do spółki nie mającej osobowości prawnej (spółka osobowa), spółka ta odpowiada solidarnie za zaległości podatkowe powstałe do dnia wniesienia przedsiębiorstwa z osobą, która taki wkład wniosła. Uzasadnieniem dla wprowadzenia powyższego przepisu ma być to, iż zasady sukcesji w związku z wniesieniem przedsiębiorstwa jako aportu do spółki osobowej, powinny być analogiczne do zasad sukcesji obowiązujących przy przekształcaniu przedsiębiorstwa osoby fizycznej w jednoosobową spółkę kapitałową (rozwiązanie uregulowane w art. 112 b Ordynacji podatkowej).

Omawiany przepis jest także konsekwencją dodanego na podstawie omawianej nowelizacji – art. 93a par. 5 Ordynacji, zgodnie z którym spółka niemająca osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa, wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa wniesionego przedsiębiorstwa, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek niemających osobowości prawnej.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Zatem, zasadne było doprecyzowanie przesłanek następstwa prawnego spółki niemającej osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła aportem przedsiębiorstwo. Celem oceny ewentualnych wątpliwości, jakie mogą pojawić się w związku z omawianym rozwiązaniem, trzeba odnieść się do podobnych regulacji, jak chociażby art. 33 Kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.).

Uściślając trzeba jednak dodać, że w ramach wspomnianego artykułu Kodeksu spółek handlowych, odpowiedzialność spółki jawnej jest ograniczona do wartości przedsiębiorstwa według stanu z chwili wniesienia, a cen z chwili zaspokojenia. Zatem, rozwiązanie z Ordynacji jest bardziej restrykcyjne, gdyż nie limituje odpowiedzialności.

Na kanwie poglądów doktryny, jakie wypracowano na mocy art. 33 k.s.h. warto przytoczyć, iż omawiane rozwiązanie ma zastosowanie także w sytuacji, gdy wspólnik wnosi do spółki przynajmniej istotną część przedsiębiorstwa, dzięki czemu możliwa jest kontynuacja działalności prowadzonej dotychczas przez indywidualnego przedsiębiorcę . Ponadto, przepis art. 33  k.s.h. obejmuje także sytuację, gdy przedsiębiorca indywidualny przystępuje do już istniejącej spółki i wnosi do niej przedsiębiorstwo jako wkład. Zatem, odpowiedzialność dotyczy zarówno wniesienia wkładu przy zakładaniu spółki, jak i przystąpienia do już istniejącej spółki. Odpowiednią zmianę wprowadzono także w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, więc spółka osobowa na omówionych wyżej zasadach odpowiada solidarnie ze wspólnikiem również w zakresie składek na ubezpieczenie społeczne.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 115 § 1 Ordynacji podatkowej wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Aktualne pozostaje także stanowisko wypracowane w doktrynie, zgodnie z którym rozszerzenie odpowiedzialności na komandytariusza lub akcjonariusza w przypadku zamieszczenia jego nazwiska lub firmy (nazwy) odpowiednio w firmie spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, nie jest skuteczne w płaszczyźnie odpowiedzialności podatkowej osób trzecich. Dodatkowo, zgodnie z § 4 Ordynacji omawiana sytuacja nie wymaga już wydania odrębnej decyzji na podstawie art. 102 § 2 pkt 2 Ordynacji, a rozstrzygnięcie w kwestii odpowiedzialności wspólnika następuje w drodze decyzji orzekającej o odpowiedzialności.

Ponadto, znowelizowano § 2 wskazanego przepisu, który odnosi się do odpowiedzialności byłych wspólników. Obecne rozwiązanie przewiduje odpowiedzialność za zaległości wskazane także w art. 52 a Ordynacji (dotyczą one wynagrodzenia płatników lub inkasentów pobranego nienależnie lub w wysokości większej od należnej), powstałe w czasie bycia wspólnikiem. Jednakże,  dodano przede wszystkim zapis doprecyzowujący, iż odpowiedzialność za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po rozwiązaniu spółki oraz za zaległości wskazane w art. 52 i 52a powstałe po jej rozwiązaniu odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.