Opodatkowanie przychodów z najmu – korzystna interpretacja dla wynajmujących

W dniu 16 października 2017 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację (IBPBII/2/415-92/14-1/MZA) dotyczącą opodatkowania przychodów uzyskiwanych z najmu oraz ustalenia źródła przychodów. Interpretacja została wydana po ponownym rozpatrzeniu sprawy przez organ interpretacyjny w związku z wyrokiem WSA w Gliwicach z dnia 9 grudnia 2014 r. sygn. akt I SA/Gl 759/14 oraz wyrokiem NSA z dnia 21 kwietnia 2017 r. sygn. akt II FSK 845/15.

Polecamy: INFORLEX Księgowość

Kilkanaście garaży przeznaczonych do sprzedaży – tymczasowo wynajętych

Wnioskodawczyni występując o interpretację wskazała, że w 2013 r. rozpoczęła wraz z małżonkiem budowę zespołu 18 garaży. Dwa z nich planowała zostawić dla siebie, a pozostałe 16 sztuk – sprzedać. Jednakże ceny na rynku spadły i na dzień składania wniosku (2014 r.) wnioskodawczyni ze swoim małżonkiem zastanawiała się, czy nie byłoby korzystniej poczekać ze sprzedażą i w tym czasie wynająć owe garaże. Postawione we wniosku pytanie dotyczyło określenia źródła przychodów z takiego najmu - czy wynajmując garaże koniecznym będzie założenie działalności gospodarczej, czy wystarczy, że podatniczka wraz z małżonkiem będą odprowadzać podatek od wynajmu jako osoby prywatne. Zdaniem wnioskodawczyni, nie będzie musiała ona zakładać działalności gospodarczej.

W interpretacji z dnia 24 kwietnia 2014 r. (IBPBII/2/415-92/14/MZa) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, że planowany najem będzie spełniał przesłanki prowadzenia działalności gospodarczej wymienione w art. 5a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. A to oznacza, że wnioskodawczyni od momentu uzyskania przychodów z wynajmu garaży (nawet kilku spośród pozostałych 16 sztuk) będzie mieć obowiązek założenia działalności gospodarczej i opodatkowania ich jako przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

To nie jest działalność gospodarcza – sądy stają po stronie podatnika

WSA w Gliwicach uznał, że skarga podatniczki złożona na tę interpretację zasługuje na uwzględnienie, gdyż interpretacja ta jest niezgodna z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o wykładnię których zwróciła się do organu strona skarżąca.

W art. 10 ust. 1 ww. ustawy jest zawarty katalog źródeł uzyskania przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W pkt 3 wymieniono pozarolniczą działalność gospodarczą, a w pkt 6 – najem, podnajmem, dzierżawę, poddzierżawę i umowy o podobnym charakterze, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.  Art. 5a pkt 6 zawiera definicję legalną działalności gospodarczej, stanowiąc, że oznacza ona działalność zarobkową:

1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów we źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2, 4-9.

Z kolei art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, regulujący szczegółowo przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, stanowi w ust. 2 pkt 11, że przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

Zdaniem Sądu z powyższych przepisów wynika, że przychody z najmu mogą być kwalifikowane do dwóch źródeł przychodów: pozarolniczej działalności gospodarczej i najmu jako samodzielnego źródła przychodów, przy czym kryterium ich rozróżnienia stanowi przedmiot najmu, a więc to, czy przedmiot ten stanowi składnik majątku związany z działalnością gospodarczą. W przypadku, gdy najem dotyczy składnika majątku związanego z działalnością gospodarczą, przychody uzyskane z tego tytułu kwalifikuje się do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, zaś w sytuacji, gdy najem nie dotyczy takiego składnika, przychód z tego tytułu należy kwalifikować do źródła przychodów z najmu. Zakwalifikowanie takiego przychodu do jednego z tych źródeł przychodów wyłącza jego kwalifikowanie do drugiego źródła.

Analizując w tym aspekcie art. 5a pkt 6 ww. ustawy, Sąd doszedł do wniosku, że aby uznać określoną działalność podatnika za działalność gospodarczą, trzeba w pierwszej kolejności dokonać ustaleń, czy działalność ta nie jest zaliczona do innego źródła przychodu, wymienionego w pkt 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, lub 9 ust. 1 art. 10 tej ustawy. Taką kolejność postępowania nakazuje, zdaniem Sądu, zarówno treść przywołanego przepisu, posługującego się pojęciem „z wyjątkiem”, jak i reguła derogacyjna, dająca pierwszeństwo przepisom o charakterze szczegółowym przed ogólnymi.

Sąd orzekający podzielił w pełni wynik wykładni przeprowadzonej przez NSA w wyroku z 14 sierpnia 2008 r. sygn. akt II FSK 677/08, w konkluzji której stwierdzono, że „jeżeli w ramach działalności wykonywanej zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, na własny lub cudzy rachunek podatnik osiąga przychody, które jednocześnie odpowiadają opisowi przychodów z innego niż pozarolnicza działalność gospodarcza źródła przychodu i nie zostały zaliczone w sposób jednoznaczny do przychodów z tej działalności, to przychody te stanowią przychód z tego innego źródła” oraz „iż aby zaliczyć dany przychód do przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej należy najpierw wykluczyć pochodzenie tego przychodu z innego źródła”.

