REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
 e-file sp. z o.o.
Producent aplikacji i rozwiązań pomocnych w biznesie oraz w kontaktach z urzędami
Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór
Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór

REKLAMA

REKLAMA

Czynny żal to instytucja prawa karnego, która pozwala na uniknięcie odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego. Należy jednak pamiętać, że czynny żal to narzędzie wprowadzone przez ustawodawcę na ścisłe określonych zasadach i tylko spełnienie odpowiednich warunków umożliwia prawidłowe skorzystanie z tego rozwiązania.

Podstawy prawne czynnego żalu

Podstawy instytucji czynnego żalu, zostały przez ustawodawcę wprowadzone w przepisach dwóch aktów prawnych: Ustawy z dnia 10 września 1999 roku - Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2021.408 z późniejszymi zmianami) oraz Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny (Dz.U.2020.1444 z późniejszymi zmianami). Kluczowe pozostaje 5 obecnie obowiązujących artykułów: z kodeksu karnego skarbowego: art. 16, 16 a oraz 67 § 3, oraz z kodeksu karnego: art. 15 i 23.

REKLAMA

Definicja

Podstawową definicję czynnego żalu ustawodawca wprowadził w art. 16 kodeksu karnego skarbowego, gdzie zdecydował, że:
Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Cztery warunki skorzystania z czynnego żalu

Ustawodawca wprowadził cztery podstawowe warunki, umożliwiające skorzystanie z instytucji czynnego żalu - wszystkie muszą zostać spełnione łącznie.

  1. Popełnienie przestępstwa

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że z czynnego żalu można skorzystać dopiero PO popełnieniu czynu zabronionego. Nie można więc skorzystać z niego przed jego popełnieniem.

  1. Zawiadomienie organu

Drugim koniecznym elementem jest, aby zawiadomić organy powołane do ścigania. Mogą to być urzędy skarbowe, inspektorzy kontroli skarbowej, urzędy celne, Straż Graniczna, Policja Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa czy Centralne Biuro Antykorupcyjne. Ważne jest, aby zawiadomienie zostało przekazane do właściwego organu ścigania, jednak skierowanie go do niewłaściwego organu nie wyłącza samej możliwości skorzystania z instytucji czynnego żalu. Złożenie zawiadomienia do niewłaściwego organu albo nieprawidłowe oznaczenie pisma, nie wpływa na jego skuteczność. Warunkiem by pismo zadziałało, jest konieczność zawarcia w nim wszystkich elementów przewidzianych przepisami prawa oraz to, aby z treści jednoznacznie wynikało, że sprawca chce wyrazić czynny żal.

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. Ujawnienie istotnych okoliczności

Ustawodawca wymaga by zawiadomienie zawierało ujawnienie istotnych okoliczności czynu, w tym w szczególności osób współdziałających w jego popełnieniu. Jest to w praktyce jeden z najczęściej łamanych warunków przez podatników. Należy pamiętać, że choćby częściowe niedopełnienie tego obowiązku (ujawnienia istotnych okoliczności), wyłącza prawo do skorzystania z czynnego żalu.

  1. Termin złożenia zawiadomienia

Kluczowy pozostaje również czwarty warunek skorzystania z instytucji czynnego żalu. Podatnik powinien złożyć zawiadomienie ZANIM organ ścigania miał informacje o tym czynie. Zgodnie z par. 5 art. 16 ustawy kodeks karny skarbowy, zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

  • w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
  • po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Dodatkowe warunki

Ustawodawca wprowadził również szereg dodatkowych warunków, które konieczne są do skorzystania z czynnego żalu. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy konieczność uiszczenia wymaganej należności publicznoprawnej w całości. Warto również pamiętać, że niektóre osoby nie mogą skorzystać z instytucji czynnego żalu (są do przede wszystkim sprawcy, którzy kierowali wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego, wykorzystywali uzależnienie innych osób, organizowali grupę oraz inne, określone w§ 6 art. 16 kodeksu karnego skarbowego).

