REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
 e-file sp. z o.o.
Producent aplikacji i rozwiązań pomocnych w biznesie oraz w kontaktach z urzędami
Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór
Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór

REKLAMA

REKLAMA

Czynny żal to instytucja prawa karnego, która pozwala na uniknięcie odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego. Należy jednak pamiętać, że czynny żal to narzędzie wprowadzone przez ustawodawcę na ścisłe określonych zasadach i tylko spełnienie odpowiednich warunków umożliwia prawidłowe skorzystanie z tego rozwiązania.

Podstawy prawne czynnego żalu

Podstawy instytucji czynnego żalu, zostały przez ustawodawcę wprowadzone w przepisach dwóch aktów prawnych: Ustawy z dnia 10 września 1999 roku - Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2021.408 z późniejszymi zmianami) oraz Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny (Dz.U.2020.1444 z późniejszymi zmianami). Kluczowe pozostaje 5 obecnie obowiązujących artykułów: z kodeksu karnego skarbowego: art. 16, 16 a oraz 67 § 3, oraz z kodeksu karnego: art. 15 i 23.

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja

Definicja

Podstawową definicję czynnego żalu ustawodawca wprowadził w art. 16 kodeksu karnego skarbowego, gdzie zdecydował, że:
Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Cztery warunki skorzystania z czynnego żalu

Ustawodawca wprowadził cztery podstawowe warunki, umożliwiające skorzystanie z instytucji czynnego żalu - wszystkie muszą zostać spełnione łącznie.

  1. Popełnienie przestępstwa

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że z czynnego żalu można skorzystać dopiero PO popełnieniu czynu zabronionego. Nie można więc skorzystać z niego przed jego popełnieniem.

REKLAMA

  1. Zawiadomienie organu

Drugim koniecznym elementem jest, aby zawiadomić organy powołane do ścigania. Mogą to być urzędy skarbowe, inspektorzy kontroli skarbowej, urzędy celne, Straż Graniczna, Policja Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa czy Centralne Biuro Antykorupcyjne. Ważne jest, aby zawiadomienie zostało przekazane do właściwego organu ścigania, jednak skierowanie go do niewłaściwego organu nie wyłącza samej możliwości skorzystania z instytucji czynnego żalu. Złożenie zawiadomienia do niewłaściwego organu albo nieprawidłowe oznaczenie pisma, nie wpływa na jego skuteczność. Warunkiem by pismo zadziałało, jest konieczność zawarcia w nim wszystkich elementów przewidzianych przepisami prawa oraz to, aby z treści jednoznacznie wynikało, że sprawca chce wyrazić czynny żal.

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. Ujawnienie istotnych okoliczności

Ustawodawca wymaga by zawiadomienie zawierało ujawnienie istotnych okoliczności czynu, w tym w szczególności osób współdziałających w jego popełnieniu. Jest to w praktyce jeden z najczęściej łamanych warunków przez podatników. Należy pamiętać, że choćby częściowe niedopełnienie tego obowiązku (ujawnienia istotnych okoliczności), wyłącza prawo do skorzystania z czynnego żalu.

  1. Termin złożenia zawiadomienia

Kluczowy pozostaje również czwarty warunek skorzystania z instytucji czynnego żalu. Podatnik powinien złożyć zawiadomienie ZANIM organ ścigania miał informacje o tym czynie. Zgodnie z par. 5 art. 16 ustawy kodeks karny skarbowy, zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

  • w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
  • po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Dodatkowe warunki

Ustawodawca wprowadził również szereg dodatkowych warunków, które konieczne są do skorzystania z czynnego żalu. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy konieczność uiszczenia wymaganej należności publicznoprawnej w całości. Warto również pamiętać, że niektóre osoby nie mogą skorzystać z instytucji czynnego żalu (są do przede wszystkim sprawcy, którzy kierowali wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego, wykorzystywali uzależnienie innych osób, organizowali grupę oraz inne, określone w§ 6 art. 16 kodeksu karnego skarbowego).

Mini kazusy i przykłady z orzecznictwa

Cztery warunki skorzystania z czynnego żalu można przedstawić na przykładach praktycznych – mini kazusów z rozwiązaniami oraz przykładów orzeczeń. Dzięki temu, warunki te stają się bardziej przejrzyste.

- Mini kazus - warunek 1

Podatnik planuje złożyć błędny PIT-36 z zaniżoną kwotą podatku, ponieważ nie posiada odpowiednich środków na zapłatę należności skarbowej. W celu uniknięcia odpowiedzialności jeszcze przed złożeniem zeznania chciałby skorzystać z czynnego żalu. Czy taki plan jest prawidłowy?

Nie. Czyn nie został popełniony, nie można skorzystać z instytucji czynnego żalu.

