Ulga w PIT dla młodych - zwolnienie podatkowe dla osób do 26 roku życia - objaśnienia podatkowe Ministra Finansów

Moc wiążąca objaśnień podatkowych

Warto podkreślić, że objaśnienia podatkowe są wydawane przez Ministra Finansów - na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej - z urzędu w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe. Zastosowanie się przez podatnika w okresie rozliczeniowym do objaśnień podatkowych powoduje objęcie go ochroną przewidzianą w art. 14k – 14m ustawy Ordynacja podatkowa.

Czym jest ulga podatkowa dla młodych?

Jak wskazuje Minister Finansów w omawianych objaśnieniach, ulga dla młodych polega na zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych przychodów z:
- pracy na etacie,
- osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia,
- odbywania praktyki absolwenckiej,
- odbywania stażu uczniowskiego,
- zasiłku macierzyńskiego,
otrzymanych przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.

Zwolnienie dotyczy przychodów, do których ma zastosowanie skala podatkowa PIT, określona w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT.

Słowniczek ważniejszych pojęć użytych w omawianych objaśnieniach

Praca na etacie – to przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy PIT.
Osobiście wykonywana działalność na podstawie umowy zlecenia –  to umowa zlecenia wymienioną w art. 13 pkt 8 ustawy PIT.
Odbywanie praktyki absolwenckiej – to praktyka, o której mowa w przepisach ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244).
Odbywanie stażu uczniowskiego – to staż, o którym mowa w art. 121a ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082, z późn. zm.).
Zasiłek macierzyński – to zasiłek macierzyński, o którym mowa w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(Dz. U. z 2022 r. poz. 1732).

Ulga dla młodych została wprowadzona nowelizacją z 4 lipca 2019 r. (ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz. U. poz. 1394) z mocą obowiązującą od 1 sierpnia 2019 r.

W okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r. ulga dla młodych miała zastosowanie wyłącznie do przychodów z pracy na etacie oraz osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia.

Od 1 stycznia 2021 r. ulga dla młodych obejmuje również przychody z odbywania praktyki studenckiej lub stażu uczniowskiego (zmiana ta została wprowadzona ustawą z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2123).).

Natomiast a od 1 lipca 2022 r. ulga dla młodych obejmuje także przychody z zasiłku macierzyńskiego (zmiana ta została wprowadzona ustawą z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. poz. 1265). Zmianę w zakresie zasiłku macierzyńskiego stosuje się do przychodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.

O zastosowaniu ulgi dla młodych decyduje łączne spełnienie warunków dotyczących:
 - wieku podatnika,
-  rodzaju przychodów (w tym zasad opodatkowania),
 - limitu przychodów,
- momentu uzyskania przychodów.

Minister Finansów w omawianych objaśnieniach podatkowych omawia i objaśnia dokładnie wszystkie te poszczególne warunki.

Wiek podatnika. Ulga dla młodych przysługuje do ukończenia 26 lat - włącznie z dniem 26. urodzin

Z ulgi dla młodych mogą skorzystać osoby, które nie ukończyły 26. roku życia.

Warunek wieku musi być spełniony na moment uzyskania przychodów. W objaśnieniach wskazuje się, że w zakresie ustalania wieku art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT nie odsyła do Kodeksu cywilnego. Dlatego przy interpretacji zawartego w tym przepisie sformułowania „do ukończenia 26. roku życia” należy - zdaniem Ministra Finansów - stosować ogólne przepisy prawa podatkowego, czyli art. 12 § 4 Ordynacji podatkowej. Norma ta stanowi, że terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień.

Powyższe oznacza, że prawo do ulgi dla młodych – przy spełnieniu pozostałych warunków – przysługuje podatnikowi - zdaniem Ministra Finansów - włącznie z dniem 26. urodzin.

Jednocześnie do cezury wieku nie ma zastosowania art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej. W sytuacji zatem, gdy dzień 26. urodzin przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy nie następuje „przesunięcie” daty urodzin na następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Dzieje się tak dlatego, że ukończenie 26. roku życia nie stanowi terminu w znaczeniu dokonania przez podatnika danej czynności w określonym przedziale czasu (ukończenie 26. roku nie wiąże się z żadną aktywnością ze strony podatnika). Do dnia ukończenia 26. roku życia podatnik ma jedynie otrzymać przychód.

Przychody uzyskane po dniu 26. urodzin nie korzystają z ulgi dla młodych, chociażby dotyczyły należności przysługujących na podstawie umów zawartych przed tym dniem lub z tytułu pracy wykonanej przed tym dniem.

Podatnik zawarł umowę zlecenia, mając 25 lat. Wynagrodzenie za wykonaną usługę otrzymał w miesiącu, w którym skończył 26. rok życia (20 sierpnia), jednakże trzy dni po swoich urodzinach (23 sierpnia). Czy otrzymane przychody korzystają z ulgi dla młodych?

Odpowiedź: Nie, gdyż na moment uzyskania przychodów nie był spełniony warunek wieku.

Rodzaj przychodów

Źródło przychodów

Katalog przychodów objętych ulgą dla młodych ma charakter zamknięty. Ogranicza się wyłącznie do przychodów z:
- pracy na etacie,
- osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia,
- odbywania praktyki absolwenckiej,
- odbywania stażu uczniowskiego,
- zasiłku macierzyńskiego.

