Pożyczka. Rozlicz ją w zeznaniu podatkowym, zanim urząd skarbowy zainteresuje się przychodem. Ale czy wiesz, jak?

• Czy umowa pożyczki generuje przychód?
• Czy wypłata odsetek skutkuje powstaniem przychodu?

Czy umowa pożyczki generuje przychód?

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości – tak wynika z art. 720 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Jak widać, umowa pożyczki jest co do zasady umową nieodpłatną. Nie oznacza to jednak, że ustanowienie w jej regulacjach wynagrodzenia w postaci odsetek jest niedopuszczalne. Ustawodawca przewidział wprost w dalszych przepisach Kodeksu cywilnego prawo dającego pożyczkę pieniężną do żądania od biorącego pożyczkę odsetek oraz pozaodsetkowych kosztów. Jeśli jednak takich odsetek nie zażąda, to konsekwencją tego, że umowa pożyczki jest co do zasady umową nieodpłatną będzie to, że będzie ona neutralna podatkowo. Długo istniały wątpliwości związane z tym, czy brak odsetek nie jest równoznaczny z koniecznością rozliczenia na gruncie podatkowym przychodów z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Organy podatkowe konsekwentnie stoją jednak na stanowisku, że nie, takiej konieczności nie ma (np. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 3 stycznia 2014 r., nr IBPBII/2/415-1006/13/JG).

Czy wypłata odsetek skutkuje powstaniem przychodu?

Jeżeli jednak osoba fizyczna poratuje znajomego (lub inną osobę fizyczną niebędącą przedsiębiorcą) pożyczką i strony zdecydują się skorzystać z prawa do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, czyli odsetek, to należy pamiętać o tym, ze ich otrzymanie będzie dla pożyczkodawcy źródłem przysporzenia majątkowego i w momencie otrzymania odsetki te będą stanowiły przychód. Zasady, na jakich taki przychód należy opodatkować, zostały określone w art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy z 16 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika, że od uzyskanych dochodów (przychodów) z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej, pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy. W sytuacji, gdy obie strony umowy pożyczki są osobami prywatnymi, pożyczkodawca otrzymuje odsetki i ma obowiązek we własnym zakresie obliczyć od nich podatek i rozliczyć go w ramach zeznania rocznego. Nie ma natomiast obowiązku wpłacania podatku w trakcie roku. Podstawę opodatkowania stanowi w tym wypadku przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania.

Podstawa prawna
art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226)