Ulga termomodernizacyjna - jak z niej skorzystać?

Na czym polega ulga termomodernizacyjna?

Ulga podatkowa na termomodernizację (ulga termomodernizacyjna) pojawił się w systemie prawa podatkowego za sprawą nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 9 listopada 2018 r. r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2018 r., poz. 2246).

To korzystne dla podatników rozwiązanie polega na możliwości dokonywania odliczeń, od podstawy obliczenia podatku, wydatków poniesionych na materiały budowlane, urządzenia i usługi, związane z realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w swoim budynku.

Ulga termomodernizacyjna, która jest rodzajem zachęty do termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych, weszła w życie 1 stycznia 2019 r. i ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od tego dnia. Wobec czego, po raz pierwszy mogli z niej skorzystać podatnicy sporządzający roczne zeznania podatkowe PIT w 2020 r.

Szczegóły dotyczące zasad odliczania w ramach ulgi postaramy się przedstawić w dalszej części artykułu.

Ulga termomodernizacyjna 2022 - dla kogo?

Jeżeli chodzi o ulgę na termomodernizację w 2021 r., to będzie ona przyznawana zgodnie z obowiązującymi przepisami, które zakładają, że ulga przysługuje podatnikom podatku dochodowego opłacającym podatek według skali podatkowej, 19% stawki podatku oraz opłacającym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, będącym właścicielami lub współwłaścicielami jednorodzinnych budynków mieszkalnych.

W świetle przepisów art. 26h ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej także „ustawa o PIT) podatnik będący właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego ma prawo odliczyć od podstawy obliczenia podatku wydatki poniesione w roku podatkowym na materiały budowlane, urządzenia i usługi, związane z realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w tym budynku, określone przez ustawodawcę w odrębnym rozporządzeniu (o czym poniżej), które zostanie zakończone w okresie 3 kolejnych lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek.

Ustawodawca posługuje się pojęciami „budynek mieszkalny jednorodzinny” oraz „przedsięwzięcie termomodernizacyjne”, które wymagają wyjaśnienia.

Otóż, przez budynek mieszkalny jednorodzinny, o którym mowa w ustawie o PIT, należy rozumieć budynek mieszkalny jednorodzinny w rozumieniu art. 3 pkt 2a ustawy - Prawo budowlane, czyli budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

Natomiast przez użytą w ustawie o PIT definiuję przedsięwzięcia termomodernizacyjnego należy rozumieć przedsięwzięcie termomodernizacyjne w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, gdzie określenia przedsięwzięcia termomodernizacyjne oznaczają przedsięwzięcia, których przedmiotem jest:

a) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania oraz budynków stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego służących do wykonywania przez nie zadań publicznych,

b) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki wymienione w lit. a, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków,

c) wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków wymienionych w lit. a,

d) całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.

Kto nie może skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej?

Z ulgi termomodernizacyjnej nie może skorzystać podatnik, który nie spełnia warunków określonych przez ustawodawcę, zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz aktach prawnych, do których odwołuje się ustawa.

Problemy z odliczeniem, na co wskazują interpretacje organów podatkowych, pojawiają przede wszystkim, jeżeli chodzi o konkretne rodzaje wydatków dokonywanych w ramach przedsięwzięcia termomodernizacyjnego oraz w kwestiach dotyczących własności budynków. Podajmy kilka przykładów:

- Przepisy wyraźnie wskazują, że z ulgi termomodernizacyjnej mogą skorzystać podatnicy będący właścicielami budynków. A zatem, w przypadku gdy trwa budowa budynku, podatnik formalnie nie jest jeszcze jego właścicielem i do czasu zakończenia budowy nie ma prawa skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej. Takie stanowisko zajmują organy podatkowe, m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 5 marca 2019 r., sygn. 0112-KDIL3-2.4011.15.2019.2.JK.