Za przychody z pracy na etacie uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Za przychody z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia, uważa się przychody (pieniężne i niepieniężne) z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od:
a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
c) przedsiębiorstwa w spadku

– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, o których mowa w art. 13 pkt 9 ustawy PIT.

Za przychody z odbywania praktyki absolwenckiej lub stażu uczniowskiego uważa się świadczenia (pieniężne i niepieniężne) otrzymane od podmiotu przyjmującego na praktykę za pracę, w ramach której praktykant lub stażysta ma uzyskiwać doświadczenie i nabywać umiejętności zawodowe.

Za przychody z zasiłku macierzyńskiego uważa się świadczenia pieniężne otrzymane z ubezpieczenia społecznego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Na gruncie ustawy PIT przychody z tytułu odbywania praktyk lub stażu uczniowskiego oraz z zasiłku macierzyńskiego stanowią przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy PIT.

Należności, które na podstawie przepisów ustawy PIT nie stanowią ww. przychodów – np. są przychodami z umowy o dzieło (art. 13 pkt 8 ustawy PIT), pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 14 ustawy PIT), praw autorskich (art. 18 ustawy PIT), zasiłku chorobowego, stypendium (art. 20 ust. 1 ustawy PIT) – nie korzystają ze zwolnienia w ramach ulgi dla młodych.

Przed swoimi 23. urodzinami pracownik uległ wypadkowi i przez 8 tygodni przebywał na zwolnieniu lekarskim. W tym okresie zakład pracy wypłaci pracownikowi tzw. wynagrodzenie chorobowe regulowane przepisami Kodeksu pracy, a następnie zasiłek chorobowy. Czy do każdego z tych świadczeń ma zastosowanie ulga dla młodych?

Odpowiedź: Nie, ulgą dla młodych objęte jest wyłącznie wynagrodzenie chorobowe, gdyż na gruncie ustawy PIT stanowi ono przychód ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych. Zasiłek chorobowy – jako przychód z innych źródeł – nie korzysta ze zwolnienia od podatku w ramach ulgi dla młodych.

Należności, które nie są objęte ulgą dla młodych (np. zasiłek chorobowy, przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej), nie wpływają na wysokość kwoty przychodów podlegających zwolnieniu w ramach ulgi dla młodych.

Minister Finansów objaśnia tę kwestię także na poniższych przykładach.

Przykład
Podatnik, mając niespełna 25 lat, uzyskał najpierw przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości 90 000 zł, a następnie przychody z umowy o pracę w wysokości 10 000 zł. W sumie podatnik uzyskał przychody roczne w wysokości 100 000 zł, czyli wyższe od limitu przychodów dla młodych wynoszącego 85 528 zł. Czy podatnik ma prawo do ulgi dla młodych w odniesieniu do przychodów z umowy o pracę?
Odpowiedź: Tak, gdyż zastosowanie ulgi dla młodych nie jest uzależnione od uzyskania innych przychodów, np. z pozarolniczej działalności gospodarczej (niezależnie od ich wysokości). W konsekwencji podatnik ma prawo do ulgi dla młodych w odniesieniu do przychodów z umowy o pracę, tj. przychodów w wysokości 10 000 zł.

W czerwcu 2022 r. 25-letni podatnik po raz pierwszy otrzymał zasiłek macierzyński, od którego zakład pracy pobrał zaliczkę na podatek. Czy zasiłek macierzyński wypłacony przed 1 lipca 2022 r. podlega opodatkowaniu?

Odpowiedź: Nie, gdyż od 1 lipca 2022 r. nastąpiła zmiana przepisów, zgodnie z którą ulgą dla młodych objęty został również zasiłek macierzyński. Zmiana ta ma zastosowanie do zasiłku macierzyńskiego uzyskanego od 1 stycznia 2022 r. Oznacza to, że w wyniku rozliczenia rocznego za 2022 r. podatnik nie zapłaci podatku od zasiłku macierzyńskiego otrzymanego w czerwcu, mimo że była pobrana od niego zaliczka na podatek.

Przy ustalaniu przychodów podlegających zwolnieniu w ramach ulgi dla młodych nie uwzględnia się przychodów, które:
- podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym (np. odprawy za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę, której przedmiotem są czynności związane z zarządzaniem, zawartej z państwową lub komunalną spółką),
- korzystają ze zwolnienia od podatku (np. świadczenia wynikające z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, należności za czas podróży służbowej pracownika, dochody zagraniczne rozliczane zgodnie z metodą wyłączenia z progresją na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania),
- na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej objęto zaniechaniem poboru podatku.

Mówi o tym art. 21 ust. 39 ustawy PIT.

24–letni podatnik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, za którą otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 7 100 zł, co w skali całego roku daje przychód w wysokości 85 200 zł. Dodatkowo, w związku z odbytą delegacją służbową, w pierwszej połowie roku podatnik otrzymał należności za czas podróży służbowej w wysokości 5 000 zł (zwolnione od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a ustawy PIT). Czy uzyskane przez podatnika wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę (85 200 zł) w całości korzysta z ulgi dla młodych skoro łączne przychody podatnika (85 200 zł + 5 000 zł) przekroczyły limit przychodów 85 528 zł?

