REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
 e-file sp. z o.o.
Producent aplikacji i rozwiązań pomocnych w biznesie oraz w kontaktach z urzędami
Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór
Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór

REKLAMA

REKLAMA

Czynny żal to instytucja prawa karnego, która pozwala na uniknięcie odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego. Należy jednak pamiętać, że czynny żal to narzędzie wprowadzone przez ustawodawcę na ścisłe określonych zasadach i tylko spełnienie odpowiednich warunków umożliwia prawidłowe skorzystanie z tego rozwiązania.

Podstawy prawne czynnego żalu

Podstawy instytucji czynnego żalu, zostały przez ustawodawcę wprowadzone w przepisach dwóch aktów prawnych: Ustawy z dnia 10 września 1999 roku - Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2021.408 z późniejszymi zmianami) oraz Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny (Dz.U.2020.1444 z późniejszymi zmianami). Kluczowe pozostaje 5 obecnie obowiązujących artykułów: z kodeksu karnego skarbowego: art. 16, 16 a oraz 67 § 3, oraz z kodeksu karnego: art. 15 i 23.

REKLAMA

Definicja

Podstawową definicję czynnego żalu ustawodawca wprowadził w art. 16 kodeksu karnego skarbowego, gdzie zdecydował, że:
Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Cztery warunki skorzystania z czynnego żalu

Ustawodawca wprowadził cztery podstawowe warunki, umożliwiające skorzystanie z instytucji czynnego żalu - wszystkie muszą zostać spełnione łącznie.

  1. Popełnienie przestępstwa

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że z czynnego żalu można skorzystać dopiero PO popełnieniu czynu zabronionego. Nie można więc skorzystać z niego przed jego popełnieniem.

  1. Zawiadomienie organu

Drugim koniecznym elementem jest, aby zawiadomić organy powołane do ścigania. Mogą to być urzędy skarbowe, inspektorzy kontroli skarbowej, urzędy celne, Straż Graniczna, Policja Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa czy Centralne Biuro Antykorupcyjne. Ważne jest, aby zawiadomienie zostało przekazane do właściwego organu ścigania, jednak skierowanie go do niewłaściwego organu nie wyłącza samej możliwości skorzystania z instytucji czynnego żalu. Złożenie zawiadomienia do niewłaściwego organu albo nieprawidłowe oznaczenie pisma, nie wpływa na jego skuteczność. Warunkiem by pismo zadziałało, jest konieczność zawarcia w nim wszystkich elementów przewidzianych przepisami prawa oraz to, aby z treści jednoznacznie wynikało, że sprawca chce wyrazić czynny żal.

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. Ujawnienie istotnych okoliczności

Ustawodawca wymaga by zawiadomienie zawierało ujawnienie istotnych okoliczności czynu, w tym w szczególności osób współdziałających w jego popełnieniu. Jest to w praktyce jeden z najczęściej łamanych warunków przez podatników. Należy pamiętać, że choćby częściowe niedopełnienie tego obowiązku (ujawnienia istotnych okoliczności), wyłącza prawo do skorzystania z czynnego żalu.

  1. Termin złożenia zawiadomienia

Kluczowy pozostaje również czwarty warunek skorzystania z instytucji czynnego żalu. Podatnik powinien złożyć zawiadomienie ZANIM organ ścigania miał informacje o tym czynie. Zgodnie z par. 5 art. 16 ustawy kodeks karny skarbowy, zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

  • w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
  • po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Dodatkowe warunki

Ustawodawca wprowadził również szereg dodatkowych warunków, które konieczne są do skorzystania z czynnego żalu. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy konieczność uiszczenia wymaganej należności publicznoprawnej w całości. Warto również pamiętać, że niektóre osoby nie mogą skorzystać z instytucji czynnego żalu (są do przede wszystkim sprawcy, którzy kierowali wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego, wykorzystywali uzależnienie innych osób, organizowali grupę oraz inne, określone w§ 6 art. 16 kodeksu karnego skarbowego).

Mini kazusy i przykłady z orzecznictwa

Cztery warunki skorzystania z czynnego żalu można przedstawić na przykładach praktycznych – mini kazusów z rozwiązaniami oraz przykładów orzeczeń. Dzięki temu, warunki te stają się bardziej przejrzyste.

- Mini kazus - warunek 1

Podatnik planuje złożyć błędny PIT-36 z zaniżoną kwotą podatku, ponieważ nie posiada odpowiednich środków na zapłatę należności skarbowej. W celu uniknięcia odpowiedzialności jeszcze przed złożeniem zeznania chciałby skorzystać z czynnego żalu. Czy taki plan jest prawidłowy?

Nie. Czyn nie został popełniony, nie można skorzystać z instytucji czynnego żalu.

- Mini kazus - warunek 2

Podatnik dowiedział się podczas urlopu nad morzem, że prowadził wadliwie księgę przychodów i rozchodów. Pojechał więc złożyć zawiadomienie w celu czynnego żalu do najbliższego Naczelnika Urzędu Skarbowego (najbliższego miejsca wypoczynku). Czy taki czynny żal jest właściwy?