- Podatnik nie może odliczyć od dochodu wykazanego w PIT-37 wydatków poniesionych na wymianę dachu pokrytego eternitem w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Odliczeniu podlegają bowiem tylko te wydatki, które znalazły się w katalogu wydatków zawartym w rozporządzeniu Ministra Inwestycji i Rozwoju w sprawie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 27 września 2019 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.400.2019.2.SŻ.

- W ramach ulgi podatnicy mogą odliczyć wydatki na nabycie i montaż instalacji fotowoltaicznej. Zdarza się jednak, że montaż takiej instalacji na budynku, który ma być przez nią zasilany, nie jest możliwy. W takich przypadkach podatnicy decydują się na montaż instalacji na garażach wolnostojących. Nie wyklucza to możliwości rozliczenia wydatku poniesionego na zakup oraz montaż takiej instalacji w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Tak uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 11 grudnia 2019 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.415.2019.1.KP.

- W ramach ulgi termomodernizacyjnej można odliczyć (po spełnieniu szeregu warunków, o których pisaliśmy powyżej) m.in. wydatki na wymianę drzwi wejściowych i stolarki okiennej, a także na ocieplenie ścian i stropu. Wydatki muszą być potwierdzone fakturami wystawionymi przez podatnika VAT niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku. Potwierdził to m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 30 października 2019 r. (sygn. 0114-KDIP3-3.4011.279.2019.5.AK).

- Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 21 maja 2020 r., nr 0115-KDIT2.4011.211.2020.2.ŁS, odniósł się natomiast do sytuacji, gdy oboje małżonkowie pomiędzy którymi istnieje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej ponoszą wydatki na termomodernizację domu jednorodzinnego, należącego do ich majątku wspólnego. W takim przypadku, co do zasady, oboje małżonkowie mają prawo do skorzystania z odliczenia w ramach ulgi termomodernizacyjnej - o ile dysponują fakturą potwierdzającą poniesienie przez nich wydatku - fakturą wystawioną na oboje małżonków.

Co podlega odliczeniu w ramach ulgi termomodernizacyjnej?

Katalog wydatków, które podlegają odliczeniu w ramach ulgi termomodernizacyjnej, tj. wykaz rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych zawiera rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2489).

Wskazuje się w nim, że odliczeniu podlegają wydatki na materiały budowlane i urządzenia, tj.:

- materiały budowlane wykorzystywane do docieplenia przegród budowlanych, płyt balkonowych oraz fundamentów wchodzące w skład systemów dociepleń lub wykorzystywane do zabezpieczenia przed zawilgoceniem;

- węzeł cieplny wraz z programatorem temperatury;

- kocioł gazowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin;

- kocioł olejowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin;

- zbiornik na gaz lub zbiornik na olej;

- kocioł na paliwo stałe spełniający co najmniej wymagania określone w rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1189 z 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwa stałe (Dz.Urz. UE L 193 z 21.07.2015, s. 100);

- przyłącze do sieci ciepłowniczej lub gazowej;

- materiały budowlane wchodzące w skład instalacji ogrzewczej;

- materiały budowlane wchodzące w skład instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej;

- materiały budowlane wchodzące w skład systemu ogrzewania elektrycznego;

- pompa ciepła wraz z osprzętem;

- kolektor słoneczny wraz z osprzętem;

- ogniwo fotowoltaiczne wraz z osprzętem;

- stolarka okienna i drzwiowa, w tym okna, okna połaciowe wraz z systemami montażowymi, drzwi balkonowe, bramy garażowe, powierzchnie przezroczyste nieotwieralne;

- materiały budowlane składające się na system wentylacji mechanicznej wraz z odzyskiem ciepła lub odzyskiem ciepła i chłodu.