Odpowiedź: Tak, roczne wynagrodzenie podatnika w wysokości 85 200 zł w całości korzysta z ulgi dla młodych, gdyż przy obliczaniu kwoty przychodów objętych tą ulgą nie uwzględnia się przychodów zwolnionych od podatku na podstawie innych przepisów, np. zawartych w art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a ustawy PIT. Tym samym kwota 85 200 zł mieści się w limicie przychodów.

Miejsce położenia źródła przychodów

Ulga dla młodych ma zastosowanie do przychodów z:
- pracy na etacie,
- osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia,
- odbywania praktyki absolwenckiej,
- odbywania stażu uczniowskiego,
- zasiłku macierzyńskiego
niezależnie od miejsca położenia źródła tych przychodów.

Dlatego, jak wskazuje Minister Finansów, ulga dla młodych ma zastosowanie zarówno do przychodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak i poza jej granicami. Przy czym, z uwagi na przytoczony wyżej przepis art. 21 ust. 39 ustawy PIT, przy obliczaniu kwoty przychodów objętych ulgą dla młodych nie są brane pod uwagę przychody uzyskane za granicą, zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych.

Minister objaśnia tę kwestię także na poniższych przykładach.

W pierwszym półroczu roku podatkowego 24-letni podatnik, który jest polskim rezydentem podatkowym, uzyskał z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z polskim pracodawcą wynagrodzenie w wysokości 90 000 zł. Praca wykonywana była na terytorium Polski. W lipcu tego samego roku, podatnik wyjechał do Niemiec, gdzie wykonywał pracę najemną dla pracodawcy niemieckiego, z tytułu której osiągnął przychód w wysokości 80 000 zł. Czy obliczając kwotę przychodów podlegających zwolnieniu w ramach ulgi dla młodych podatnik uwzględnia wynagrodzenie uzyskane za pracę w Niemczech?
Odpowiedź: Nie, gdyż umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta między Polską a Niemcami przewiduje metodę wyłączenia z progresją, jako metodę unikania podwójnego opodatkowania. Oznacza to, że dochody uzyskane z tytułu pracy w Niemczech są zwolnione z opodatkowania w Polsce, a zatem nie uwzględnia się ich przy obliczaniu limitu przychodów. Ze zwolnienia w ramach ulgi dla młodych skorzystają pozostałe przychody podatnika osiągnięte z tytułu pracy w Polsce do wysokości limitu przychodów.

W wieku 23 lat, podatnik wyjechał do pracy w USA. Z tytułu umowy o pracę zawartej z pracodawcą w USA, uzyskał przychody w wysokości 150 000 zł. Czy obliczając kwotę przychodów podlegających zwolnieniu w ramach ulgi dla młodych podatnik uwzględnia przychody uzyskane z tytułu pracy w USA?
Odpowiedź: Tak, gdyż umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta między Polską a USA przewiduje rozliczenie amerykańskich dochodów na zasadach metody proporcjonalnego odliczenia. Podatnik w limicie przychodów uwzględnia przychody uzyskane w USA, mając na uwadze, że kwota przychodów objętych ulgą dla młodych nie może przekroczyć limitu przychodów 85 528 zł.

Zasady opodatkowania

Na podstawie ustawy PIT przychody z odbywania praktyki absolwenckiej lub stażu uczniowskiego oraz z zasiłku macierzyńskiego podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej.
Przychody z pracy na etacie oraz osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia, podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej lub zryczałtowanym podatkiem dochodowym, o którym mowa w ustawie PIT. Przy czym ulga dla młodych ma zastosowanie wyłącznie do przychodów na skali (art. 29 ust. 6 i art. 30 ust. 10 ustawy PIT).
Minister Finansów wyjaśnia, że w konsekwencji ulgą dla młodych nie są objęte np. przychody z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia:
- uzyskane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osobę podlegającą w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, opodatkowane 20% zryczałtowanym podatkiem dochodowym (art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT),
- nieprzekraczające 200 zł, opodatkowane 12% zryczałtowanym podatkiem dochodowym (art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy PIT).

Przykład
Podatnik jest stroną umowy o pracę, której przedmiotem są czynności związane z zarządzaniem. Umowa zawarta jest ze spółką, w której Skarb Państwa dysponuje większością głosów na zgromadzeniu wspólników. Na podstawie tej umowy podatnik otrzymał odprawę z tytułu jej rozwiązania przed upływem terminu, na który została zawarta. Wysokość odprawy wyniosła 40 000 zł. Czy odprawa objęta jest ulgą dla młodych, w sytuacji gdy w momencie jej otrzymania podatnik nie miał ukończonych 26 lat?
Odpowiedź: Nie, tego rodzaju odprawy podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 16 ustawy PIT, a co za tym idzie nie są objęte ulgą dla młodych.

Limit przychodów

Roczny limit przychodów dla ulgi dla młodych wynosi 85 528 zł. W przypadku, gdy poza ulgą dla młodych, podatnik korzysta z ulgi na powrót (art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy PIT) lub z ulgi dla rodzin 4+ (art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy PIT), w tym również od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, roczny limit przychodów dla wszystkich tych ulg wynosi 85 528 zł.