Tak. Taki czynny żal, jeżeli spełni inne warunki, jest właściwy. Obowiązkiem organu jest przekazanie zawiadomienia właściwemu organowi.

- Orzeczenie – warunek 3

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 19 października 2020 roku (teza aktualna), w sprawie II AKa 65/19, LEX nr 3101817:

Trudno wszak upatrywać formy czynnego żalu i skruchy zasługującej na tak szczególne premiowanie w postawie sprawcy, który jedynie przyznaje pewne fakty znane już organom ścigania z innych źródeł dowodowych i w dodatku posługuje się nimi w wybiórczy sposób, istotnie umniejszając własny udział w przestępstwie.

- Orzeczenie – warunek 4

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 listopada 2016 (teza aktualna) w sprawie I SA/Gd 374/16, LEX nr 2172905:

Złożenie czynnego żalu nie gwarantuje ochrony przed karą, jeśli ma miejsce wtedy, gdy doszło już do wykrycia przez organy czynu zabronionego. Wystawienie faktur korygujących po wykryciu i udokumentowaniu nieprawidłowej faktury nie może być zatem uznane za skuteczne uchylenie się od konsekwencji przewidzianych w art. 108 ust. 1 u.p.t.u., nie jest bowiem działaniem podjętym w odpowiednim czasie.

Jak złożyć czynny żal?

REKLAMA

Czynny żal może zostać przygotowany w różnych formach. Zgodnie z art. 16 § 4 kodeksu karnego skarbowego, standardowo zawiadomienie należy wnieść na piśmie w formie papierowej lub elektronicznej, albo ustnie do protokołu. W przypadku pism w formie elektronicznej, należy opatrzyć je odpowiednim kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym - wnosząc je za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym możliwe jest dokonanie czynnego żalu przez tak zwany portal podatkowy.

W art. 16a ustawy kodeks karny skarbowy ustawodawca zdecydował również, że rodzajem czynnego żalu może by korekta deklaracji. Przepis ten stanowi, że podatnik, który złożył prawnie skuteczną (w rozumieniu ordynacji podatkowej) korektę deklaracji podatkowej i uiścił niezwłocznie należność publicznoprawną, również nie będzie podlegał karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Wzór do wykorzystania

W każdej sytuacji indywidualnie należy ocenić konieczną zawartość zawiadomienia czynnego żalu, w szczególności zwracając uwagę na konieczność wskazania wszelkich istotnych okoliczności czynu zabronionego oraz osób współdziałających w jego popełnieniu. Można jednak wypracować pewien szablon do wykorzystania przez podatników w praktyce. Poniższy przykład będzie miał zastosowanie przede wszystkim do spraw dotyczących zawiadomień do organów podatkowych (urzędów skarbowych).

Miejscowość, data

dane podatnika

______________
______________

dane organu

______________
______________

CZYNNY ŻAL

(zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego)

Na podstawie art. 16 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 186 z późn. zm.)  zawiadamiam o popełnieniu przeze mnie czynu zabronionego w postaci ___________________________________ o którym mowa w art. _____________________.

Wskazany czyn zabroniony popełniony został przez pomyłkę, tj. ______________________________

Przy   jego popełnieniu nie współdziałałem z żadną osobą / współdziałałem z ___________________________________________

Informuję jednocześnie, że razem z niniejszym zawiadomieniem składam __________________________________

oraz dokonuję zapłaty powstałej zaległości wraz z odsetkami za zwłokę___________________________________

podpis

_____________

załączniki:

Źródła opracowania:

  • Ustawa z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2021.408 z późniejszymi zmianami) zwany dalej „kodeks karny skarbowy”;
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz.U.2020.1444 z późniejszymi zmianami) zwany dalej „kodeks karny”;
  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz.U.2020.1325 z późniejszymi zmianami) zwana dalej "Ordynacja podatkowa";
  • A. Legutko-Kasica, Czynny żal w kodeksie karnym skarbowym (Prokuratura i Prawo 4, 2012)
  • R. Kubacki, A. Bartosiewicz, Kodeks karny skarbowy, Warszawa 2005, s. 151;
  • Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 października 2020 roku (teza aktualna) w sprawie II AKa 65/19, LEX nr 3101817;
  • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 listopada 2016 (teza aktualna) w sprawie I SA/Gd 374/16, LEX nr 2172905;

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
ZUS wdraża nowe funkcje aplikacji mobilnej mZUS. Zaświadczenia dot. emerytur, rent i zasiłków. Odwołania, wycofania, załączniki i inne możliwości

Ponad 800 tys. osób ma już aplikację mobilną mZUS. To bardzo prosty i wygodny sposób kontaktu z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Można w niej sprawdzić stan swojego konta w ZUS, wysłać wnioski o świadczenia dla rodzin i wyliczyć prognozowaną emeryturę. Aplikacja wciąż jest wzbogacana o nowe funkcje i ma coraz więcej użytkowników.