Natomiast jeżeli chodzi o usługi uprawniające do ulgi, to odliczeniem objęte są wydatki na następujące usługi:

- wykonanie audytu energetycznego budynku przed realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego;

- wykonanie analizy termograficznej budynku;

- wykonanie dokumentacji projektowej związanej z pracami termomodernizacyjnymi;

- wykonanie ekspertyzy ornitologicznej i chiropterologicznej;

- docieplenie przegród budowlanych lub płyt balkonowych lub fundamentów;

- wymiana stolarki zewnętrznej, np.: okien, okien połaciowych, drzwi balkonowych, drzwi zewnętrznych, bram garażowych, powierzchni przezroczystych nieotwieralnych;

- wymiana elementów istniejącej instalacji ogrzewczej lub instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej lub wykonanie nowej instalacji wewnętrznej ogrzewania lub instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej;

- montaż kotła gazowego kondensacyjnego;

- montaż kotła olejowego kondensacyjnego;

- montaż pompy ciepła;

- montaż kolektora słonecznego;

- montaż systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła z powietrza wywiewanego;

- montaż instalacji fotowoltaicznej;

- uruchomienie i regulacja źródła ciepła oraz analiza spalin;

- regulacja i równoważenie hydrauliczne instalacji;

- demontaż źródła ciepła na paliwo stałe.

Jak obliczyć ulgę termomodernizacyjną?

Ulga podatkowa na termomodernizację jest ulgą limitowaną. Przysługujący podatnikowi limit wynosi 53 000 zł. Ma on łączne zastosowanie w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Oznacza to, że limit ulgi termomodernizacyjnej nie jest związany z jednym przedsięwzięciem termomodernizacyjnym, lecz jest określony dla danego podatnika, niezależnie od liczby dokonywanych przez niego inwestycji termomodernizacyjnych.

W związku z tym, przykładowo, w przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim, będących współwłaścicielami domu jednorodzinnego, limit w kwocie 53 000 zł dotyczy każdego z małżonków odrębnie. Zatem każdy z małżonków może odliczyć z tytułu ulgi termomodernizacyjnej kwotę 53 000 zł.

Odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym PIT za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki. Co istotne, jeżeli kwota odliczenia nie znajduje pokrycia w rocznym dochodzie podatnika, wówczas podlega odliczeniu w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez 6 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek.

Podatnik, który po roku, w którym dokonał odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot.

Natomiast w przypadku niezrealizowania przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w terminie (tj. w okresie 3 kolejnych lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek) podatnik dolicza kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym upłynął ten termin.

Maksymalna kwota odliczenia w ramach ulgi

Ustawodawca określił limit dla ulgi (wspomniany już powyżej), który zakłada, że kwota odliczenia w ramach ulgi to maksymalnie 53 000 zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Wysokość wydatków podatnik musi udokumentować poprzez posiadanie faktur wystawionych przez podatnika podatku od towarów i usług niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku.

W przypadku gdy poniesione wydatki były opodatkowane podatkiem VAT, za kwotę wydatku uważa się wydatek wraz z podatkiem od towarów i usług, o ile podatek ten nie został odliczony na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług.

Przy czym, odliczeniu w ramach ulgi na termomodernizację nie podlegają wydatki w części, w jakiej zostały:

- sfinansowane (dofinansowane) ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie;

- zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub uwzględnione przez podatnika w związku z korzystaniem z ulg podatkowych w rozumieniu Ordynacji podatkowej.

Utrata prawa do ulgi termomodernizacyjnej

W przypadku gdy podatnik nie zrealizuje przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w terminie trzyletnim, jest on obowiązany do zwrotu ulgi, co oznacza doliczenie kwot uprzednio odliczonych z tego tytułu do dochodu (przychodu) za rok podatkowy, w którym upłynął trzyletni termin.

Podatnik, który po roku, w którym skorzystał z ulgi, otrzymał zwrot odliczonych wydatków na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty uprzednio odliczone do dochodu (przychodu) w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot.

Podstawa prawna:

- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - t.j. z dnia 21 sierpnia 2020 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 1426),

- rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2489),

- ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2018 r., poz. 2246).