W tej wysokości limit przychodów przysługuje każdemu podatnikowi. W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim – niezależnie od sposobu rozliczenia rocznego (indywidualnie albo wspólnie z małżonkiem) – limit przychodów w wysokości 85 528 zł przysługuje odrębnie podatnikowi oraz małżonkowi (przy spełnianiu pozostałych warunków).

Minister Finansów wyjaśnia, że niewykorzystana przez jednego z małżonków część limitu przychodów z danego roku nie podlega rozliczeniu w ramach limitu przychodów przysługującemu drugiemu małżonkowi, ani nie zwiększa limitu przychodów przysługującego (podatnikowi albo małżonkowi) w kolejnych latach (ulga „nie przechodzi” na następny rok podatkowy).

W sytuacji, w której podatnik uzyskuje przychody objęte ulgą dla młodych od więcej niż jednego płatnika, wówczas sam kontroluje wysokość limitu przychodów wykorzystanego z uwzględnieniem wszystkich płatników.
Jego przekroczenie może bowiem skutkować koniecznością dopłaty podatku w rozliczeniu rocznym. Aby tego uniknąć, podatnik – w każdym momencie roku podatkowego – może złożyć do płatnika wniosek o niestosowanie ulgi przy obliczaniu zaliczki na podatek.

Przykład
Podatnik pozostaje w związku małżeńskim. Zarówno on, jak i jego małżonka, wykonują pracę na podstawie umowy o pracę. W danym roku zarobili łącznie 160 000 zł (podatnik 60 000 zł a małżonka 100 000 zł). Oboje spełniają warunki do ulgi dla młodych. Czy cała kwota 160 000 zł korzysta ze zwolnienia od podatku, skoro jest niższa niż suma limitów przychodów przysługujących podatnikowi i małżonce (2 x 85 528 zł = 171 056 zł)?
Odpowiedź: Nie, ulgą dla młodych, objęta jest wyłącznie kwota 145 528 zł (60 000 zł + 85 528 zł), czyli tyle, ile wynosi suma przychodów podatnika oraz przychodów małżonki, w kwocie nieprzekraczającej u każdej z tych osób limitu przychodów wynoszącego 85 528 zł.

Przykład
Podatnik zawarł dwie umowy zlecenia z różnymi firmami. Każda z nich stosuje ulgę dla młodych w odniesieniu do przychodów z tych umów. W sumie każda z firm wypłaci podatnikowi rocznie po 50 000 zł. Czy ze zwolnienia korzysta 100 000 zł (50 000 zł + 50 000 zł) skoro, u żadnego płatnika nie została przekroczona kwota 85 528 zł.
Odpowiedź: Nie, wysokość przychodów objętych ulgą dla młodych (niezależnie od liczby płatników) nie może przekroczyć rocznie 85 528 zł, a w przypadku korzystania również z ulgi na powrót lub ulgi dla rodzin 4+, suma przychodów objętych tymi ulgami nie może przekroczyć 85 528 zł. Podatnik powinien kontrolować wysokość wykorzystanego limitu przychodów. W przeciwnym wypadku może wystąpić dopłata podatku w rozliczeniu rocznym.

Przykład
Pracownik etatowy dorabia na umowie zlecenia. Z pracy na etacie uzyska przychody roczne w wysokości 70 000 zł a ze zlecenia 40 000 zł. Każda z firm stosuje ulgę dla młodych. Czy podatnik może zapobiec dopłacie podatku w związku z przekroczeniem limitu przychodów w trakcie roku (70 000 zł + 40 000 zł > 85 528 zł).
Odpowiedź: Tak, wystarczy, że będzie kontrolował wysokość przychodów objętych ulgą dla młodych. Widząc, że przy kolejnej wypłacie może nastąpić przekroczenie limitu przychodów, powinien niezwłocznie złożyć wybranemu płatnikowi (lub obu) wniosek o niestosowanie ulgi dla młodych.

Ulga dla młodych a odliczenie kosztów uzyskania przychodów

Zastosowanie ulgi dla młodych wpływa na wysokość kosztów uzyskania przychodów z pracy na etacie oraz kosztów uzyskania przychodów z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia (zastosowanie ulgi dla młodych pozostaje neutralne w odniesieniu do przychodów z odbywania praktyki absolwenckiej lub stażu uczniowskiego oraz z zasiłku macierzyńskiego, gdyż dla tych świadczeń nie określa się kosztów uzyskania przychodów).

Minister Finansów wyjaśnia natomiast, że ulga dla młodych nie zmienia ogólnych zasad dotyczących stosowania kosztów uzyskania przychodów przez pracowników oraz zleceniobiorców. W konsekwencji, aktualna (w stosunku do lat poprzednich) pozostaje zasada, zgodnie z którą koszty uzyskania przychodów z pracy na etacie, będące kosztami zryczałtowanymi kwotowymi (art. 22 ust. 2 ustawy PIT), przysługują podatnikowi także w sytuacji, gdy podatnik nie uzyskuje przychodów z pracy na etacie.
Dla zastosowania powyższych kosztów wystarczy, że podatnik świadczył pracę.