- Mini kazus - warunek 2

Podatnik dowiedział się podczas urlopu nad morzem, że prowadził wadliwie księgę przychodów i rozchodów. Pojechał więc złożyć zawiadomienie w celu czynnego żalu do najbliższego Naczelnika Urzędu Skarbowego (najbliższego miejsca wypoczynku). Czy taki czynny żal jest właściwy?

Tak. Taki czynny żal, jeżeli spełni inne warunki, jest właściwy. Obowiązkiem organu jest przekazanie zawiadomienia właściwemu organowi.

- Orzeczenie – warunek 3

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 19 października 2020 roku (teza aktualna), w sprawie II AKa 65/19, LEX nr 3101817:

Trudno wszak upatrywać formy czynnego żalu i skruchy zasługującej na tak szczególne premiowanie w postawie sprawcy, który jedynie przyznaje pewne fakty znane już organom ścigania z innych źródeł dowodowych i w dodatku posługuje się nimi w wybiórczy sposób, istotnie umniejszając własny udział w przestępstwie.

- Orzeczenie – warunek 4

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 listopada 2016 (teza aktualna) w sprawie I SA/Gd 374/16, LEX nr 2172905:

Złożenie czynnego żalu nie gwarantuje ochrony przed karą, jeśli ma miejsce wtedy, gdy doszło już do wykrycia przez organy czynu zabronionego. Wystawienie faktur korygujących po wykryciu i udokumentowaniu nieprawidłowej faktury nie może być zatem uznane za skuteczne uchylenie się od konsekwencji przewidzianych w art. 108 ust. 1 u.p.t.u., nie jest bowiem działaniem podjętym w odpowiednim czasie.

Jak złożyć czynny żal?

Czynny żal może zostać przygotowany w różnych formach. Zgodnie z art. 16 § 4 kodeksu karnego skarbowego, standardowo zawiadomienie należy wnieść na piśmie w formie papierowej lub elektronicznej, albo ustnie do protokołu. W przypadku pism w formie elektronicznej, należy opatrzyć je odpowiednim kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym - wnosząc je za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym możliwe jest dokonanie czynnego żalu przez tak zwany portal podatkowy.

W art. 16a ustawy kodeks karny skarbowy ustawodawca zdecydował również, że rodzajem czynnego żalu może by korekta deklaracji. Przepis ten stanowi, że podatnik, który złożył prawnie skuteczną (w rozumieniu ordynacji podatkowej) korektę deklaracji podatkowej i uiścił niezwłocznie należność publicznoprawną, również nie będzie podlegał karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Wzór do wykorzystania

W każdej sytuacji indywidualnie należy ocenić konieczną zawartość zawiadomienia czynnego żalu, w szczególności zwracając uwagę na konieczność wskazania wszelkich istotnych okoliczności czynu zabronionego oraz osób współdziałających w jego popełnieniu. Można jednak wypracować pewien szablon do wykorzystania przez podatników w praktyce. Poniższy przykład będzie miał zastosowanie przede wszystkim do spraw dotyczących zawiadomień do organów podatkowych (urzędów skarbowych).

Miejscowość, data

dane podatnika

______________
______________

dane organu

______________
______________

CZYNNY ŻAL

(zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego)

Na podstawie art. 16 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 186 z późn. zm.)  zawiadamiam o popełnieniu przeze mnie czynu zabronionego w postaci ___________________________________ o którym mowa w art. _____________________.

Wskazany czyn zabroniony popełniony został przez pomyłkę, tj. ______________________________

Przy   jego popełnieniu nie współdziałałem z żadną osobą / współdziałałem z ___________________________________________

Informuję jednocześnie, że razem z niniejszym zawiadomieniem składam __________________________________

oraz dokonuję zapłaty powstałej zaległości wraz z odsetkami za zwłokę___________________________________

podpis

_____________

załączniki:

Źródła opracowania:

  • Ustawa z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2021.408 z późniejszymi zmianami) zwany dalej „kodeks karny skarbowy”;
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz.U.2020.1444 z późniejszymi zmianami) zwany dalej „kodeks karny”;
  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz.U.2020.1325 z późniejszymi zmianami) zwana dalej "Ordynacja podatkowa";
  • A. Legutko-Kasica, Czynny żal w kodeksie karnym skarbowym (Prokuratura i Prawo 4, 2012)
  • R. Kubacki, A. Bartosiewicz, Kodeks karny skarbowy, Warszawa 2005, s. 151;
  • Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 października 2020 roku (teza aktualna) w sprawie II AKa 65/19, LEX nr 3101817;
  • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 listopada 2016 (teza aktualna) w sprawie I SA/Gd 374/16, LEX nr 2172905;

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowa opłata cukrowa uderzy w małe firmy? Minister ostrzega przed katastrofą dla MŚP

Minister Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, ostrzega przed skutkami nowelizacji „podatku cukrowego”. Zwraca uwagę, że projekt zmian w ustawie o zdrowiu publicznym przygotowany przez Ministerstwo Finansów może nadmiernie obciążyć najmniejsze firmy. Nowe przepisy dotyczące opłaty cukrowej mają – wbrew intencjom resortu – rozszerzyć obowiązki sprawozdawcze i podatkowe także na mikro i małych przedsiębiorców.

Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod - zgłoszenie w ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

Faktury korygujące w KSeF w 2026 r. Jak powinny być wystawiane?

Pytanie dotyczy zawartości pliku xml, za pomocą którego będzie wczytywana do KSeF faktura korygująca. Czy w związku ze zmianą struktury logicznej FA(3) w przypadku faktur korygujących podstawę opodatkowania i podatek będzie niezbędne zawarcie w pliku xml wartości „przed korektą” i „po korekcie”? Jeżeli będzie możliwy import na podstawie samej różnicy faktury korygującej (co wynikałoby z zamieszczonego na stronie MF pliku FA_3_Przykład_3 (Przykładowe pliki dla struktury logicznej e-Faktury FA(3)), to czy ta możliwość obejmuje fakturę korygującą do faktury pierwotnej już wcześniej skorygowanej (ponowną korektę)?

REKLAMA

Rezygnacja członka zarządu w spółce z o.o. – jak to zrobić prawidłowo (zasady, dokumentacja, odpowiedzialność)

W realiach obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje się na złożenie rezygnacji z pełnionej funkcji. Powody mogą być różne – osobiste, zdrowotne, biznesowe czy organizacyjne – ale decyzja ta zawsze powinna być świadoma i przemyślana, zwłaszcza z perspektywy konsekwencji prawnych i finansowych.

Nieujawnione operacje gospodarcze – jak uniknąć sankcyjnego opodatkowania CIT

Od kilku lat coraz więcej spółek korzysta z możliwości opodatkowania tzw. ryczałtem od dochodów spółek. To sposób opodatkowania dochodów spółki, który może przynieść realne korzyści podatkowe. Jednak korzystanie z estońskiego CIT-u wiąże się również z określonymi obowiązkami – szczególnie w zakresie prawidłowego ujmowania operacji gospodarczych w księgach rachunkowych. W tym artykule wyjaśnimy, czym są nieujawnione operacje gospodarcze i kiedy mogą prowadzić do powstania dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Zmiany w stażu pracy od 2026 r. Potrzebne zaświadczenia z ZUS – wnioski będzie można składać już od stycznia

Od 1 stycznia 2026 roku wchodzą w życie zmiany w Kodeksie pracy. Nowe przepisy rozszerzą katalog okresów wliczanych do stażu pracy dla celów nabywania prawa do świadczeń i uprawnień pracowniczych. Obejmą one m.in. umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy pracę zarobkową za granicą. Potwierdzeniem tych okresów będą zaświadczenia z ZUS, wydawane od nowego roku na podstawie wniosku składanego w PUE/eZUS.

JPK VAT dostosowany do KSeF – co w praktyce oznaczają nowe oznaczenia i obowiązek korekty?

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia dostosowującego przepisy w zakresie JPK_VAT do zmian wynikających z wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur. Nowe regulacje mają na celu ujednolicenie sposobu raportowania faktur, w tym tych wystawianych poza KSeF – zarówno w trybie awaryjnym, jak i offline24. Projekt określa również zasady rozliczeń VAT od pobranej i niezwróconej kaucji za opakowania objęte systemem kaucyjnym.

REKLAMA

KSeF 2.0 a obieg dokumentów. Rewolucja w księgowości i przedsiębiorstwach już niedługo

Od chwili wejścia w życie obowiązkowego KSeF jedyną prawnie skuteczną formą faktury będzie dokument ustrukturyzowany przesłany do systemu Ministerstwa Finansów, a jej wystawienie poza KSeF nie będzie uznane za fakturę w rozumieniu przepisów prawa. Oznacza to, że dla milionów firm zmieni się sposób dokumentowania sprzedaży i zakupu – a wraz z tym całe procesy księgowe.

Czy przed 2026 r. można wystawiać część faktur w KSeF, a część poza tym systemem?

Spółka (podatnik VAT) chciałaby od października lub listopada 2025 r. pilotażowo wystawiać niektórym swoim odbiorcom faktury przy użyciu KSeF. Czy jest to możliwe, tj. czy w okresie przejściowym można wystawiać część faktur przy użyciu KSeF, część zaś w tradycyjny sposób? Czy w okresie tym spółka może niekiedy wystawiać „zwykłe” faktury nabywcom, którzy wyrazili zgodę na otrzymywanie faktur przy użyciu KSeF?

REKLAMA