Nie można nałożyć kary porządkowej na syndyka masy upadłości podczas kontroli dotyczącej spółki

Zaaprobowanie prezentowanego w sprawie stanowiska organów podatkowych prowadziłoby do przyjęcia nieprzewidzianej w prawie subsydiarnej odpowiedzialności syndyka za niezastosowanie się innej osoby do skierowanego do niej wezwania . W ocenie sądu, przepis art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze nie daje podstawy do obciążenia syndyka subsydiarną

Autopromocja

odpowiedzialnością za działania upadłego w zakresie niewykonania wezwań organów skarbowych.

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w pisemnym uzasadnieniu wyroku z 28 lutego 2013 r., (sygn. I SA/Ol 21/13).

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Kara porządkowa dla syndyka

Organy podatkowe nałożyły karę porządkową na syndyka masy likwidacyjnej spółki jawnej, z powodu braku – mimo wystosowanych wezwań - osobistego stawiennictwa w siedzibie urzędu skarbowego celem przeprowadzenia czynności kontrolnych w zakresie prawidłowości rozliczeń spółki w VAT.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Kara porządkowa 2013 – czyli jak co roku sto złotych więcej

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Wymierzając karę porządkową, Dyrektor Izby Skarbowej powołując się na przepisy Ordynacji podatkowej wskazał, że warunkiem wymierzenia przez organ podatkowy pieniężnej kary porządkowej w związku z niedopełnieniem obowiązku stawienia się na wezwanie organu podatkowego i przedłożenia dokumentacji podatkowej upadłej spółki, jest prawidłowe wezwanie skierowane do strony, zawierające pouczenie osoby zobowiązanej do jego wykonania o skutkach niezastosowania się do niego.

Dokonując analizy w zakresie określenia strony postępowania, organ podatkowy stwierdził, że – biorąc pod uwagę przepisy prawa upadłościowego i naprawczego – przymiot ten posiada syndyk, który wchodzi w miejsce upadłego podmiotu.

Na tym tle powstał między syndykiem a organem spór w zakresie obiektywnej możliwości nałożenia kary porządkowej.

Kary porządkowe

Dyrektor, powołując się na odpowiednie przepisy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze wskazał, że upadły z mocy prawa traci zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem należącym do niego, jednakże ta okoliczność nie pozbawia upadłego statusu podatnika, do którego stosuje się prawa i obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących ustaw podatkowych.

We wszystkich postępowaniach, stroną w znaczeniu materialno prawnym pozostaje upadły – to on jest podmiotem praw i obowiązków, natomiast syndykowi przysługuje legitymacja formalna do występowania w tych postępowaniach, więc jest on stroną w znaczeniu formalnym.

Kara pieniężna za bezczynność wobec wezwania organu podatkowego

W zakresie prawno-podatkowym działanie syndyka należy potraktować jako działanie przez pełnomocnika z wszystkimi prawnymi tego konsekwencjami. Oznacza to, że syndyk jest osobą odpowiedzialną w czasie trwania postępowania upadłościowego za realizację wszystkich obowiązków upadłego, tj. zarówno podatnika, jak i płatnika.

Organ podkreślił, że syndyk, pomimo kierowanych do niego wezwań, nie stawiał się na wezwanie organu i nie przedstawił żądanych dokumentów. Wezwania były doręczane prawidłowo, zaś syndyk niewątpliwie zapoznał się z ich treścią (tą okoliczność organ wywiódł z dowodów doręczeń). Mimo to nie uczynił zadość obowiązkom określonym w wezwaniu, co w opinii Dyrektora IS, uzasadniało nałożenie na niego kary porządkowej. Postawa syndyka, w opinii organu, przyczyniła się bowiem do przedłużenia postępowania podatkowego.

Po wyczerpaniu toku instancyjnego syndyk zaskarżył postanowienie do WSA.

Wezwania kierowane do upadłego a odpowiedzialność podatkowa syndyka

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że w niniejszej sprawie organ błędnie przyjął, że syndyk jest stroną w postępowaniu kontrolnym dotyczącym dokumentów spółki jawnej, wskazując na dyspozycję przepisu art. 144 p.u. i n. Wskazywany przepis odnosi się wyłącznie do postępowań sądowych i administracyjnych dotyczących masy upadłości, a nie wszystkich postępowań prowadzonych w czasie upadłości.

Co podlega wyłączeniu z masy upadłości?

Sąd uchylił zaskarżone postanowienie, wskazując, że błędny jest pogląd zgodnie z którym syndyk, jako osoba, która objęła majątek upadłego oraz prawo do zarządzania i rozporządzania nim i która stała się stroną wszelkich postępowań dotyczących masy upadłości wskutek tzw. bezwzględnego ustawowego podstawienia w miejsce upadłego ponosi także odpowiedzialność porządkową przewidzianą w ordynacji podatkowej i to także w sytuacji, gdy wezwania kierowane były do upadłego.

Sąd wskazał na przesłanki nałożenia kary porządkowej określone w przepisach Ordynacji podatkowej:

1. bezzasadne lub bez podania uzasadnionej przyczyny niedopełnienie obowiązku wynikającego z wezwania;

2. prawidłowość wezwania osoby wzywanej do osobistego udziału w postępowaniu ;

3. pouczenie osoby wzywanej o skutkach prawnych niezastosowania się do wezwania.

W ocenie sądu, w niniejszej sprawie powyższe przesłanki niewątpliwie nie zostały spełnione w odniesieniu do ukaranego karą porządkową skarżącego. Z akt organu wynika bowiem, że wszystkie wezwania wskazywały jako wzywanego spółkę i jej wspólników, a nie syndyka.

Do tych osób kierowane było także sformułowane na końcu wezwań pouczenie o konsekwencjach niezastosowania się do wezwania. Syndyk wymieniony był pod wezwaniem (poniżej podpisu osoby wzywającej ) jako osoba , która otrzymuje to wezwanie, ale bez określenia w jakim celu jest ono syndykowi doręczane.

Zdaniem sądu, nie można zatem przyjąć, że osobą wzywaną był w tej sytuacji syndyk . Stanowiska organów nie uzasadnia nawet fakt , że wezwania kierowane do spółki przesyłano za pośrednictwem syndyka.

Zarząd ponosi odpowiedzialność za należytą rachunkowość spółki

Z treści wezwań wynika jednak niewątpliwie, że ich adresatem była spółka ( wspólnicy). Zauważenia wymaga przy tym, że ordynacja podatkowa nie przewiduje dopuszczalności nałożenia kary porządkowej za nieprzekazanie wezwania właściwemu adresatowi, nawet jeśliby obowiązek przekazania wynikał z innych przepisów.

Zaaprobowanie prezentowanego w sprawie stanowiska organów podatkowych prowadziłoby do przyjęcia nieprzewidzianej w prawie subsydiarnej odpowiedzialności syndyka za niezastosowanie się innej osoby do skierowanego do niej wezwania.

W ocenie sądu, przepis art. 144 ust. 1 u.p. i n. nie daje podstawy do obciążenia syndyka subsydiarną odpowiedzialnością za działania upadłego w zakresie niewykonania wezwań organów skarbowych.

Aleksandra Bembnista, konsultant w Zespole Zarządzania Wiedzą działu prawno-podatkowego PwC