Prawo do kosztów zryczałtowanych kwotowych (dla pracownika) istnieje również za okres, w którym podatnik, świadcząc pracę, nie uzyskał ww. przychodów, otrzymał je w wysokości niższej, niż limity przychodów określone ustawą, lub uzyskane przychody w całości korzystały ze zwolnienia od podatku (np. w danym miesiącu podatnik otrzymał jedynie diety z tytułu podróży służbowej wolne od podatku lub przychody objęte ulgą dla młodych).

W stosunku do lat poprzednich bez zmian pozostaje również zasada, że do kosztów uzyskania przychodów z pracy na etacie – będących kosztami zryczałtowanymi kwotowymi lub w wysokości wydatków faktycznie poniesionych, udokumentowanych imiennymi biletami okresowymi za przejazd środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej (art. 22 ust. 11 ustawy PIT) – nie ma zastosowania przepis, zgodnie z którym za koszty podatkowe nie uważa się kosztów uzyskania przychodów ze źródeł przychodów znajdujących się na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej lub za granicą, jeżeli dochody z tych źródeł w ogóle nie podlegają opodatkowaniu albo są zwolnione od podatku dochodowego (art. 23 ust. 1 pkt 31 ustawy PIT).

Wejście w życie ulgi dla młodych wprowadziło natomiast ograniczenie możliwości zastosowania kosztów uzyskania przychodów do wysokości przychodów podlegających opodatkowaniu (art. 22 ust. 3b ustawy PIT). W przypadku zastosowania ulgi dla młodych koszty uzyskania przychodów z pracy na etacie oraz osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia stosuje się w wysokości nieprzekraczającej tej części przychodów z danego źródła, która podlega opodatkowaniu.

Przepis art. 22 ust. 3b ustawy PIT jest regulacją szczególną w stosunku do unormowań art. 22 ust. 3a ustawy PIT. W praktyce – z uwagi na art. 23 ust. 1 pkt 31 ustawy PIT – ma zastosowanie do kosztów zryczałtowanych kwotowych oraz kosztów faktycznie poniesionych. Nie ma natomiast zastosowania do kosztów zryczałtowanych procentowych, które są obliczane wyłącznie od przychodów podlegających opodatkowaniu.

Minister Finansów objaśnia tę kwestię także na poniższych przykładach.

Przykład
Podatnik jest zatrudniony na umowie o pracę przez cały rok w zakładzie pracy położonym w tej samej miejscowości, w której mieszka. Do końca maja uzyskuje przychody objęte ulgą dla młodych, a od czerwca (w związku z ukończeniem 26. roku życia) przychody podlegające opodatkowaniu. Czy podatnikowi przysługują zryczałtowane, kwotowe koszty uzyskania przychodów za cały rok (12 miesięcy), czy tylko za okres, w którym uzyskał przychody podlegające opodatkowaniu?
Odpowiedź: Za cały rok, z tym że ich wysokość nie może przekroczyć limitów określonych w art. 22 ust. 2 ustawy PIT oraz kwoty przychodów podlegających opodatkowaniu.

Przykład
24-letni podatnik cały rok pracował na podstawie umowy o pracę. Z tego tytułu uzyskał przychód w wysokości 86 000 zł, z czego 85 528 zł jest objęte ulgą dla młodych. Mieszka w tej samej miejscowości, w której znajduje się zakład pracy. Czy podatnikowi przysługują koszty pracownicze za 12 miesięcy oraz czy w zeznaniu podatkowym może je uwzględnić w pełnej wysokości, czyli 3 000 zł (250 zł x 12 miesięcy)?
Odpowiedź: Tak, podatnikowi przysługują zryczałtowane koszty kwotowe za 12 miesięcy, jednakże w zeznaniu może odliczyć jedynie 472 zł, czyli tyle ile stanowi kwota podlegających opodatkowaniu przychodów z umowy o pracę (86 000 zł – 85 528 zł).

Zastosowanie ulgi dla młodych wpływa również na koszty uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami, a także z innych tytułów, do których stosuje się koszty uzyskania przychodów według normy 50%. Koszty uzyskania przychodów w wysokości 50% uzyskanego przychodu przysługują z tytułu:
- zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego,
- opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną,
- korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy PIT,
których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Od 1 stycznia 2022 r. łączne koszty uzyskania przychodów z ww. tytułów nie mogą jednak przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 120 000 zł (art. 22 ust. 9a ustawy PIT).

Jednocześnie w przypadku korzystania z ulgi dla młodych w odniesieniu do przychodów z pracy na etacie suma:
- łącznych kosztów uzyskania przychodów określanych według normy 50% oraz
- przychodów z pracy na etacie, objętych ulgą dla młodych, ulgą na powrót oraz ulgą dla rodzin 4+
nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 120 000 zł (art. 22 ust. 9aa ustawy PIT).

