Rezydencja ubezpieczeniowa i podatkowa Polaków w Wielkiej Brytanii

Rezydencja podatkowa Polaka pracującego w Wielkiej Brytanii a dodatkowo będącego wspólnikiem brytyjskiej spółki Ltd i prowadzącego działalność gospodarczą w Polsce

Przyjmijmy istnienie następującego stanu faktycznego:

Osoba fizyczna pochodząca z Polski (obywatel polski) zamieszkuje na stałe w Wielkiej Brytanii, wykonuje pracę dyrektora i jest jednocześnie jedynym wspólnikiem brytyjskiej spółki Ltd w Wielkiej Brytanii. Ponadto jest etatowym informatykiem tej spółki, która świadczy usługi konsultingu informatycznego przedsiębiorstwom w UK.

Wyżej wymieniona osoba fizyczna spełnia przesłanki brytyjskiej rezydentury ubezpieczeniowej jak i podatkowej, jej dochody z w/w źródeł dochodów podlegają w całości opodatkowaniu brytyjskim podatkiem PIT, w/w spółka rozlicza, deklaruje i odprowadza PIT z w/w wszystkich źródeł przychodów w/w osoby fizycznej do HMRC (Her Majesty's Revenue and Customs – administracja podatkowa, także urząd skarbowy) w UK.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Planowany stan faktyczny:

Wyżej wskazany stan faktyczny i prawny jednak nie zadowala w/w osoby fizycznej.  Osoba ta pragnie:

- utrzymania brytyjskiej rezydencji ubezpieczeniowej czyli ponoszenia przez w/w spółkę Ltd składek na ubezpieczenie społeczne  (NI - National Insurance)  od jego pensji oraz od wynagrodzenia dyrektorskiego do HMRC w UK, oraz

- utrzymania rezydentury podatkowej w UK jako dyrektor spółki Ltd czyli pobierania przez w/w spółkę brytyjskiego PIT od jej pensji, brytyjskiego PIT od jej wynagrodzenia dyrektorskiego  dla HMRC w UK oraz brytyjskiego PIT od jej dywidendy do HMRC w UK.

Ponadto w/w osoba fizyczna pragnie zastosowania optymalizacyjnego modelu podatkowego polegającego na wykorzystaniu własnej jednoosobowej działalności gospodarczej w Polsce do świadczenia przez nią usług na rzecz własnej brytyjskiej spółki Ltd.

Wyżej opisana osoba fizyczna pragnie świadczenia poprzez w/w własną jdg takich usług na rzecz własnej brytyjskiej Ltd, które będą składnikiem usługi głównej (podstawowej) świadczonej przez brytyjską spółkę Ltd na rzecz jej klienta końcowego czyli miejscowego brytyjskiego przedsiębiorstwa.

Pytanie: Czy w/w osoba fizyczna może utrzymać w/w ubezpieczeniową i podatkową rezydencję w UK?

Problem: Podstawowym problemem do rozstrzygnięcia  po zastosowaniu przez w/w osobę w/w podatkowego modelu optymalizacyjnego stanie się ustalenie, gdzie w/w osoba fizyczna  będzie posiadać miejsce zamieszkania, czy nadal w Wielkiej Brytanii czy być może w Polsce a może będzie posiadać równocześnie dwa miejsca zamieszkania, jedno w Polsce a drugie w UK.

Kluczowym problemem do rozwiązania stanie się rozstrzygnięcie pytania, czy brytyjskiej rezydencji ubezpieczeniowej i brytyjskiej rezydencji podatkowej w/w osoby fizycznej (wspólnika i zarazem dyrektora spółki Ltd) nie przeszkodzi optymalizacja opodatkowania z wykorzystaniem jego polskiej jednoosobowej działalności gospodarczej?

Odpowiedź: Otóż bez utraty w/w brytyjskich rezydencji ubezpieczeniowych i podatkowych, jest możliwe wykorzystanie przez w/w osobę fizyczną własnej jednoosobowej działalności gospodarczej (jdzg) w Polsce do zastosowania  podatkowego modelu optymalizacyjnego.

Jak to zrobić zostało wyjaśnione poniżej.

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)

Procedura ustalania faktów i prawa dla Polaków mieszkających w UK w razie stosowania podatkowego modelu optymalizacyjnego przez brytyjskiego rezydenta podatkowego z wykorzystaniem jdg w PL

Etap 1. Utrzymanie brytyjskiej rezydencji ubezpieczeniowej osoby fizycznej zamieszkałej w UK, będącej pracownikiem Ltd, jej dyrektorem i wspólnikiem, równocześnie prowadzącej jdzg w PL

1.1. Unijne akty prawne, pojęcie pracy, pojęcie prowadzenia działalności na własny rachunek, zasada jedności państwa zabezpieczenia społecznego (zakaz podwójnego oskładkowania)

1.1.1. Unijne akty prawne

Podstawowymi aktami unijnymi rozstrzygającymi kolizje zbiegu obowiązków ubezpieczeniowych nakładanych przez krajowe systemy zabezpieczenia społecznego wobec osób fizycznych migrujących po UE są:

1. rozporządzenie Rady Europy UE nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (tekst pierw. Dz.U. L 149 z 5.7.1971, str. 2, tekst jedn.— Dz.U. L 28, 30. 1. 1997, str. 1) zwane dalej rozp. RE UE nr 1408/71, uchylone przez

2. rozporządzenie Rady Europy UE nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r.  w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego  (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii - (Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1), zwane dalej rozp. RE UE nr 883/2004, zmienione przez

3. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (WE) NR 987/2009 z dnia 16 września 2009 r.  dotyczące wykonywania rozporządzenia Rady Europy (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zwane dalej rozp. PE i RE (WE) nr 987/2009.

1.1.2. Pojęcie „pracy najemnej” i "działalności na własny rachunek”

Zgodnie z art.1 rozp. Rady Europy UE nr 883/2004:

pkt a) określenie „praca najemna” oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce.

Zgodnie z prawem wspólnotowym pojęcie „pracownik” należy  interpretować szerzej niż ma to miejsce np. w polskim prawie wewnętrznym. Zatem pracownikiem jest każdy, kto wykonuje przez pewien czas pracę na rzecz i pod kierownictwem innej osoby w zamian za wynagrodzenie (orzeczenie ETS, sygn. 1986, 2121 nb. 17 – w sprawie Lawrie-Blum).Tak więc możemy tu zaliczyć, oprócz osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, również np. zleceniobiorców.

pkt b) określenie „działalność na własny rachunek” oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce.

Wyżej wymienione pojęcia reguluje polska ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych  (Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 963, 1247), zwana dalej „usus”. 

Według art. 8 ust. 6 usus, za osoby prowadzące pozarolniczą działalność uważa się:

1) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;

2) twórców i artystów;

3) osoby prowadzące działalność w zakresie wolnych zawodów:

a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4) wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich;

5) osoby prowadzące publiczne lub niepubliczne szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego, placówki lub ich zespoły na podstawie przepisów o systemie oświaty.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

1.1.3. Zasada jedności prawa zabezpieczenia społecznego (zakaz podwójnego, kumulatywnego oskładkowania osób migrujących po UE  dla potrzeb zabezpieczenia społecznego)

Zasada jedności rezydencji ubezpieczeniowej osoby fizycznej (zakaz podwójnego oskładkowania) jest stała, niezmienna, bez względu na zmianę rozporządzeń unijnych. Zasada jedności stosowanego prawa zabezpieczenia społecznego zawarta w art. 13 (9)  ust.1 (Zasady ogólne) rozp. RE UE nr 1408/71 stanowi, iż (z zastrzeżeniem art. 14c i 14f) osoby fizyczne przemieszczające się na terenie Unii, EOG lub Szwajcarii w celach zarobkowych podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego.

Zasadę tę powtórzono w art. 11 ust.1  rozp. RE UE nr 883/2004, które uchyliło w/w rozp. RE UE nr 1408/71.

           

1.2. Unijne zasady proceduralnego ustalania państwa oskładkowania polegające na rozstrzyganiu stanów faktycznych tj. jedności lub wielości państw na terytorium których osoba fizyczna migrująca po UE świadczy pracę najemną lub prowadzona jest przez nią działalność zarobkowa

Istnieją proste jak i skomplikowane stany faktyczne  w jakich znajdują się osoby fizyczne migrujące po UE. Otóż osoba fizyczna migrująca po UE może świadczyć pracę lub prowadzić działalność zarobkową poza miejscem pochodzenia (państwem swojego obywatelstwa):

1.  w jednym obcym państwie (państwie zamieszkania) lub

2. na terytorium kilku obcych państw.

