Ordynacja podatkowa 2016

„Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika” - tak brzmi art. 2a Ordynacji podatkowej obowiązujący od 1 stycznia 2016 r. Na 17 tys. indywidualnych interpretacji wydanych od tego momentu, wyrażoną w nim zasadę „in dubio pro tributario” zastosowano zaledwie kilkanaście razy. Według MF przyczyną jest brak przesłanek - sporadycznie zdarza się, że występują „niedające się usunąć wątpliwości” co do treści prawa podatkowego. Prawidłowość rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach może podlegać ocenie tylko w trybie kontroli instancyjnej i sądowoadministracyjnej.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania to instrument, który wszedł w życie 15 lipca 2016 roku na mocy ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 846). Znajdzie on zastosowanie do każdej czynności dokonanej przede wszystkim (lub wyłącznie) w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, uzyskanej po dniu 15 lipca 2016 roku, jeżeli sposób działania był sztuczny.

Od 1 stycznia 2016 r. w polskim systemie prawnym funkcjonuje art. 62b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym należności podatkowe w wysokości nieprzekraczającej 1000 zł mogą być płacone przez osoby trzecie.

Ministerstwo Finansów informuje, że do 26 sierpnia można składać zgłoszenia swojej kandydatury do Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Ogłoszenie jest skierowane do pracowników szkół wyższych, jednostek organizacyjnych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych.

W przypadku VAT nie będzie stosowana szczególna klauzula obejścia prawa wynikająca z Ordynacji podatkowej, ale legalne czynności dokonane przez podatnika VAT będą mogły być potraktowane przez fiskusa jako „nadużycie prawa” i kwestionowane w „zwykłym” postępowaniu podatkowym czy kontrolnym. Ustawodawca zdecydował się bowiem na wprowadzenie w ustawie o VAT pojęcia „nadużycie prawa”. Zmiany zaczną obowiązywać od 15 lipca 2016 r.

Chociaż zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania będzie wyłączone w sprawach dotyczących podatku VAT, to jednak nowelizacja w tym zakresie wprowadziła jednocześnie do ustawy o VAT definicję nadużycia prawa, która będzie miała zastosowanie wyłącznie na gruncie tego podatku. Klauzula nadużycia prawa w VAT wchodzi w życie od 15 lipca 2016 r.

Od 1 lipca 2016 r. pełnomocnictwo ogólne może upoważniać terminowo albo bezterminowo do działania pełnomocnika na rzecz mocodawcy we wszystkich sprawach podatkowych oraz w innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej. Nie trzeba już dołączać oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa do akt każdej sprawy.

Czy na podstawie nowego przepisu art. 193a Ordynacji podatkowej, organy podatkowe mogą żądać od przedsiębiorców raportowania ksiąg podatkowych w formacie Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) za okresy przeszłe, tj. za okresy sprzed wejścia w życie nowych przepisów Ordynacji podatkowej w odniesieniu do danego podatnika?

Pełnomocnictwo to upoważnienie do zastępowania strony w postępowaniu przed sądem lub organem administracji oparte na oświadczeniu woli reprezentowanego – ze skutkiem bezpośrednio dla niego. Jest to upoważnienie danej osoby fizycznej (pełnomocnika) do dokonywania czynności prawnych w imieniu i na rzecz reprezentowanego (mocodawcy). Jakie są rodzaje pełnomocnictw? Jakie zasady obowiązują w zakresie ustanawiania, zmiany zakresu, odwoływania czy wypowiadania pełnomocnictwa?

Sejm uchwalił nowelę Ordynacji podatkowej wprowadzającą klauzulę obejścia prawa podatkowego. Klauzula ma zniechęcić podatników do unikania opodatkowania i pozwolić na walkę z "agresywną optymalizacją podatkową". Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Wprowadzone w 2016 roku rozwiązania mogą się okazać pułapką. Wątpliwości budzi termin, w jakim wnioskodawca niezadowolony z odpowiedzi ministra finansów, powinien wnieść tzw. wezwanie do usunięcia naruszenia prawa w wydanej interpretacji.

Od 1 lipca 2016 r. zaczną obowiązywać przepisy dotyczące pełnomocnictwa ogólnego. W związku z wprowadzeniem pełnomocnictwa ogólnego przestanie obowiązywać zasada, że pełnomocnictwo składa się w organie podatkowym dopiero wtedy, gdy toczy się sprawa.

Rząd planuje zmiany w VAT, Ordynacji podatkowej i Kodeksie karnym skarbowym, które mają na celu ograniczenie skali nadużyć w VAT. Zmiany mają dotyczyć m.in. o likwidacji możliwości stosowania rozliczeń kwartalnych, wprowadzenia dla niektórych podatników obowiązku składania deklaracji i informacji podsumowujących za okresy miesięczne wyłącznie drogą elektroniczną i rozszerzenia solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania podatkowe sprzedawcy.