Przykład
W 2022 r. 24-letni podatnik otrzymał 180 000 zł tytułem opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku. Przy poborze zaliczki na podatek od tych przychodów płatnik zastosował 50% koszty uzyskania przychodów w wysokości 90 000 zł. Następnie podatnik uzyskał wynagrodzenie za pracę w łącznej kwocie 40 000 zł, w stosunku do którego płatnik zastosował ulgę dla młodych (nie pobrał zaliczki na podatek). Czy w zeznaniu podatkowym podatnik może zastosować obie preferencje (50% koszty + ulgę dla młodych), a jeśli tak, to w jakiej kolejności oraz wysokości?
Odpowiedź: Tak, w zeznaniu podatkowym podatnik ma prawo do obu preferencji, a kolejność ich stosowania nie jest przesądzona w przepisach. Można jednakże przyjąć systematykę ustawy PIT. Oznacza to, że podatnik, który najpierw stosuje ulgę dla młodych w wysokości 40 000 zł, a następnie regulacje dotyczące 50% kosztów uzyskania przychodów, wysokość tych kosztów ogranicza do kwoty 80 000 zł, czyli różnicy między kwotą w wysokości 120 000 zł a zastosowaną kwotą ulgi dla młodych w wysokości 40 000 zł.

Ulga dla młodych a odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne

Odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne normuje art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a i ust. 13a–13c ustawy PIT.

Zgodnie z tymi przepisami, odliczeniu od dochodu (w przypadku krajowych składek na ubezpieczenia społeczne) nie podlegają składki, których podstawę wymiaru stanowi m.in. przychód zwolniony od podatku na podstawie ustawy PIT.

Odliczeniu w podatku dochodowym od osób fizycznych nie podlegają zatem składki zapłacone ze środków podatnika od przychodów objętych ulgą dla młodych. Zasada ta ma zastosowanie zarówno w trakcie roku przy obliczaniu zaliczek na podatek, jak i w rozliczeniu rocznym.

Jeżeli podatnik nie zna kwoty składek pobranych przez płatnika od przychodów objętych ulgą dla młodych, a wyłącznie dysponuje ogólną kwotą zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, składki na ubezpieczenia społeczne odlicza w tej części ogółu zapłaconych składek, która odpowiada udziałowi przychodów podlegających opodatkowaniu w sumie przychodów objętych ulgą dla młodych oraz przychodów podlegających opodatkowaniu.

Przykład
W 2022 r. podatnik skończył 26 lat. Do dnia 26. urodzin uzyskał przychody z umowy o pracę w wysokości 35 000 zł. Po tym dniu, w ramach trwającego stosunku pracy, uzyskał jeszcze przychody w wysokości 50 000 zł. W sumie, w 2022 r. uzyskał przychody z pracy na etacie w wysokości 85 000 zł. Czy w rozliczeniu rocznym podatnik może odliczyć wszystkie składki jakie zapłacił z własnych środków?
Odpowiedź: Nie, gdyż odliczeniu nie podlegają składki zapłacone ze środków podatnika od przychodów objętych ulgą dla młodych. O ile zatem pracodawca nie wyodrębnił w informacji PIT-11 kwoty tych składek, podatnik z ogólnej kwoty zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, odlicza 58,82%, czyli tyle ile w jego przypadku wynosi udział procentowy przychodów podlegających opodatkowaniu w sumie tych przychodów i przychodów objętych ulgą dla młodych, (50 000 zł ÷ 85 000 zł) x 100.

Ulga dla młodych a ulga na dzieci

Zasady stosowania ulgi na dzieci normuje art. 27f ustawy PIT. Zgodnie z art. 27f ust. 8 ustawy PIT, jeżeli kwota przysługującego odliczenia w ramach ulgi na dzieci jest wyższa od kwoty odliczonej w zeznaniu (np. z uwagi na zastosowanie ulgi dla młodych), podatnik może otrzymać zwrot z tytułu niewykorzystanej ulgi na dzieci (zwany dalej „dodatkowym zwrotem”). Zwrot ten odpowiada różnicy między kwotą przysługującego odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym, nie wyższą jednak niż limit dodatkowego zwrotu.

Limit dodatkowego zwrotu wyznacza suma:
a) krajowych lub zagranicznych składek na ubezpieczenia społeczne:
- podlegających odliczeniu w PIT-36 lub PIT-37, w tym również przez małżonka podatnika,
- zapłaconych ze środków podatnika lub jego małżonka od przychodów zwolnionych w ramach ulgi dla młodych, ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz ulgi dla pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT); w kwocie tych składek nie uwzględnia się składek zapłaconych od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania inne niż według skali podatkowej,
b) krajowych składek na ubezpieczenie zdrowotne; w kwocie tych składek nie uwzględnia się składek odliczonych w PIT-36L, PIT-28 lub wykazanych jako odliczone w PIT-16A.

W konsekwencji - jak wskazuje Minister Finansów w objaśnieniach - jeżeli podatnik w roku podatkowym uzyskał przychody objęte ulgą dla młodych, to nawet w sytuacji gdy nie płaci podatku dochodowego (bo nie uzyskał innych przychodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej), ma prawo do dodatkowego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci do wysokości składek na ww. ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne, jakie zapłacił z własnych środków od przychodów zwolnionych od podatku w ramach tej ulgi.

Przykład
Przez cały rok podatnik samotnie wychowywał dwoje małoletnich dzieci oraz pracował na umowie o pracę. Od przychodów z pracy podatnik nie płacił podatku, gdyż były one objęte w całości ulgą dla młodych. Płacił natomiast składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (około 10 000 zł). Czy podatnik może wykazać w zeznaniu podatkowym ulgę na dzieci w wysokości 2 224,08 zł (2 x 1 112,04 zł) i otrzymać nadpłatę w tej wysokości?
Odpowiedź: Tak, gdyż w tym przypadku ma zastosowanie mechanizm dodatkowego zwrotu oraz kwota zwrotu w wysokości 2 224,08 zł nie przekracza kwoty składek w wysokości 10 000 zł.

Ulga dla młodych a obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych

Płatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych będący zakładami pracy, zleceniodawcami lub podmiotami przyjmującymi na praktykę absolwencką lub staż uczniowski, stosują ulgę dla młodych z mocy ustawy.
Oznacza to, że jeżeli na moment otrzymania przychodów z pracy na etacie, z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia, z odbywania praktyki absolwenckiej/stażu uczniowskiego lub zasiłku macierzyńskiego podatnik spełnia warunki do ulgi dla młodych (nie został przekroczony ani wiek ani limit przychodów), płatnik stosuje ulgę dla młodych, co oznacza, że przychodów tych nie wlicza do podstawy obliczenia zaliczki na podatek.

Jedynie w sytuacji, gdy podatnik złoży płatnikowi wniosek o pobór zaliczek bez stosowania ulgi dla młodych, to niezależnie od tego, że podatnik spełnia warunki do ulgi dla młodych, płatnik oblicza i pobiera zaliczki na podatek najpóźniej od następnego miesiąca, w którym otrzymał wniosek.

Od 2023 r., wniosek podatnika o niestosowanie ulgi dla młodych (złożony na piśmie lub w inny sposób przyjęty u danego płatnika), ma również zastosowanie do przychodów uzyskanych w kolejnych latach (w tym po ustaniu stosunku prawnego łączącego podatnika z płatnikiem), chyba że podatnik wycofa złożony uprzednio wniosek lub przestanie spełniać warunki do stosowania ulgi (np. ukończy 26 lat).

Odrębne zasady stosowanie ulgi dla młodych dotyczą organu rentowego, który jest płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych od wypłacanego zasiłku macierzyńskiego. W odniesieniu do przychodów z zasiłku macierzyńskiego organ rentowy stosuje ulgę dla młodych z inicjatywy podatnika, tj. po otrzymaniu wniosku o obliczanie zaliczek z uwzględnieniem tej ulgi. Organ rentowy ma również więcej czasu na realizację wniosku podatnika, gdyż zaprzestaje poboru zaliczek na podatek (stosuje ulgę dla młodych) najpóźniej od drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek od podatnika, pod warunkiem, że podatnik spełnia przesłanki do ulgi dla młodych.

W przypadku gdy zaniżenie lub nieujawnienie przez płatnika podstawy opodatkowania wynikało z zastosowania przez płatnika złożonego przez podatnika wniosku mającego wpływ na obliczenie zaliczki, nie stosuje się przepisu art. 26a § 2 Ordynacji podatkowej, co oznacza, że odpowiedzialność za to zaniżenie lub nieujawnienie ponosi podatnik a nie płatnik (art. 31a ust. 10 ustawy PIT, który obowiązuje od 1 stycznia 2023 r. i ma zastosowanie do przychodów uzyskanych od tego dnia).

Ważne!
Niezastosowanie przez płatnika ulgi dla młodych przy obliczaniu zaliczek na podatek nie pozbawia podatnika prawa do tej preferencji. Jeśli podatnik spełnia warunki do tej ulgi, to może z niej skorzystać w rozliczeniu rocznym.

Przykład
Przez cały rok podatnik pracował na podstawie umowy o pracę. Jednocześnie przez część roku dorabiał na podstawie umowy zlecenia zawartej z inną firmą. U każdego płatnika podatnik spełniał warunki do zastosowania ulgi dla młodych. Obawiając się jednak ewentualnej dopłaty podatku w rozliczeniu rocznym, postanowił, że przy poborze zaliczek ulgę dla młodych będzie stosował tylko jeden płatnik. Czy jest to możliwe?

Odpowiedź: Tak, w tym celu podatnik powinien złożyć wybranemu płatnikowi (pracodawcy albo zleceniodawcy) pisemny wniosek o pobór zaliczek bez stosowania ulgi. Po jego otrzymaniu (najpóźniej od następnego miesiąca) płatnik, będzie obliczał zaliczkę na podatek tak, jakby ulga dla młodych nie miała zastosowania w przypadku podatnika. W sytuacji, gdy płatnik nie wlicza przychodów objętych ulgą dla młodych do podstawy
obliczenia zaliczki na podatek, to nie uwzględnia ich również w dochodach podatnika uzyskanych od początku roku od tego płatnika (np. zakładu pracy).