Obligacje skarbowe (oszczędnościowe) - w sierpniu 2025 r. niższe oprocentowanie. Do końca lipca można kupić obligacje z wyższymi odsetkami

Po obniżkach oprocentowania obligacji skarbowych (detalicznych - oszczędnościowych) w maju i czerwcu 2025 r. - w sierpniu kolejny raz w tym roku Ministerstwo Finansów tnie (o 0,25 pkt proc.) odsetki nowych emisji tych obligacji.

43% podatków – tyle naprawdę oddajesz państwu. Nowy raport WEI ujawnia prawdziwe koszty systemu podatkowego w Polsce

Nowy raport Warsaw Enterprise Institute ujawnia, że realne obciążenie podatkowe przeciętnego Polaka wynosi aż 43% dochodu brutto. Choć nominalne stawki wydają się umiarkowane, ukryte składki i daniny skutecznie pomniejszają wypłaty. System jest skomplikowany i kosztowny – również pod względem czasu i wysiłku.

Pełny kontakt z fiskusem przez aplikację e-Urząd Skarbowy (e-US) w smartfonie. Nie tylko dla osób fizycznych. Jak to działa?

W styczniu 2025 r. Ministerstwo Finansów udostępnił aplikację mobilną e-Urząd Skarbowy (e-US), która zapewnia łatwy, szybki i bezpieczny dostęp do usług e-Urzędu Skarbowego przez smartfona. Dotychczas z aplikacji mobilnej e-US mogły korzystać tylko osoby fizyczne. Od 25 lipca 2025 r. aplikacja umożliwia również dostęp do konta organizacji w e-US. Dzięki temu organizacje mogą już korzystać z pełnego zakresu usług e-Urzędu Skarbowego w aplikacji mobilnej.

REKLAMA

Ustawa o obowiązkowym KSeF uchwalona przez Sejm. Terminy wdrożenia przesądzone

W dniu 25 lipca 2025 r. Sejm uchwalił ustawę wprowadzającą Krajowy System e-Faktur. Zgodnie z nowymi przepisami od 1 lutego 2026 r. firmy o sprzedaży przekraczającej 200 mln zł będą musiały wystawiać faktury za pośrednictwem KSeF. Mniejsze firmy ten obowiązek obejmie od 1 kwietnia 2026 r.

Oskarżony bez dowodów. Przedsiębiorca po 8 latach wygrywa z fiskusem i odzyskuje 400 tys. zł VAT!

Zwykła kontrola zamieniła jego życie w koszmar. Skarbówka oskarżyła go o udział w karuzeli VAT i zablokowała pół miliona złotych. Przez osiem lat walczył o swoje dobre imię. Teraz urzędnicy musieli przyznać: nie mieli żadnych dowodów. Poznaj historię przedsiębiorcy, który pokonał system.

Darowizna pieniężna od teściowej tuż przed ślubem: Jak w takiej sytuacji wygląda sprawa podatku?

Czy darowizna przekazana przez teściową jeszcze przed ślubem może oznaczać obowiązek podatkowy dla przyszłego męża? Dyrektor KIS w interpretacji podatkowej wyjaśnił, kto faktycznie jest obdarowanym i kiedy mąż nie musi rozliczać się z podatku od darowizny otrzymanej przez żonę.

Nowy podatek uderzy w e-commerce? KIG ostrzega: MŚP mogą nie przetrwać zmian!

Planowane rozszerzenie podatku od sprzedaży detalicznej na e-commerce może zdusić rozwój małych i średnich firm, spowolnić cyfrowy handel i podnieść ceny dla konsumentów. Zamiast wyrównania szans – ryzyko poważnych nierówności i zahamowania eksportu MŚP. Alarmuje Krajowa Izba Gospodarcza!

REKLAMA

Fakty i mity o obowiązkowym KseF. Kto w firmie jest odpowiedzialny za wdrożenie?

Wprowadzenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 2026 roku stanowi jedną z najbardziej znaczących zmian w obszarze zarządzania dokumentacją podatkową i obiegiem informacji finansowej w polskich przedsiębiorstwach. Choć w debacie publicznej KSeF często postrzegany jest wyłącznie jako system teleinformatyczny Ministerstwa Finansów, jego wdrożenie ma charakter głęboko transformacyjny – obejmuje nie tylko narzędzia informatyczne, ale również procesy operacyjne, strukturę organizacyjną oraz podział odpowiedzialności wewnątrz firm.

Dlaczego zagraniczne firmy kurierskie płacą w Polsce podatek mniejszy niż 1% ich przychodów? „Lista wstydu” branży kurierskiej

InPost, polska firma zarejestrowana w Krakowie, w 2024 roku miał 9,85 mld złotych przychodu i zapłacił 375 mln złotych podatku CIT – to o ponad 100 mln złotych więcej niż rok wcześniej. Podatek wyniósł 3,8% przychodów – to po raz kolejny rekordowa kwota w historii firmy. Zagraniczne firmy kurierskie działające w Polsce za rok 2024 w sumie odprowadziły tylko 89,8 mln zł podatku dochodowego.

REKLAMA