Dlaczego organy podatkowe prawie nie stosują zasady „in dubio pro tributario”?

Wątpliwości rzadko są rozstrzygane na korzyść podatnika

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 roku o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015r., poz. 1197). W art. 2a wyrażono zasadę  „in dubio pro tributario” tj. że niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika.

Autopromocja

Przepis ten miał kluczowe znaczenie szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorców, którym  ta klauzula miała zapewnić minimum bezpieczeństwa w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Jak zauważyła posłanka Anna Nemś w interpelacji poselskiej z 7 września 2016 r., w praktyce organy podatkowe nie stosują tej zasady. Na ponad 17 tys. wydanych indywidualnych interpretacji podatkowych (jak wynika z raportu firmy doradczej Grant Thornton) w żadnej z nich organ nie zastosował zasady „in dubio pro tributario”. W związku z tym zwróciła się z interpelacją w tej sprawie do Ministerstwa Finansów, w której zapytała o przyczyny takiego stanu rzeczy oraz o kroki, jakie zamierza podjąć Ministerstwo Finansów, by art. 2a był stosowany.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

MF: mało jest takich wątpliwości, których nie da się usunąć

W odpowiedzi na interpelację z 27 września 2016 r., wiceminister Wiesław Janczyk stwierdził, że z treści przepisu wynika wprost, że na korzść podatnika rozstrzygane są tylko takie wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego, których nie da się usunąć.

Zapewnił również, że od momentu wejścia w życie tej regulacji problem stosowania klauzuli zawartej w tym przepisie jest przedmiotem szczególnego zainteresowania ze strony Ministra Finansów. Wyrazem tego zainteresowania oraz dążenia do zapewnienia jednolitego stosowania art. 2a Ordynacji podatkowej przez organy podatkowe i kontroli skarbowej, jest wydana przez Ministra Finansów z 29 grudnia 2015 r. interpretacja ogólna tego przepisu (sygn. PK4.8022.44.2015, opublikowana w Dz.U. Ministra Finansów z 2016 r. poz. 4).

Zdaniem wiceministra nieprawdą jest, że klauzula nie jest stosowana. Z informacji przekazanych przez podległe MF organy wynika, że tylko w nielicznych przypadkach natrafiono na niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego implikujące zastosowanie przepisu art. 2a Ordynacji podatkowej. W urzędach i izbach skarbowych odnotowano 13 takich przypadków, w jednostkach Służby Celnej - 4 oraz w urzędach kontroli skarbowej podobnie - kilka w skali kraju.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Zdaniem MF organy upoważnione do wydawania indywidualnych interpretacji podatkowych nie zastosowały dotychczas tej zasady w żadnej z interpretacji z uwagi na brak spełnienia w rozpatrywanych sprawach przesłanki wynikającej z treści tego przepisu. W okresie obowiązywania powołanego przepisu, w 23 indywidualnych interpretacjach organy upoważnione odniosły się do art. 2a Ordynacji podatkowej w kontekście przywołanej przez wnioskodawców zasady zawartej w tym przepisie, ale w ich ocenie nie wystąpiły niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego, co znalazło wyraz w treści wydanych interpretacji.

Wiceminister przypomniał, że na podstawie art. 14 § 1 Ordynacji podatkowej Minister Finansów sprawuje ogólny nadzór w sprawach podatkowych, ale sprawowanie tego nadzoru nie może być jednak rozumiane jako uprawnienie do wskazywania podległym organom sposobu rozstrzygnięć konkretnych spraw indywidualnych, nie może zatem nakazać zastosowania w konkretnej sprawie art. 2a Ordynacji podatkowej. Takie działanie stanowiłoby ingerencję Ministra Finansów w indywidualne sprawy podatkowe, których rozstrzygnięcie zastrzeżone jest do wyłącznej kompetencji podległych organów. Naruszałoby to zasadę dwuinstancyjności postępowania wyrażoną w art. 127 Ordynacji podatkowej.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Ocena, czy w danej sprawie wystąpiły niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego, pozostaje w gestii organu rozpatrującego tę sprawę. Prawidłowość rozstrzygnięcia podjętego w indywidualnej sprawie może podlegać ocenie tylko w trybie kontroli instancyjnej i kontroli sądowoadministracyjnej.

Opracowała Iga Kucharska