Kiedy odpowiedzialność za jedno przestępstwo skarbowe ponosi dwie lub więcej osób?

Przestępstwo skarbowe można popełnić mimo braku osobistego, faktycznego wykonania czynności stanowiących zabroniony czyn. Przestępstwem (obok samodzielnego dokonania czynu) będzie:

1)      współsprawstwo

2)      sprawstwo kierownicze

3)      sprawstwo polecające  

Współsprawstwo

Różnica pomiędzy współsprawstwem a sprawstwem pojedynczym tkwi w dwóch elementach - zamiarze dokonania przestępstwa, który podejmuje kilka osób oraz jego realizacji, która zostaje rozłożona na więcej niż jedną osobę- zgodnie z ustalonym podziałem ról.

Aby można było zarzucić komuś współsprawstwo muszą wystąpić dwa warunki. Przestępstwo musi być dokonane wspólnie i w porozumieniu. Drugi element ma podstawowe znaczenie.

Porozumienie dwóch lub większej ilości osób może nastąpić nie tylko przed dokonaniem przestępstwa. Nie jest wykluczone, żeby zostało zawarte w trakcie realizacji czynu. Ponadto jego zawarcie nie wymaga żadnej szczególnej formy, co oznacza, że każde zachowanie, które w dostatecznie jasny sposób wyraża wolę i zamiar danych osób, będzie mogło stanowić porozumienie.

Dwie (lub więcej) osób popełniają to samo przestępstwo w tym samym miejscu i czasie, ale działają bez porozumienia- jednej nocy kradną samochody należące do jednego właściciela sprzed jego posesji. Ich zachowanie nie będzie współsprawstwem.

Drugi warunek dotyczy dokonania przestępstwa wspólnie. Czynność wykonawcza zostaje spełniona wspólnie przez co najmniej dwie osoby. Zachowanie jednego sprawcy uzupełnia swoim działaniem drugi sprawca.

Nie oznacza to jednak, że każda z osób wykonuje część ustalonych zadań. Może tak się stać, ale nie musi. Podział ról zależy od wcześniejszego porozumienia, a ono może przewidywać, że np. jedna z osób nie wykona żadnej czynności fizycznej ale w inny sposób przyczyni się do popełnienia przestępstwa.  

Niewykonanie żadnej czynności, pomimo istnienia obowiązku jej wykonania - tzw. zaniechanie, może być formą wspólnego działania np. jedna z osób zaniecha kontroli celnej na przejściu granicznym.

Współsprawstwo zazwyczaj ma miejsce, gdy żadna z osób działających nie wykonuje w całości czynu zakazanego i bez współsprawstwa żadna z nich nie byłaby sprawcą.

Sprawstwo kierownicze

Osoba kierująca działaniami, które stanowią przestępstwo, a sama ich nie wykonująca także może ponosić odpowiedzialność. Nie ma tutaj znaczenia fakt, że może ona nie być pomysłodawcą ani inicjatorem czy organizatorem akcji przestępczej.