Jak rozliczyć umorzenie udziałów w spółce z o.o.?

Uchwała zgromadzenia wspólników spółki z o.o. o umorzeniu udziałów została podjęta w grudniu 2010 r. Wypłata wynagrodzenia następuje w ratach (część wypłacono jeszcze w grudniu 2010 r. a resztę już w 2011 roku). W jakim roku powstał przychód z tytułu umorzenia udziałów?

Zgodnie z art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy o PIT dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji).

Polecamy:Jak rozliczyć objęcie udziałów w zamian za aport?

Dlatego też przychód uzyskany z tytułu umorzenia udziałów powstaje w momencie otrzymania zapłaty, czyli na zasadzie kasowej. Zatem część wynagrodzenia otrzymanego w 2010 r. stanowić będzie przychód podatkowy w 2010 r., natomiast część wynagrodzenia otrzymanego w 2011r. stanowić będzie przychód podatkowy dopiero w 2011r.

Umorzenie udziałów polega na ich prawnym unicestwieniu, tj. wygaśnięciu wszelkich praw, zarówno o charakterze majątkowym, jak i korporacyjnym wynikających z udziałów. Tryb umarzania udziałów reguluje art. 199 ustawy z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000r., Nr 94, poz. 1037 ze zm.).

Umorzenie może być przeprowadzone:
- za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę – tzw. umorzenie dobrowolne;
- bez zgody wspólnika – tzw. umorzenie przymusowe;
- w razie ziszczenia się określonego zdarzenia – tzw. umorzenie warunkowe.

Umorzenie dobrowolne dokonywane jest za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę. W rzeczywistości więc nie chodzi tu w pierwszym rzędzie o umorzenie, ale o czynność prawną nabycia udziału przez spółkę w celu umorzenia (art. 200 k.s.h.). Umorzenie nastąpi w przyszłości.

Zatem w przypadku umorzenia dobrowolnego dochodzi do nabycia udziałów przez spółkę i odrębnie do ich umorzenia – w dwóch etapach działań. Chodzi więc o rodzaj transakcji, czynność prawną, która jest podstawą umorzenia dobrowolnego.

Z tej przyczyny przepis art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) nie obejmuje swą dyspozycją zbycia udziałów w celu umorzenia, czyli umorzenia dobrowolnego. Zbycie udziałów w celu umorzenia w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2010 r. objęte było dyspozycją art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy.