Darowizna pieniędzy dla córki przelana na konto dealera samochodowego

Kiedy darowizna dla najbliższej rodziny jest zwolniona z podatku?

Na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn darowizny pieniężne (powyżej kwoty wolnej od podatku, która aktualnie od 13 października 2022 r. wynosi 10 434 zł) otrzymane przelewem lub przekazem pocztowym od członków najbliższej rodziny są zwolnione z podatku. Jednak aby skorzystać z tego zwolnienia podatkowego trzeba łącznie spełnić następujące warunki:
- obdarowanym (czyli osobą, która nabywa w formie darowizny pieniądze) jest: małżonek, zstępny (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępny (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha,
- nabycie w drodze darowizny obdarowany zgłosi właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od daty powstania obowiązku podatkowego (czyli od dnia otrzymania darowizny) przez obdarowanego – warunek ten nie dotyczy jednak nabycia następującego na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego,
- obdarowany udokumentuje otrzymanie pieniędzy dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Art. 4a. ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
1. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (aktualnie: 10 434 zł - przypisek Autora) - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Czy darowizny przekazane przelewem na rachunek wierzyciela obdarowanego są zwolnione z podatku?

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (zob. interpretacja indywidualna z 15 listopada 2022 r. - sygn. 0111-KDIB2-2.4015.121.2022.1.DR):
Literalne brzmienie przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn nie pozwala natomiast skorzystać ze zwolnienia podatkowego w przypadku wpłaty na rzecz osoby trzeciej, gdyż nabycie nie jest udokumentowane tak, jak wskazuje przepis art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli więc przedmiot darowizny zostanie przekazany bezpośrednio przez darczyńcę na rachunek wierzyciela osoby obdarowanej (w tym przypadku dealera samochodowego), zwolnienie określone w art. 4a ustawy od spadków i darowizn nie będzie miało zastosowania.

Interpretacja została wydana na wniosek pewnej córki, która otrzymała od swoich rodziców darowiznę pieniężną przeznaczoną na zakup samochodu. Ale pieniądze te zostały przelane nie na rachunek córki ale na konto dealera samochodowego, jako zapłata za zakup przez tą córkę samochodu osobowego. Na przelewie od rodziców na rachunek bankowy dealera samochodowego była adnotacja wskazująca numer faktury dokumentującej ten zakup. Córka kupiła od dealera ten samochód samodzielnie na swoje nazwisko jest jego jedyną właścicielką.

Obdarowana córka zapytała Dyrektora KIS, czy darowizna przekazana przez rodziców bezpośrednio na konto dealera samochodowego na zakup przez nią  samochodu w ww. okolicznościach będzie korzystała ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn pod warunkiem zgłoszenia przez córkę nabycia opisanej darowizny pieniężnej właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania?

Darowizna musi być przelana na konto lub przynajmniej subkonto obdarowanego

Obdarowana córka uważała, że może skorzystać ze zwolnienia podatkowego z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, bowiem jej sytuacja była podobna do pozytywnie interpretowanych przez sądy administracyjne przypadków przekazania darowizn w rodzinie na konta deweloperów jako zapłata za nabycie mieszkań. A przepis art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy nie zmienił się od jego wejścia w życie w 2007 roku.

Jako przykłady pozytywnych dla podatników wyroków i interpretacji wskazała m.in.:

Wyroki:

- Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 2018 r., sygn. akt II FSK 1873/16:

Gwarancyjny charakter udokumentowania przelania środków pieniężnych, stanowiących przedmiot darowizny, na rachunek bankowy obdarowanego (art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d.) powoduje, że warunek ten można uznać za spełniony także wtedy, gdy środki te zostaną przelane na wskazany przez obdarowanego rachunek bankowy innego podmiotu w wykonaniu zobowiązania ciążącego na obdarowanym.

- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 6 czerwca 2017 r., sygn. akt I SA/Bk 266/17:

Wynikający z art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d., obowiązek udokumentowania otrzymania darowizny pieniężnej dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem bankowym wprowadzono jedynie po to, aby podatnicy nie mogli powoływać się na rzekome (fikcyjne) kwoty uzyskane z darowizn od najbliższych członków rodziny np. w postępowaniach dotyczących tzw. nieujawnionych źródeł przychodów. Ustanowiony przepisem art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. wymóg udokumentowania dokonanej darowizny należy traktować jedynie jako wymóg natury technicznej mający na celu potwierdzenie faktycznego, rzeczywistego charakteru dokonanej darowizny.

- Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt II FSK 3027/14;

- Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt II FSK 619/13;

- Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 kwietnia 2013 r., sygn. akt II FSK 1627/11:

Ustanowiony przepisem art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. wymóg udokumentowania dokonanej darowizny należy traktować jedynie jako warunek natury technicznej, mający na celu potwierdzenie faktycznego, rzeczywistego charakteru dokonanej darowizny.

- Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 stycznia 2012 r., sygn. akt II FSK 1419/10:

Wpłata dokonana na konto dewelopera spełnia wymogi zawarte w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, ponieważ przelew dokonywany jest w związku z umową łączącą podmiot zbywający mieszkanie z obdarowanym, a nie z darczyńcą.

A także interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 6 lutego 2020 r., Znak: 0111-KDIB2-3.4015.4.2019.2.LM:

„Z zacytowanego powyżej art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że podstawowym kryterium uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia, jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, poza zgłoszeniem nabytych środków pieniężnych naczelnikowi urzędu skarbowego (za wyjątkiem sytuacji określonych w art. 4a ust. 4) jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Wskazać jednak należy, że warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej.”

Dyrektor KIS w ww. interpretacji z 15 listopada 2022 r. przyznał, że istnieje taka utarta linia interpretacyjna i orzecznicza, zgodnie z którą warunek określony we wskazanym przepisie uważa się za spełniony również wtedy, gdy wpłata dokonywana jest na rachunek bankowy osoby trzeciej, ale na subkonto wyodrębnione w ramach tego rachunku dla osoby obdarowanej. Takie subkonta wyodrębnione są w ramach rachunków prowadzonych dla deweloperów lub spółdzielni mieszkaniowych.

Jednak, jak zauważył Dyrektor KIS, w przypadku owej obdarowanej córki taka sytuacja nie występuje. Bowiem z treści wniosku nie wynikało, aby w ramach rachunku bankowego sprzedawcy (dealera samochodowego) było wyodrębnione dla subkonto dla tej córki do wpłaty ceny za samochód. I dlatego nie został w tym przypadku spełniony jeden z warunków zastosowania zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, bowiem środki pieniężne przekazane tytułem darowizny zostały wpłacone na konto dealera samochodowego, a nie na rachunek bankowy obdarowanego (rachunek bankowy córki).

Zatem obdarowana córka powinna w tej sytuacji zapłacić podatek na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Źródło: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 listopada 2022 r. - sygn. 0111-KDIB2-2.4015.121.2022.1.DR.