Sąd wskazał, że w zaskarżonej interpretacji organ zastosował rozumowanie odwrotne, a mianowicie w pierwszej kolejności zanalizował zamiar podatników, uznając, że zamierzali oni w rzeczywistości trudnić się zawodowo, w sposób ciągły i zorganizowany sprzedażą wybudowanych przez siebie garaży, a obecnie – ich wynajmowaniem, co przesądza o potraktowaniu tej działalności jako działalności gospodarczej. W efekcie organ uznał, że garaże wybudowane przez podatników stanowią majątek związany z działalnością gospodarczą. Zdaniem Sądu wniosek ten jest jednak wynikiem błędu logicznego, gdyż organ uznał za działalność gospodarczą wynajmowanie składników majątkowych, które sam uznał za związane z działalnością gospodarczą, polegającą na wynajmowaniu.

W ocenie Sądu, stanowisko to nie jest zgodne z przywołanymi wyżej przepisami i ich wykładnią, gdyż wynajmowanie nieruchomości ma w praktyce charakter ciągły (obejmuje z reguły dłuższy okres czasu), dokonywane jest we własnym imieniu przez wynajmującego i na jego rachunek, a z reguły – nastawione jest na osiągnięcie przychodu. Te więc elementy umowy najmu są tożsame z cechami działalności gospodarczej, zatem nie mogą stanowić cech różnicujących te dwa źródła przychodu. Brak jest też podstaw do ich różnicowania ze względu na fakt, że przedmiotem najmu jest większa liczba obiektów. Nie wynika też z tego zawodowy charakter najmu. Wreszcie – domniemanie zamiaru podatnika jest także nieuprawnione, skoro deklaruje on wyłącznie wolę uzyskiwania przychodów z najmu i nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej.

Sąd wskazał, że zasadnicze znaczenie dla prawidłowego zakwalifikowania przychodów z najmu do właściwego źródła przychodu musi więc mieć ustalenie, że przedmiot najmu jest niewątpliwie składnikiem majątkowym związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, a nie tylko, że jest przedmiotem wynajmowania. Przy braku takiego ustalenia należy stosować zasadę, że najem stanowi odrębne źródło przychodu, podlegające opodatkowaniu według zasad dla niego przewidzianych.

Naczelny Sąd Administracyjny – po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach od powyższego wyroku – wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2017 r. oddalił skargę kasacyjną.

Wskutek powyższego organ interpretacyjny, będąc związany oceną prawną sądu, ponownie rozpatrzył wniosek podatniczki i wydał korzystną dla niej interpretację uznając jej stanowisko za prawidłowe.

Opodatkowanie przychodów z najmu – prywatnie, czy w ramach działalności gospodarczej

Kwestia zaliczenia przychodów z najmu do pozarolniczej działalności gospodarczej lub innych przychodów (ze źródła najem) powoduje wiele kontrowersji i niejasności. Kwalifikacja osiąganych z najmu przychodów skutkuje w każdym ze źródeł odmiennymi zasadami opodatkowania. Jeśli najem prowadzony jest w ramach działalności gospodarczej, wówczas należy wypełnić wszystkie obowiązki dotyczące założenia i rejestracji działalności. Wynajmujący staje się w ten sposób przedsiębiorcą, a podatek dochodowy rozlicza na zasadach ogólnych obowiązujących wszystkich przedsiębiorców (dochody opodatkowane według skali podatkowej albo podatek liniowy 19% - jeśli w stosownym czasie dokonał wyboru tej formy opodatkowania).

Jeśli zaś najem nie jest prowadzony w ramach działalności gospodarczej, nie jest konieczne prowadzenie szczegółowej ewidencji przychodów i kosztów. Udokumentowanie przychodu z najmu może mieć dowolną formę, jednak musi gwarantować prawidłowe ustalenie przychodu. Wynajmujący nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, jak może mieć to miejsce w przypadku najmu w działalności gospodarczej. Podatnik może opodatkować swoje przychody zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 8,5% w ramach najmu prywatnego.

Jednak tak naprawdę wybór kwalifikacji i sposób rozliczenia przychodów z najmu ustawodawca i organy podatkowe pozostawiają, co do zasady, osobie oddającej rzecz w najem, niezależnie od ilości lokali będących przedmiotem najmu. Wyjątek występuje jedynie wtedy, gdy przedmiotem najmu są składniki majątku związane z działalnością gospodarczą albo najem jest przedmiotem tej działalności.Sprzeczne interpretacje podatkowe wydawane w ostatnich latach nie ułatwiają podatnikom tego wyboru. Można mieć nadzieję, że argumentacja zawarta w interpretacji z dnia 16 października 2017 r. na stałe zagości w stanowiskach organów. W razie wątpliwości warto odnieść się do podobnych orzeczeń dotyczących tej tematyki.

Małgorzata Słomka, doradca podatkowy

Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o.