Zmiany w ustawie Ordynacja podatkowa, które zaczęły obowiązywać na początku tego roku, rozszerzyły zakres odpowiedzialności i krąg podmiotów, od których organ podatkowy ma prawo ściągnąć niezapłacone podatki. Nowelizacja jest szczególnie ważna w przypadku byłych członków zarządu i likwidatorów.

Rząd przyjął klauzulę przeciw unikaniu opodatkowania. Rada Podatkowa Konfederacji Lewiatan dostrzega przyczyny jej wprowadzenia, ale zwraca uwagę na znaczące ryzyka związane z wprowadzeniem instytucji, która istotnie obniży standard ochrony praw podatnika.

Wprowadzenie klauzuli obejścia prawa, która ma przeciwdziałać unikaniu przez firmy opodatkowania, przewiduje projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej przyjęty przez rząd.

Przesłanki wymienione w art. 239b § 1 Ordynacji podatkowej stanowią odrębne punkty odniesienia do uprawdopodobnienia (przewidzianego w art. 239 § 2 tej ustawy), że zobowiązanie nie zostanie wykonane. Jeżeli organ podatkowy powołuje się na to, że w myśl art. 239b § 1 pkt 4 Op decyzji nieostatecznej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, ponieważ okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące, to chcąc wypełnić warunek wynikający z art. 239b § 2 Op powinien wskazać na takie okoliczności stwarzające ryzyko niewykonania zobowiązania podatkowego, które wiążą się z krótszym niż 3 miesięcznym okresem jego przedawnienia. Taką okolicznością może być między innymi czas niezbędny do uzyskania przez decyzję nieostateczną waloru ostateczności.

W związku ze zmianami w Ordynacji podatkowe, pełnomocnictwo w sprawach podatkowych może być ogólne, szczególne lub do doręczeń. Począwszy od 1 lipca 2016 r. pełnomocnik ogólny będzie mógł działać w imieniu strony postępowania we wszystkich sprawach podatkowych oraz w innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej. Od lipca br. zacznie także działać informatyczna baza pełnomocnictw ogólnych, czyli Centralny Rejestr Pełnomocnictw Ogólnych (CRPO).

Od 1 lipca 2016 r. zaczną obowiązywać przepisy dotyczące pełnomocnictwa ogólnego. W związku z wprowadzeniem pełnomocnictwa ogólnego przestanie obowiązywać zasada, że pełnomocnictwo składa się w organie podatkowym dopiero wtedy, gdy toczy się sprawa.

Od 1 lipca 2016 roku w zmienionej Ordynacji podatkowej zacznie obowiązywać kompleksowa regulacja w zakresie pełnomocnictw podatkowych. Wprowadzono możliwość ustanawiania przez podatników pełnomocnika ogólnego. Pełnomocnikiem w sprawach podatkowych (oprócz postępowania przed NSA) nie musi być adwokat, radca prawny czy doradca podatkowy. Przed organami podatkowymi, czy przed wojewódzkim sądem administracyjnym - pełnomocnikiem podatnika może być każda osoba fizyczna, która maj pełną zdolność do czynności prawnych. Ponadto zmieniły się przepisy w zakresie doręczania pism.

Resort finansów przygotował założenia zmian do ustawy Ordynacja podatkowa. Propozycje zawarte w projekcie regulują między innymi kwestie, związane z klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania. Kiedy będzie można zastosować klauzulę i jakie uprawienia będzie miał podatnik w takiej sytuacji?

Od 1 stycznia 2016 r. nie obowiązuje regulacja, zgodnie z którą w razie wyjazdu za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy strona jest zobowiązana do ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń, chyba że doręczenie następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązują istotne zmiany w Ordynacji podatkowej. Celem nowelizacji było głównie zracjonalizowanie i uproszczenie procedur podatkowych. Podatnicy zyskali m.in. możliwość zapłaty podatku za pomocą karty płatniczej.

1 stycznia 2016 r. zmianie uległy zasady naliczania odsetek w VAT i akcyzie. Obecnie obowiązują trzy stawki odsetek za zwłokę: podstawowa, obniżona oraz podwyższona. W wyniku tych zmian podatnicy korygujący deklaracje VAT po upływie 6 miesięcy od dnia upływu terminu ich złożenia nie będą mieli prawa do korzystania z obniżonej stawki odsetek za zwłokę. Od zasady tej będzie jednak istniał ważny wyjątek. Podatnicy posiadający zaległości podatkowe powstałe przed 1 stycznia 2016 r. będą mogli skorzystać z nowej wysokości obniżonej stawki odsetek za zwłokę, składając korektę deklaracji VAT do 30 czerwca 2016 r.

Od początku 2016 r. obowiązuje niższa obniżona stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. Pojawiła się jednocześnie nowa stawka – podwyższona, którą będą obowiązani płacić przedsiębiorcy zadłużeni z tytułu podatku VAT oraz akcyzy.