Sprzedaż nieruchomości po zniesieniu współwłasności. Ile trzeba czekać, by nie zapłacić podatku?

• Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) przy sprzedaży prywatnego mieszkania, domu, działki
• Co z podatkiem PIT po zniesieniu współwłasności? Czy trzeba czekać 5 lat?
• Co to jest współwłasność i na czym polega zniesienie współwłasności?
• Dyrektor KIS: 5 lat liczy się od daty nabycia udziału w nieruchomości a nie od daty zniesienia współwłasności

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) przy sprzedaży prywatnego mieszkania, domu, działki

Jeżeli sprzedajemy swoje własne mieszkanie, dom lub działkę gruntu (a sprzedaż tej nieruchomości nie ma  związku z działalnością gospodarczą):
a) w ciągu 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jego nabycie lub wybudowanie i jednocześnie
b) osiągnęliśmy z tej sprzedaży dochód (czyli /w uproszczeniu/ przychód z tej sprzedaży jest większy niż cena za jaką kupiliśmy tą nieruchomość),
- to mamy co do zasady obowiązek zapłacić podatek dochodowy od tego dochodu.

Tak wynika z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o PIT, na mocy którego odpłatne zbycie (np. sprzedaż, zamiana) nieruchomości (lub ich części oraz udziału w nieruchomości) jest opodatkowane podatkiem dochodowym, jeżeli to odpłatne zbycie:
- nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i jednocześnie
- zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przepis ten dotyczy zarówno dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości stanowiących odrębną własność, jak również dochodów uzyskanych ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, czy prawa wieczystego użytkowania gruntów.

Zgodnie z art. 30e ustawy o PIT od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c trzeba zapłacić podatek dochodowy w wysokości 19% podstawy obliczenia podatku.

Ale gdy minie ww. okres 5 lat od nabycia nieruchomości, to podatku dochodowego nie trzeba płacić.

Autopromocja

Co z podatkiem PIT po zniesieniu współwłasności? Czy trzeba czekać 5 lat?

Na tle tego przepisu pojawia się taka wątpliwość, czy w przypadku zniesienia współwłasności nieruchomości również trzeba czekać 5 lat od daty zniesienia współwłasności. Bo przecież własność całej nieruchomości w tym przypadku przechodzi na właściciela dopiero po zniesieniu współwłasności.

Na szczęście interpretacje fiskusa w tym temacie są korzystne dla podatników – o ile zniesienie współwłasności odbywa się bez spłat i dopłat.

Co to jest współwłasność i na czym polega zniesienie współwłasności?

W myśl art. 195 Kodeksu cywilnego własność tej samej rzeczy (także nieruchomości) może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (jest to tzw. współwłasność). A na podstawie art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Zasady i formy zniesienia współwłasności regulują art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tymi przepisami, zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu. Kodeks cywilny przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:
1.  podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),
2.  przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
3.  sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Dyrektor KIS: 5 lat liczy się od daty nabycia udziału w nieruchomości a nie od daty zniesienia współwłasności

W interpretacji indywidualnej z 26 stycznia 2024 r. (nr 0112-KDSL1-2.4011.502.2023.2.AP) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej rozpatrywał następujący stan faktyczny. W 1998 roku dwie osoby nabyły na współwłasność pewną nieruchomość bez związku z działalnością gospodarczą. W 2021 roku nastąpiło zniesienie współwłasności tej nieruchomości. Wskutek zniesienia (aktem notarialnym) współwłasności jedna z tych osób nabyła wyłączną własność określonej działki gruntu. 

Wartość nabytej działki w wyniku zniesienia współwłasności była równa wartości udziału tego właściciela (wnioskodawcy) przed zniesieniem współwłasności. Tę działkę gruntu jej właściciel (wnioskodawca) chce podzielić na kilka mniejszych i sprzedać jedną z nich w 2024 roku. Zapytał więc Dyrektora KIS we wniosku o indywidualną interpretację podatkową, czy od dochodu ze sprzedaży tej działki musi zapłacić podatek?

Dyrektor KIS stwierdził, że okres 5 lat, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o PIT liczy się w tym przypadku od końca 1998 roku a więc od roku nabycia tej nieruchomości, a nie od końca roku zniesienia współwłasności.

Organ podatkowy wskazał, że interpretacja pojęcia „nabycie” użytego w ww. przepisie została przedstawiona m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 1489/08, w którym NSA stwierdził, że aby ustalić, jaka czynność prawna wyznacza początek biegu pięcioletniego terminu należy odwołać się do regulacji zawartych w prawie cywilnym. Według Kodeksu cywilnego nabycie jest to uzyskanie prawa własności rzeczy i jednoczesne zwiększenie swoich aktywów majątkowych. Zdaniem NSA, przez pojęcie „nabycie” użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy rozumieć, każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.

Dyrektor KIS stwierdził w tym kontekście, że:
„Zniesienie współwłasności nie stanowi nabycia rzeczy, jeżeli mieści się w ramach udziału jaki przypadał byłym współwłaścicielom w rzeczy wspólnej i odbyło się bez spłat i dopłat. Za datę nabycia nieruchomości lub prawa – w przypadku ich sprzedaży, które przypadły danej osobie w wyniku zniesienia współwłasności, należy zatem przyjąć datę ich pierwotnego nabycia, jeżeli wartość otrzymanej przez daną osobę nieruchomości lub prawa w wyniku zniesienia współwłasności mieści się w udziale, jaki przysługuje tej osobie w majątku objętym współwłasnością oraz zniesienie współwłasności zostało dokonane bez spłat i dopłat. Gdy w wyniku zniesienia współwłasności udział danej osoby ulega powiększeniu, mamy do czynienia z nabyciem, gdyż zwiększa się stan jej majątku osobistego.”

Dlatego końcowo organ podatkowy uznał, że:
„(…) dokonana 27 lipca 2021 r. czynność zniesienia współwłasności nie stanowiła dla Pana nabycia nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż – jak Pan wskazał – wartość nieruchomości, których stał się Pan właścicielem po zniesieniu współwłasności, była równa wartości Pana udziału jaki przysługiwał Panu przed dokonaniem zniesienia współwłasności. Za moment nabycia przez Pana działki o nr (…) (w tym działki, którą zamierza Pan sprzedać) uznać więc należy rok 1998. W związku z powyższym, okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie niewątpliwie upłynął.
Zatem, planowana sprzedaż jednej z działek powstałych na skutek podziału nieruchomości (działki nr (…)), nie będzie stanowiła dla Pana źródła przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ upłynął już pięcioletni okres, o którym mowa w ww. przepisie. Nie będzie Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego z tego tytułu.”

Autopromocja

Webinar:
KSeF 2.0 – co biuro rachunkowe musi wiedzieć przed wejściem w życie obowiązku?

Sprawdź

oprac. Paweł Huczko