Skutki podatkowe współpracy najbliżej rodziny z przedsiębiorcą

Autopromocja

Oczywiście członkowie rodziny mogą pomagać osobom prowadzącym działalność gospodarczą. Najbliżsi mogą wykonywać pracę doraźną lub stałą jako tzw. osoba współpracująca.

Doraźna pomoc rodzinie może być wykonywana w zależności od potrzeb, jednak najczęściej ma miejsce w przypadku działalności sezonowej. Jest to praca nieodpłatna, mogą ją wykonywać np. rodzice przedsiębiorcy, posiadający inne źródło przychodów takie jak np. emerytura lub renta czy dzieci będące jeszcze uczniami lub studentami. Jednak czy taka bezpłatna praca nie rodzi obowiązku zapłacenia podatku, np. z tzw. nieodpłatnych świadczeń?

Współpraca najbliżej rodziny a podatki

Podatkowo w wyniku takiej pracy u przedsiębiorcy powstaje przychód z tytułu otrzymania nieodpłatnych świadczeń zaliczany do przychodów z działalności gospodarczej. Wynika to z art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Warto jednak pamiętać, że jeśli przychód uzyskany jest od członków najbliższej rodziny, nie zawsze będzie podlegał opodatkowaniu. Istnieje zwolnienie z opodatkowania wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej zgodnie z ustawą o spadkach i darowiznach. Do wskazanych grup podatkowych zaliczają m.in. małżonek, rodzice, rodzeństwo, dzieci, wnuki itd.

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Jeżeli zatem przedsiębiorca otrzyma świadczenie (czyli pracę nieodpłatną) od wymienionych osób, będzie to przychód zwolniony od podatku. Co do zasady nieodpłatne świadczenia otrzymane od dalszej rodziny lub innych osób (np. sąsiadów, kuzynów) podlegać będą opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Nieodpłatna pomoc sąsiada w prowadzeniu firmy

Istnieje pewien „sposób” na to by taka pomoc nie podlegała opodatkowaniu, czyli wykonanie świadczenia wzajemnego, chodzi o tzw. barter, czyli rodzaj umowy zamiany, polegającej na równoważącej się wartościowo wymianie towaru za towar lub usługi za usługę.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Osoba współpracująca z przedsiębiorcą

W prowadzeniu firmy najczęściej pomagają przedsiębiorcy członkowie rodziny jako tzw. osoby współpracujące. Wyrażenie „osoba współpracująca” wywodzi się z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Co ciekawe ustawy podatkowe nie zawierają definicji tego pojęcia. Za osobę współpracującą z osobą/osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, pozostające z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracujące przy prowadzeniu tej działalności gospodarczej.

Koszty wynagrodzenia członków rodziny przedsiębiorcy

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 23 ust. 1 pkt 10) nie stanowią kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenie za pracę niektórych członków rodziny przedsiębiorcy. Zgodnie z tym przepisem nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka oraz małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. Zasada ta dotyczy także wszystkich pozostałych wspólników.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się wynagrodzenia wskazanych osób niezależne od tego, czy małżonek lub małoletnie dziecko wspólnika posiada status osoby współpracującej, czy też pracownika. Jednak jeśli przedsiębiorca wypłaci wynagrodzenie pełnoletniemu dziecku jednocześnie nie pozostającym z nim we wspólnym gospodarstwie domowym wówczas poniesiony na ten cel wydatek będzie kosztem podatkowym.

Współpraca najbliżej rodziny – składki ZUS, zaliczki na podatek dochodowy

Składki za ubezpieczenia społeczne osoby współpracującej finansowane są przez przedsiębiorcę w całości z jego własnych środków. Składki te u przedsiębiorcy opodatkowanego są na zasadach ogólnych.

Za osobę współpracującą należy zapłacić także zaliczkę na podatek dochodowy, jednak uzyskanego przez nią dochodu nie obniża się o opłacone składki na ubezpieczenia społeczne, ze względu na finansowanie ich w całości przez prowadzącego działalność gospodarczą. Także zaliczki na podatek dochodowy od przysługującego wynagrodzenia przedsiębiorca nie obniża o zapłaconą za osobę współpracującą składkę zdrowotną. Wynika to z tych samych względów, dla których nie obniża dochodu o składki na ubezpieczenia społeczne.

W praktyce często pojawiają się wątpliwości, jak odróżnić nieodpłatną pomoc rodziny przy prowadzeniu firmy od współpracy stałej, która wiąże się z koniecznością opłacania składek ZUS. W orzecznictwie można odnaleźć wyrok Sądu Najwyższego z 20 maja 2008 r. (II UK 286/07). Sąd Najwyższy orzekł, że „za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu”.

Autor: Magdalena Podgórska