Zawarcie umowy darowizny w formie ustnej. Będzie ważne czy nieważne?

• Umowa darowizny w formie ustnej - podstawowe zasady
• Skutki podatkowe darowizny
• Obowiązek podatkowy przy darowiźnie ustnej

Umowa darowizny w formie ustnej - podstawowe zasady

Zgodnie z Kodeksem cywilnym umowa darowizny może zostać zawarta w formie ustnej, chyba że przepisy stanowią inaczej. Przykładowo, darowizny nieruchomości muszą być zawarte w formie aktu notarialnego, aby były ważne. Jednak w przypadku darowizny rzeczy ruchomych (np. samochodu, biżuterii, środków pieniężnych), umowa zawarta w formie ustnej jest ważna.

Jak stanowi art. 890 § 1 cyt. Kodeksu cywilnego, "Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione". Przepisy przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Skutki podatkowe darowizny

Podatek od spadków i darowizn jest naliczany w zależności od wartości przedmiotu darowizny oraz stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. Istnieją pewne zwolnienia podatkowe, np. dla najbliższej rodziny (np. małżonków, dzieci), ale ich wysokość oraz zakres mogą się różnić w zależności od konkretnych okoliczności.

Jeżeli darowizna nie zostanie zgłoszona do odpowiedniego urzędu skarbowego w wymaganym terminie, obdarowany może zostać obciążony dodatkowymi opłatami i karą za niezłożenie deklaracji.

Aby uniknąć wątpliwości co do ważności umowy oraz ewentualnych problemów podatkowych, zalecane jest sporządzenie umowy darowizny w formie pisemnej, zwłaszcza w przypadku wartościowszych przedmiotów. Takie postępowanie gwarantuje jasność i pewność prawna obu stron.

Obowiązek podatkowy przy darowiźnie ustnej

Obowiązek podatkowy przy darowiźnie, jak wynika z treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, powstaje, przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.

Prześledźmy to na przykładzie zawartym w interpretacji indywidualnej z dnia 19 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.154.2023.4.ASZ. Dyrektor KIS stwierdził, że "zawarcie umowy darowizny w formie ustnej, nie powoduje, że taka umowa jest nieważna. Darowizna bowiem staje się ważna w chwili, gdy przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, tj. gdy darczyńca przekaże obdarowanemu obiecaną rzecz. Pani otrzymała środki pieniężne, należące tylko do Pani męża i zakupiła za nie nieruchomość, która jest tylko Pani własnością. Zatem z tego tytułu po Pani stronie powstał obowiązek podatkowy na gruncie podatku od spadków i darowizn".

Organ skarbowy wskazał, że "przy nabyciu w drodze darowizny na podstawie umowy zawartej w formie ustnej obowiązek podatkowy powstaje – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. W Pani przypadku do spełnienia takiego świadczenia doszło w momencie wypłaty środków pieniężnych ze wspólnego konta pochodzących z darowizny od męża". "Skoro więc doszło między Panią a Pani mężem do darowizny, to − w celu skorzystania ze zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków  i darowizn − była Pani zobowiązana do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w ustawowym terminie" - uznał Dyrektor KIS.

W powyższym artykule przedstawiono ogólne zasady dotyczące zawierania umowy darowizny w formie ustnej oraz jej skutki podatkowe. Jednak zawsze warto skonsultować się z prawnikiem czy doradcą podatkowym przed podjęciem decyzji o darowiźnie, aby uniknąć ewentualnych problemów prawnych czy podatkowych.