Przykład
Firma zawarła z podatnikiem, który ma 24 lata, umowę zlecenia. Jego miesięczne wynagrodzenie z tego tytułu wynosi 10 000 zł. We wrześniu przychody z tego tytułu (za miesiące od stycznia do września) przekroczyły 85 528 zł (z czego 85 528 zł korzystało z ulgi dla młodych). Czy za wrzesień płatnik pobiera zaliczkę na podatek, a jeśli tak to według jakiej stawki, 12% czy 32%?
Odpowiedź: Tak, za wrzesień płatnik pobiera zaliczkę na podatek, chyba, że podatnik złożył wniosek o niepobieranie zaliczek, gdyż przewiduje, że do końca roku jego dochody do opodatkowania według skali podatkowej nie przekroczą 30 000 zł. Wobec braku takiego wniosku płatnik oblicza zaliczki według stawki 12%, gdyż podlegający opodatkowaniu dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie nie przekroczył kwoty 120 000 zł (90 000 zł – 85 528 zł = 4 472 zł).

Przykład
Podatniczka urodziła dziecko i od sierpnia 2022 r. otrzymuje zasiłek macierzyński z ZUS. Wcześniej pracowała na umowie o pracę, przy czym zakład pracy nie pobierał zaliczek od wynagrodzenia, gdyż podatniczka ma 24 lata. Czy od zasiłku macierzyńskiego ZUS będzie pobierał zaliczek na podatek?
Odpowiedź: Nie, jeśli podatniczka złoży organowi rentowemu wniosek o stosowanie ulgi. W przeciwnym wypadku, ZUS pobierze zaliczkę. Przy czym w odniesieniu do zasiłku macierzyńskiego (od którego ZUS pobrał zaliczkę na podatek, a który łącznie z przychodami z pracy mieści się w limicie przychodów) podatniczka będzie mogła zastosować ulgę w rozliczeniu rocznym. W ten sposób odzyska zaliczkę na podatek, którą ZUS pobrał od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego przed realizacją wniosku podatniczki.

Jednocześnie - jak wyjaśnia Minister Finansów - niezależnie od tego, czy płatnik w stosunku do przychodów z pracy na etacie, z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia, z odbywania praktyki absolwenckiej/stażu uczniowskiego czy zasiłku macierzyńskiego, otrzymanych przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, stosował ulgę dla młodych, czy pobierał zaliczkę na podatek, wysokość tych przychodów (w rozbiciu na przychody zwolnione i przychody opodatkowane) wykazuje w imiennej informacji PIT-11, odpowiednio PIT-11A w przypadku organu rentowego, sporządzanych dla podatnika i urzędu skarbowego.

W informacjach tych płatnik wykazuje również składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, pobrane od przychodów, w stosunku do których płatnik zastosował ulgę dla młodych. Składki na ubezpieczenie zdrowotne płatnik wykazuje do wysokości 9% podstawy wymiaru składki.

Zeznanie podatkowe

Obowiązek złożenia zeznania podatkowego

Minister Finansów wyjaśnia, że uzyskanie przez podatnika przychodów objętych w całości ulgą dla młodych samo w sobie nie rodzi obowiązku złożenia zeznania podatkowego. Dla potrzeb złożenia zeznania muszą
wystąpić dodatkowe okoliczność, np. podatnik:
- oprócz przychodów objętych ulgą dla młodych uzyskał dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej,
- ubiega się o zwrot nadpłaconego podatku, np. od tej części ulgi, do której jest uprawniony, a od której zapłacił zaliczkę na podatek w trakcie roku,
- korzysta z ulgi na dzieci lub ulgi dla rodzin 4+,
- ma obowiązek doliczyć do dochodu lub podatku kwoty uprzednio dokonanych odliczeń, do których utracił prawo.

W przypadku wystąpienia okoliczności do złożenia zeznania PIT-36 albo PIT-37, podatnik w składanym zeznaniu wykazuje również przychody objęte ulgą dla młodych. Kwotę tych przychodów podatnik wpisuje w części zeznania zatytułowanej „PRZYCHODY ZWOLNIONE OD PODATKU NA PODSTAWIE ART. 21 UST. 1 PKT 148, 152, 153 i 154 USTAWY”. Część ta ma charakter informacyjny i służy prawidłowemu wypełnieniu pozostałych pozycji zeznania z uwagi na istniejące (wcześniej omówione) zależności między ulgą dla młodych a kosztami uzyskania przychodów, czy składkami na ubezpieczenia społeczne.

Zastosowanie ulgi dla młodych przez nierezydenta, który złożył wniosek o opodatkowanie uzyskanych przychodów według skali podatkowej

Na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT, od przychodów z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia, uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez nierezydenta (osobę podlegającą w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu), pobiera się zryczałtowany podatek.

Zgodnie z generalną zasadą, do przychodów opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem nie stosuje się ulgi dla młodych (art. 29 ust. 6 ustawy PIT).

O ile jednak nierezydent – ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej, oraz udokumentował certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych – złoży w zeznaniu podatkowym wniosek o opodatkowanie przychodów z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia według skali podatkowej (na zasadach określonych w art. 29 ust. 4 i 5 ustawy PIT), to w odniesieniu do tych przychodów może zastosować ulgę
dla młodych, jeśli spełnia pozostałe warunki dotyczące tej ulgi.
Minister Finansów wyjaśnia, że w tym przypadku pobrany od tych przychodów zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy PIT, traktuje się na równi z pobraną przez płatnika zaliczką na podatek dochodowy.

Źródło: Objaśnienia podatkowe z 30 grudnia 2022 r. "Ulga w podatku dochodowym od osób fizycznych dla osób do 26. roku życia" - Ministerstwo Finansów