Bez względu  na stan faktyczny (prosty czy skomplikowany), osoba fizyczna migrująca po UE podlega tylko jednemu państwu zabezpieczenia społecznego (zgodnie z w/w zakazem podwójnego oskładkowania).

1.2.1. Rozstrzyganie kolizji rezydencji ubezpieczeniowych osoby fizycznej migrującej po państwach UE, która świadczy pracę w jednym obcym państwie UE lub wykonuje pracę na własny rachunek w jednym obcym państwie UE - Proste przypadki

 - zasada państwa miejsca świadczenia pracy lub państwa prowadzenia  działalności na własny rachunek (lex loci laboris)

Stosowanie zasady prawa miejsca świadczenia pracy lub prowadzenia działalności na własny rachunek (lex loci laboris) w stosunku do osoby fizycznej migrującej po UE, która świadczy pracę lub prowadzi działalność zarobkową poza miejscem pochodzenia (państwem swojego obywatelstwa)  w jednym obcym państwie (państwie zamieszkania) jest niezmienne, zarówno według  rozp. RE UE nr 1408/71 jak i według rozp. RE UE nr 883/2004.

Zgodnie z art.11 ust.3 lit. a) rozp. RE UE nr 883/2004 osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek (działalność gospodarczą) podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego w którym wykonuje zatrudnienie lub w którym prowadzi działalność zarobkową np. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą (lex loci laboris) (zgodnie ze szczegółowymi  przepisami art. 12 do art.16 rozp. RE UE nr 883/2004).

Otóż:

1. pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego państwa członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia, ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium innego państwa członkowskiego.

Przykład 1. 

Jeżeli obywatel polski jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez spółkę polską, lecz na polecenie tej spółki w/w osoba  będzie wykonywać swoją pracę na terytorium W. Brytanii, to mimo że zatrudniający ją pracodawca ma swoją siedzibę w Polsce, to w/w osoba będzie objęta brytyjskim ustawodawstwem w zakresie ubezpieczeń społecznych.

2. natomiast osoba prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium jednego państwa członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa na którym prowadzi tą działalność, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego.

Przykład 2.

Jeżeli obywatel polski, zamieszkujący  w W. Brytanii, dokonał w Polsce wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i zamierza ją prowadzić w Polsce, to podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Etap 2. Rozstrzyganie kolizji rezydencji ubezpieczeniowych osoby fizycznej migrującej po państwach UE, która świadczy pracę jednocześnie w kilku państwach UE lub która prowadzi działalność na własny rachunek jednocześnie w kilku państwach UE

Wyjątkiem od zasady podlegania ustawodawstwu państwa, w którym praca jest wykonywana lub w którym  jest prowadzona działalność na własny rachunek (lex loci laboris) są przepisy dotyczące osób wykonujących pracę najemną lub prowadzących działalność na własny rachunek równocześnie w kilku państwach członkowskich.

Bez względu  na stan faktyczny (prosty czy skomplikowany), osoba fizyczna migrująca po UE podlega tylko jednemu państwu zabezpieczenia społecznego (zakaz podwójnego oskładkowania).

Zgodnie z art. 13 ust.1 rozp. RE UE nr 883/2004, osoba fizyczna, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich podlega:

lit. a) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim lub

lit. b) jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania:

(i) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę; lub

(ii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstw lub pracodawców, jeżeli jest zatrudniona przez co najmniej dwa przedsiębiorstwa lub co najmniej dwóch pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się tylko w jednym państwie członkowskim; lub

(iii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, innego niż państwo członkowskie jej zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim jej zamieszkania; lub

(iv) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, a co najmniej dwa z tych przedsiębiorstw lub dwóch z tych pracodawców mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie miejsca zamieszkania.

