Zgłoszenie SD-Z2 i zwolnienie dla najbliższej rodziny w podatku od spadków i darowizn

Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dla najbliższej rodziny. Zgłoszenie SD-Z2 - termin złożenia

Pytanie podatnika:
W 2021 roku zmarł mój ojciec. Jestem jedynym spadkobiercą. W jakim terminie i w jaki sposób  powinienem zawiadomić organ podatkowy o nabytym spadku (nieruchomości, rzeczy ruchome znajdujące się w Polsce)?

Odpowiedź KIS:

W przypadku dziedziczenia rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski po osobie z kręgu najbliższej rodziny (czyli po małżonku, zstępnym, wstępnym, pasierbie, rodzeństwie, ojczymie lub macosze) istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.

Warunkiem jest zgłoszenie nabytego spadku właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia:

- uprawomocnienia się orzeczenia sądu o nabyciu spadku,

- zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia,

- wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.

Nie ma potrzeby złożenia zgłoszenia SD-Z2, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9.637 zł.

Zwolnienie stosuje się,  jeżeli spadkobierca w chwili otwarcia spadku – śmierci spadkodawcy  posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium takiego państwa.

Ważne!
Zwolnienie nie dotyczy sytuacji, gdy śmierć spadkodawcy nastąpiła przed 1 stycznia 2007 r.

Podstawa prawna:

- art. 4 ust. 4, art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r., poz. 1043).

- art. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. nr 222, poz. 1629).

Zgłoszenie SD-Z2 – czy trzeba załączać dokumenty?

Pytanie podatnika:

Czy do składanego zgłoszenia SD-Z2 muszę załączyć dodatkowe dokumenty np.: potwierdzające nabycie?

Odpowiedź KIS:

Nie. Do składanego zgłoszenia SD-Z2 nie ma obowiązku dołączania dodatkowych dokumentów.

Niezależnie od powyższego organ podatkowy może m.in. w ramach czynności sprawdzających wezwać do przedłożenia określonych dokumentów w celu weryfikacji stosowania zwolnienia.

Podstawa prawna:

- rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2060).

Nieruchomość darowana przez brata w formie aktu notarialnego a złożenie SD-Z2

Pytanie podatnika:
Tytułem darowizny otrzymałem od brata nieruchomość. Umowa została zawarta w formie aktu notarialnego. W jakim terminie powinienem zgłosić darowiznę do organu podatkowego na formularzu SD-Z2?

Odpowiedź KIS:

Darowizna nieruchomości otrzymana od rodzeństwa (ale także od małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, ojczyma lub macochy) korzysta z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego, osoba obdarowana nie ma obowiązku zgłoszenia nabycia do organu podatkowego. Odpis aktu notarialnego umowy darowizny przekazuje do urzędu skarbowego notariusz.

Podstawa prawna:

- art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r., poz. 1043).

Czym jest zgłoszenie SD-Z2?

Formularz zgłoszenia SD-Z2 mają obowiązek złożyć osoby z najbliższej rodziny, spadkodawcy lub darczyńcy jeżeli chcą skorzystać ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Aktualny wzór formularza SD-Z2 (wersja 6) obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. I jest dostępny w urzędach skarbowych albo na Portalu Podatkowym podatki.gov.pl.

Kto może złożyć zgłoszenie SD-Z2?

Zgłoszenie SD-Z2 jest przeznaczony dla małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy (spadkodawcy lub darczyńcy), które otrzymały pieniądze, rzeczy, nieruchomości i inne prawa majątkowe) w drodze np. spadku i darowizny (choć nie tylko - zobacz poniżej inne formy nabycia majątku objęte podatkiem od spadków i darowizn) i chcą skorzystać ze zwolnienia podatkowego z ww. art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Trzeba też wiedzieć, że zgodnie z art. 14 ust. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn - za zstępnych w rozumieniu tej ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 821 oraz z 2021 r. poz. 159), a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.

