Darowizna od rodzeństwa przyrodniego a obowiązek podatkowy

Darowizna od brata przyrodniego

Podatnik otrzymał od brata przyrodniego, czyli syna ojca wnioskodawcy z poprzedniego małżeństwa, darowiznę- 270 tys. zł. Suma wpłynęła na konto bankowe podatnika, co zostało zgłoszone do Urzędu Skarbowego 7 dni po otrzymaniu środków.

Powstały jednak wątpliwości, czy obdarowany lub jego przyrodni brat musi zapłacić podatek od dokonanej czynności? Rodzeństwo przyrodnie zalicza się do "zerowej" grupy podatkowej, zdaniem podatnika. A co za tym idzie, w jego ocenie, darowizna wolna jest od podatku na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Jednak powstałe wątpliwości zmusiły podatnika do zapytania odpowiedniego organu. Stąd wniosek do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o podatkową interpretację indywidualną, która została wydana 22 marca 2017 r.

Przepisy podatkowe nie posiadają definicji pojęcia „darowizna”, dlatego konieczne jest odwołanie się do Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym ostatnim, przez umowę darowizny „darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku”.

Mimo powszechnego obowiązku podatkowego, ustawa o podatku od spadków i darowizn uzależnia powstanie obowiązku podatkowego od wysokości darowizny, a dodatkowo od grup podatkowych, w obrębie których jest dokonywana.

Polecamy: PIT-y i ulgi podatkowe 2016

Obowiązek podatkowy w przypadku darowizny

Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy ciąży na obdarowanym. Przepisy przewidują też moment powstania obowiązku. Chwila ta ma przede wszystkim znaczenie dla liczenia okresu, w którym dokonanie darowizny musi zostać zgłoszone do naczelnika urzędu skarbowego.

Jeżeli darowizna następuje w formie aktu notarialnego, zobowiązanie zaistnieje w momencie sporządzenia aktu. Jeżeli ustawa wymaga szczególnej formy oświadczenia o darowiźnie, innej niż akt notarialny, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia tych oświadczeń przez obie strony. Natomiast w chwili, gdy strony nie spełniły ustawowych wymagań co do formy, obowiązek podatkowy rodzi się z chwilą spełnienia świadczenia, czyli w momencie obdarowania.

Opodatkowaniu podlega, na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1, darowizna od osób należących do I grupy podatkowej, jeżeli jej wartość przekracza 9.637 zł. Jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej - 7276 zł, a 4902 zł – jeżeli zalicza się on do III grupy.

Ustawa o podatku od spadku i darowizn uzależnia zaliczenie do określonej grupy podatkowej od osobistego stosunku obdarowanego i darczyńcy. Dla przykładu, do I grupy, zgodnie z 14 ust. 3 pkt 1, zaliczamy: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Bez względu jednak na wysokość, zazwyczaj wolna jest od podatku darowizna pomiędzy osobami należącymi do tzw. "zerowej" grupy podatkowej, którą wymienia art. 4a ust. 1 ustawy. Zgodnie z tym przepisem, małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha należą do grupy zerowej.

Co oznacza, że każda kolejna grupa podatkowa jest nieco szersza.

Podsumowując, mimo ogólnego obowiązku odprowadzenia podatku od darowizny, ustawa przewiduje przypadki, kiedy obdarowanie wolne jest od podatku. Preferencyjne zasady odnoszą się przede wszystkim do osób o określonym w ustawie stopniu pokrewieństwa. Dodatkowo, najczęściej obowiązek powstaje po przekroczeniu wolnej od podatku sumy. Tę określa ustawa.

Jak wynika z przepisów darowizna między rodzeństwem jest najczęściej wolna od podatku, niezależnie od kwoty. Stąd pytanie, czy rodzeństwo przyrodnie zalicza się do tzw. zerowej grupy podatkowej, do której zgodnie z art. 4a ust. 1 należy rodzeństwo?

W przytoczonej sytuacji, Dyrektor Izby Skarbowej zgodził się z wnioskodawcą, że rodzeństwo przyrodnie jest rodzeństwem w rozumieniu ustawy. Ponadto podatnik zgłosił darowiznę do Urzędu Skarbowego w przewidzianym ustawą terminie.

Stąd darowizna pomiędzy przyrodnimi braćmi jest co do zasady wolna od podatku o ile zostaną spełnione warunki określone w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zwolnienia od podatku przy darowiźnie od osób bliskich

Co do zasady, darowizna od osób określonych w art. 4a (tzw. grupa "zerowa") wolna jest od podatku. Jednak ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje pewne warunki, jakie muszą zostać spełnione aby można było skorzystać z tego zwolnienia.

Do grupy tej, jak wskazano, zaliczamy: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Zgodnie z art. 4a darowizna między tymi osobami wolna jest od podatku po spełnieniu dodatkowych wymagań formalnych.

Zazwyczaj wystarczy, że osoby te zgłoszą darowiznę do odpowiedniego organu podatkowego, czyli dyrektora urzędu skarbowego. Przy czym zgłoszenie musi nastąpić w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. Dokonuje się go, zgodnie z rozporządzeniem ministra, na formularzu SD-Z2.

Natomiast, jeżeli darowizna przekroczyła kwotę 9.637 zł., konieczne jest, aby przekazanie na rachunek płatniczy nabywcy, na rachunek  inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym zostało udokumentowane.