Przykład 3. [art. 13 ust.1 lit.a rozp. RE UE nr 883/2004]

Jeżeli osoba fizyczna migrująca po państwach UE zamieszkuje w Polsce, jest zatrudniona przez przedsiębiorstwo z siedzibą w Polsce, jednak w/w osoba fizyczna wykonuje na rzecz tego przedsiębiorstwa pracę w dwóch państwach unijnych tj. zarówno w Polsce oraz w W. Brytanii, przy czym na pracę w Polsce przypada 80% ogólnego czasu pracy tej osoby,  a na pracę w W. Brytanii przypada 20% czasu pracy, to w takim przypadku, ponieważ w Polsce ma miejsce zamieszkania i jednocześnie wykonuje w Polsce znaczną część pracy, dlatego  w/w osoba fizyczna podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Przykład 4. [art. 13 ust.1 lit. b (i)   rozp. RE UE nr 883/2004]

Jeżeli osoba fizyczna migrująca po państwach UE zamieszkuje w Polsce, jest zatrudniona tylko przez jedno przedsiębiorstwo mające jednak siedzibę w W. Brytanii, przy czym przez jeden dzień w tygodniu pracuje w domu w Polsce, natomiast w pozostałe dni pracuje w W. Brytanii, a zatem cztery dni w tygodniu czyli 80% wykonywanej pracy, czyli w „znacznej części” wykonuje pracę w W. Brytanii, to w/w osoba fizyczna podlega ustawodawstwu brytyjskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Przykład 5. [art. 13 ust.1 lit. b)(i)   rozp. RE UE nr 883/2004]

Jeżeli osoba fizyczna mieszkająca w Polsce jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo z siedzibą w Polsce, jednak w/w osoba fizyczna wykonuje na rzecz tego przedsiębiorstwa pracę w dwóch państwach unijnych tj. zarówno w Polsce oraz w W. Brytanii, przy czym na pracę w Polsce przypada 10% ogólnego czasu pracy tej osoby,  a na pracę w W. Brytanii przypada 90% czasu pracy, to w takim przypadku w/w osoba fizyczna podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego, ponieważ w Polsce znajduje się siedziba jej pracodawcy.

---

Przykład 6. [art. 13 ust. 1 lit. b (ii)  rozp. RE UE nr 883/2004]

Jeżeli osoba fizyczna mieszkająca w Polsce  jest zatrudniona przez dwa przedsiębiorstwa, które mają siedziby w Polsce, lecz w/w osoba wykonując pracę na rzecz tych przedsiębiorstw przez 85% swego czasu pracy pracuje w Austrii, a w Polsce – 15%, to w takim przypadku, ponieważ siedziby obu jej pracodawców znajdują się w Polsce, dlatego w/w osoba podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Przykład 7.  [art. 13 ust.1 pkt. b)(iii) rozp. RE UE nr 883/2004] 

Jeżeli osoba fizyczna migrująca po państwach UE zamieszkuje w Polsce, jest prawnikiem zatrudnionym jednak w dwóch różnych firmach prawniczych w dwóch różnych państwach, jednej w Wielkiej Brytanii i jednej w Polsce, przy czym większość czasu pracy  wykonuje w Wielkiej Brytanii a zatem nie spełnia wymagania dotyczącego znacznej części pracy w państwie, w którym ma swoje miejsce zamieszkania, to osoba taka podlega ustawodawstwu Wielkiej Brytanii.

Przykład 8. [art. 13 ust. 1 lit. b (iii)  rozp. RE UE nr 883/2004]

Osoba fizyczna mieszkająca w Polsce jest zatrudniona przez dwa przedsiębiorstwa z dwóch różnych państw unijnych, przez przedsiębiorstwo A z siedzibą w Polsce oraz przez przedsiębiorstwo B z siedzibą w Wielkiej Brytanii, przy czym w Polsce wykonuje pracę przez 20% ogólnego czasu pracy, a w Wielkiej Brytanii – 80%, to w takim przypadku, ponieważ w/w osoba fizyczna jest zatrudniona przez różnych pracodawców, których siedziby znajdują się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim zamieszkania pracownika, dlatego podlega ustawodawstwu brytyjskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Przykład 9. [art. 13 ust. 1 lit. b (iv)  rozp. RE UE nr 883/2004]