Wyżej wymienione osoby mogą skorzystać ze zwolnienia poprzez złożenie zgłoszenia SD-Z2 jeżeli nabyły (w jednej z niżej wymienionych form) rzeczy i prawa majątkowe (majątek), które są w Polsce.
Jeśli te rzeczy i prawa majątkowe (np. prawo własności nieruchomości) znajdują się za granicą – to omawiane zwolnienie dotyczy danej osoby (spadkobiercy, czy obdarowanego) tylko jeśli jest obywatelem Polski albo Polska jest jego stałym miejscem zamieszkania w chwili zawarcia umowy darowizny albo w momencie śmierci spadkodawcy.

Zatem zgłoszenie SD-Z2 może złożyć osoba, która spełnia wszystkie 3 poniższe warunki:

1) nabyła majątek w formie:

• dziedziczenia,
• zapisu zwykłego, dalszego albo windykacyjnego,
• polecenia testamentowego,
• zachowku,
• dyspozycji bankowej wkładem na wypadek śmierci,
• dyspozycji uczestnika otwartego funduszu inwestycyjnego albo specjalistycznego otwartego funduszu inwestycyjnego,
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
• darowizny albo polecenia darczyńcy,
• nieodpłatnej renty, czyli regularnie dostaje od kogoś pieniądze albo rzeczy,
• nieodpłatnego użytkowania,
• nieodpłatnej służebności,

2) nabyła majątek od jednej z poniższych osób:

• żony, męża,
• córki, syna, wnuczki, wnuka, prawnuczki, prawnuka,
• matki, ojca, babci, dziadka, prababci, pradziadka,
• pasierbicy, pasierba,
• siostry, brata,
• macochy, ojczyma,

3) ma obywatelstwo albo mieszka na stałe w jednym z poniższych krajów:

• Polska,
• inny kraj Unii Europejskiej
• Islandia,
• Liechteinstein,
• Norwegia.

Kto nie musi składać zgłoszenia SD-Z2?

Zgłoszenia SD-Z2 nie muszą składać (by skorzystać z ww. zwolnienia podatkowego dla najbliższej rodziny) osoby, które nabyły majątek na podstawie zawartych u notariusza umowy darowizny albo umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności. W tych sytuacjach to notariusz składa to zgłoszenie do urzędu skarbowego zamiast podatnika.
Ponadto nie trzeba składać zgłoszenia SD-Z2 jeżeli nabyty został majątek (w ciągu 5 lat od jednej osoby łącznie - i z darowizny, i ze spadku) o wartości nieprzekraczającej 9637 zł. 

Jak złożyć SD-Z2?

Zgłoszenie SD-Z2 można złożyć:

1) Przez internet (w formie elektronicznej) - formularz SD-Z2 jest dostępny na Portalu Podatkowym (podatki.gov.pl) w usłudze e-Deklaracje. Można go podpisać:

• danymi autoryzującymi lub
• kwalifikowanym podpisem elektronicznym

oraz wysłać do urzędu skarbowego przez internet.

2) W urzędzie skarbowym (są tam dostępne druki tego formularza) albo wysłać pocztą (w formie papierowej).

Do jakiego urzędu skarbowego trzeba złożyć SD-Z2?

Formularz SD-Z2 można złożyć osobiście w odpowiednim urzędzie skarbowym. Który urząd skarbowy jest tym odpowiednim?

Jeśli majątek został nabyty w formie spadku, przez zapis, polecenie testamentowe albo zachowek - wtedy trzeba złożyć zgłoszenie SD-Z2 w urzędzie skarbowym odpowiednim (czyli właściwym miejscowo) dla:

1) miejsca położenia nieruchomości – jeśli przynajmniej jedna z rzeczy to:

• nieruchomość,
• użytkowanie wieczyste,
• spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania,
• spółdzielcze prawo do pomieszczenia użytkowego,
• prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• prawo do wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej,
• prawo do nieodpłatnego użytkowania nieruchomości lub służebność,

2) ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy – w pozostałych przypadkach.
Jeśli nie ma takiego miejsca – to zgłoszenie SD-Z2 trzeba złożyć w urzędzie skarbowym właściwym miejscowo dla ostatniego miejsca jego pobytu. Dotyczy to też sytuacji, gdy nabyto np. 2 nieruchomości położone w różnych miejscowościach.

Kiedy trzeba złożyć SD-Z2?

Aby móc skorzystać z ww. zwolnienia podatkowego z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, trzeba złożyć zgłoszenie SD-Z w ciągu 6 miesięcy od momentu, gdy powstał obowiązek podatkowy w tym podatku. Ten moment zależy od sposobu, w jaki nabywa się spadek lub darowiznę.

Forma nabycia majątku	Kiedy powstaje obowiązek podatkowy
Dziedziczenie	Od dnia, kiedy: uprawomocniło się orzeczenie sądu, został zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, zostało wydane europejskie poświadczenie spadkowe.
Zapis zwykły, dalszy, polecenie testamentowe, polecenie darczyńcy	Od dnia ich wykonania, na przykład od dnia, kiedy z polecenia zostaje przeniesiona na ciebie własność nieruchomości.
Zapis windykacyjny	Od dnia, kiedy: uprawomocniło się orzeczenie sądu lub postanowienie częściowo stwierdzające nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, został zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, zostało wydane europejskie poświadczenie spadkowe.
Zachowek	Od dnia, gdy zostanie zaspokojone roszczenie lub jego część, na przykład od dnia wypłaty zachowku.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci	Od dnia śmierci właściciela tego wkładu.
Dyspozycja uczestnika funduszu inwestycyjnego na wypadek śmierci	Od dnia śmierci uczestnika funduszu.
Darowizna, która została zawarta w innej formie niż akt notarialny	Od dnia, gdy zostanie spełnione przyrzeczone świadczenie (na przykład w przypadku darowizny pieniędzy od dnia ich otrzymania przez ciebie).
Nieodpłatna służebność, renta oraz użytkowanie	Od dnia, gdy zostaną ustanowione te prawa.
Nieodpłatne zniesienie współwłasności	Od dnia, gdy zawarto taką umowę lub ugodę albo uprawomocniło się orzeczenie sądu.

Co zrobić jeżeli minął termin 6 miesięcy na złożenie SD-Z2?

Ministerstwo Finansów i KAS informują, że jeśli obdarowany lub spadkobierca dowie się, że został mu przekazany spadek lub darowizna już po upływie 6 miesięcy – wyjątkowo może skorzystać ze zwolnienia z podatku. Powinien wtedy złożyć zgłoszenie SD-Z2 do 6 miesięcy od dnia, w którym się o tym dowie. Razem z formularzem SD-Z2 powinien dostarczyć do urzędu skarbowego dokument, który potwierdzi, kiedy została tej osobie przekazana informacja o spadku lub darowiźnie.
MF wskazuje tu następujący przykład: umarł twój ojciec i dostajesz po nim spadek. Formularz w tej sprawie został przez ciebie złożony terminowo. Rok później dostajesz list polecony, w którym bank informuje cię, że ojciec był właścicielem jeszcze jednego konta w banku. Konto to nie było jednak wymienione w zaświadczeniu, który wydał ci bank miesiąc po śmierci ojca. Składasz więc dodatkowy formularz SD-Z2 do 6 miesięcy od dnia, w którym dotarła do ciebie informacja z banku.

Ważne!
Jeśli obdarowany lub spadkobierca nie złoży w ww. terminie 6 miesięcy zgłoszenia SD-Z2, złoży SD-2 po terminie albo nie udokumentuje otrzymania pieniędzy (w ramach darowizny) przelewem lub przekazem pocztowym - to ma obowiązek zapłacić podatek i złożyć zeznanie podatkowe SD-3.

Ważne!
Jeśli dopiero w trakcie kontroli urzędu skarbowego albo urzędu celno-skarbowego obdarowany lub spadkobierca przyzna się do majątku, który nabył w formie darowizny lub polecenia darczyńcy – to zapłaci podatek w wysokości 20% wartości tego majątku.

oprac. Paweł Huczko