Jeżeli osoba fizyczna mieszkająca w Polsce jest zatrudniona przez trzech pracodawców mających siedziby w trzech różnych państwach unijnych tj.  pracodawca A ma siedzibę w Polsce, pracodawca B ma siedzibę we Francji,  a pracodawca C ma siedzibę w Słowacji, czas pracy w Polsce stanowi 10% ogólnego czasu pracy, we Francji – 40%, w Słowacji – 50%, to w takim przypadku,  ponieważ jest zatrudniona przez różnych pracodawców, z których dwóch ma siedziby w różnych państwach członkowskich innych niż państwo zamieszkania, to w/w pracownik podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Zgodnie z art. 14 ust.5 rozp. RE UE nr987/2009, do celów stosowania art. 13 ust.1 rozp RE UE nr 883/2004, osoba która „normalnie wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich” oznacza osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jedną lub kilka odrębnych prac w dwóch lub więcej państwach członkowskich w tym samym lub w kilku przedsiębiorstwach lub dla jednego lub dla kilku pracodawców.

Prace, które są wykonywane równocześnie obejmują przypadki, w których dodatkowe zatrudnienie w różnych państwach członkowskich jest wykonywane jednocześnie na podstawie tych samych lub innych umów o pracę. Druga dodatkowa praca może być wykonywana w trakcie trwania płatnego urlopu, w weekendy lub w przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, dwa różne rodzaje pracy mogą być wykonywane dla różnych pracodawców tego samego dnia.

Określenie „znaczna część pracy najemnej” wykonywana w państwie członkowskim oznacza, że znaczna pod względem ilościowym część pracy danego pracownika jest wykonywana w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy.

W celu określenia, czy znaczna część pracy danego pracownika jest wykonywana w państwie członkowskim, należy uwzględnić następujące kryteria orientacyjne:

- czas pracy i/lub

- wynagrodzenie.

Jeżeli w trakcie przeprowadzania ogólnej oceny okaże się, że dana osoba przez co najmniej 25% czasu swojej pracy pracuje w państwie członkowskim, w którym ma swoje miejsce zamieszkania, i/lub że zarabia co najmniej 25 % swojego wynagrodzenia w państwie członkowskim, w którym ma swoje miejsce zamieszkania, będzie to wskazywało, że znaczna część pracy tej osoby jest wykonywana w tym państwie członkowskim.

Choć uwzględnienie czasu pracy i/lub wynagrodzenia do określenia, czy znaczna część pracy danego pracownika jest wykonywana w państwie członkowskim jest obowiązkowe, kryteria te nie są wyczerpujące i możliwe jest wzięcie pod uwagę także innych kryteriów.

Grupą zawodową, która ze względu na specyfikę wykonywanej pracy jest szczególnie aktywna na terenie dwóch lub kilku państw członkowskich, są pracownicy transportu międzynarodowego.

Osoby fizyczne aktywne zawodowo jednocześnie w dwóch lub w kilku państwach członkowskich UE w okresie rozpoczynającym się od (lub następującym po) 01.05.2010 r., w celu ustalenia ustawodawstwa powinny skontaktować się z instytucją państwa miejsca zamieszkania.

Dla osób wykonujących pracę w kilku państwach członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii dokumentem potwierdzającym zastosowanie ustawodawstwa danego państwa jest poświadczony przez instytucję ubezpieczeniową tego państwa formularz E 101.

Dotyczy to następujących sytuacji:

1. wykonywania przez osobę fizyczną pracy najemnej w dwóch lub więcej państwach członkowskich,

2. wykonywania przez osobę fizyczną pracy na własny rachunek w dwóch lub więcej państwach członkowskich,

3. wykonywania przez osobę fizyczną pracy najemnej i pracy na własny rachunek w dwóch lub więcej państwach członkowskich.

W opisanych powyżej sytuacjach instytucja miejsca zamieszkania jest zawsze właściwa do ustalenia ustawodawstwa, któremu taka osoba będzie podlegała.

Procedura ustalania tymczasowego ustawodawstwa jest określona przez przepisy art. 16  rozp. Rady Europy UE nr 987/2009  z dnia 16 września 2009 r.  dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii - Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s. 1).

Zgodnie z tą procedurą, instytucja miejsca zamieszkania dokonuje ustalenia ustawodawstwa mającego zastosowanie w stosunku do osoby wykonującej pracę w kilku państwach. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, a także instytucje państwa członkowskiego w którym znajduje się siedziba lub miejsce prowadzenia działalności przedsiębiorstwa zatrudniającego pracownika, o swoim tymczasowym określeniu.

Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu kiedy instytucja, która dokonała ustalenia poinformuje o swoim ustaleniu instytucje zainteresowanych państw członkowskich.

Jeśli żadna z instytucji, które zostały poinformowane, nie zgłosi przed upływem 2 miesięcy instytucji miejsca zamieszkania, wątpliwości co do treści ustalenia, a także nie poinformuje o swojej odmiennej opinii w tej kwestii, ustawodawstwo tymczasowe staje się ostateczne.

Według Decyzji A2 oceniając, czy pracodawca może być uznany za „zazwyczaj prowadzącego znaczną część działalności” należy brać pod uwagę różnorakie kryteria.

Przykładowo decyzja wymienia:

- miejsce, w którym przedsiębiorstwo ma zarejestrowaną siedzibę i administrację,

- liczebność personelu administracyjnego pracującego w państwie członkowskim, w którym pracodawca ma siedzibę oraz w drugim państwie członkowskim,

- miejsce, w którym rekrutowani są pracownicy delegowani,

- miejsce, w którym zawierana jest większość umów z klientami,

- prawo mające zastosowanie do umów zawartych przez przedsiębiorstwo z klientami,

- liczba umów wykonanych w państwie wysyłającym,

- obroty w odpowiednio typowym okresie w każdym z państw członkowskich.

---

Etap 3. Ustalanie brytyjskiej rezydencji ubezpieczeniowej osoby fizycznej w razie prowadzenia  przez nią działalności gospodarczej na własny rachunek w kilku państwach unijnych

           

Wykonywanie pracy w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich - stan prawny po wejściu w życie rozp. Rady Europy UE nr 883/2004

Obecnie istnieją dwa typy unijnych przepisów kolizyjnych rozstrzygających zbieg obowiązków ubezpieczeniowych osoby fizycznej:

1. Unijne przepisy kolizyjne rozstrzygające zbieg obowiązków ubezpieczeniowych z tytułu zatrudniania osoby fizycznej na dwóch etatach, kiedy w/w osoba fizyczna świadczy pracę dla pracodawców mających siedziby w dwóch różnych państwach unijnych, tj. zarówno w państwie pochodzenia pracownika (np. W PL) a równocześnie w państwie zamieszkania pracownika ( tj. w  UK) oraz

2. Unijne przepisy kolizyjne rozstrzygające zbieg obowiązków ubezpieczeniowych z tytułu prowadzenia przez osobę fizyczną działalności na własny rachunek w dwóch różnych państwach unijnych, tj. zarówno w państwie pochodzenia przedsiębiorcy (np. W PL) a równocześnie w państwie zamieszkania przedsiębiorcy ( tj. w  UK).

Nie istnieje natomiast  typ unijnych przepisów kolizyjnych rozstrzygających zbieg obowiązku ubezpieczeniowego osoby fizycznej z tytułu zatrudniania osoby fizycznej w państwie zamieszkania w/w osoby fizycznej (np. w UK) z obowiązkiem ubezpieczeniowym osoby fizycznej z tytułu równoczesnego prowadzenia działalności na własny rachunek w państwie pochodzenia przedsiębiorcy (tj. w PL).

           

Wykonywanie pracy w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich

Zgodnie z art.13. Ust.2 rozp. RE UE nr 883/2004, osoba fizyczna, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich podlega:

a) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub

b) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalności, jeżeli osoba ta nie zamieszkuje w jednym z Państw Członkowskich, w których wykonuje ona znaczną część swej pracy.

Ogólne odesłanie w zakresie ustalania rezydencji ubezpieczeniowej. Dla osoby będącej pracownikiem najemnym i pracownikiem na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich do zasad ustalania rezydencji ub. dla pracownika najemnego

Zgodnie z art. 13 ust.3 rozp. RE UE nr 883/2004, osoba fizyczna, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, to podlega ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami art.13 ust.1  rozp. RE UE nr 883/2004.