Mini kazusy i przykłady z orzecznictwa

Cztery warunki skorzystania z czynnego żalu można przedstawić na przykładach praktycznych – mini kazusów z rozwiązaniami oraz przykładów orzeczeń. Dzięki temu, warunki te stają się bardziej przejrzyste.

- Mini kazus - warunek 1

Podatnik planuje złożyć błędny PIT-36 z zaniżoną kwotą podatku, ponieważ nie posiada odpowiednich środków na zapłatę należności skarbowej. W celu uniknięcia odpowiedzialności jeszcze przed złożeniem zeznania chciałby skorzystać z czynnego żalu. Czy taki plan jest prawidłowy?

Nie. Czyn nie został popełniony, nie można skorzystać z instytucji czynnego żalu.

- Mini kazus - warunek 2

Podatnik dowiedział się podczas urlopu nad morzem, że prowadził wadliwie księgę przychodów i rozchodów. Pojechał więc złożyć zawiadomienie w celu czynnego żalu do najbliższego Naczelnika Urzędu Skarbowego (najbliższego miejsca wypoczynku). Czy taki czynny żal jest właściwy?

Tak. Taki czynny żal, jeżeli spełni inne warunki, jest właściwy. Obowiązkiem organu jest przekazanie zawiadomienia właściwemu organowi.

- Orzeczenie – warunek 3

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 19 października 2020 roku (teza aktualna), w sprawie II AKa 65/19, LEX nr 3101817:

Trudno wszak upatrywać formy czynnego żalu i skruchy zasługującej na tak szczególne premiowanie w postawie sprawcy, który jedynie przyznaje pewne fakty znane już organom ścigania z innych źródeł dowodowych i w dodatku posługuje się nimi w wybiórczy sposób, istotnie umniejszając własny udział w przestępstwie.

- Orzeczenie – warunek 4

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 listopada 2016 (teza aktualna) w sprawie I SA/Gd 374/16, LEX nr 2172905:

Złożenie czynnego żalu nie gwarantuje ochrony przed karą, jeśli ma miejsce wtedy, gdy doszło już do wykrycia przez organy czynu zabronionego. Wystawienie faktur korygujących po wykryciu i udokumentowaniu nieprawidłowej faktury nie może być zatem uznane za skuteczne uchylenie się od konsekwencji przewidzianych w art. 108 ust. 1 u.p.t.u., nie jest bowiem działaniem podjętym w odpowiednim czasie.

Jak złożyć czynny żal?

REKLAMA

Czynny żal może zostać przygotowany w różnych formach. Zgodnie z art. 16 § 4 kodeksu karnego skarbowego, standardowo zawiadomienie należy wnieść na piśmie w formie papierowej lub elektronicznej, albo ustnie do protokołu. W przypadku pism w formie elektronicznej, należy opatrzyć je odpowiednim kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym - wnosząc je za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym możliwe jest dokonanie czynnego żalu przez tak zwany portal podatkowy.

W art. 16a ustawy kodeks karny skarbowy ustawodawca zdecydował również, że rodzajem czynnego żalu może by korekta deklaracji. Przepis ten stanowi, że podatnik, który złożył prawnie skuteczną (w rozumieniu ordynacji podatkowej) korektę deklaracji podatkowej i uiścił niezwłocznie należność publicznoprawną, również nie będzie podlegał karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Wzór do wykorzystania

W każdej sytuacji indywidualnie należy ocenić konieczną zawartość zawiadomienia czynnego żalu, w szczególności zwracając uwagę na konieczność wskazania wszelkich istotnych okoliczności czynu zabronionego oraz osób współdziałających w jego popełnieniu. Można jednak wypracować pewien szablon do wykorzystania przez podatników w praktyce. Poniższy przykład będzie miał zastosowanie przede wszystkim do spraw dotyczących zawiadomień do organów podatkowych (urzędów skarbowych).

Miejscowość, data

dane podatnika

______________
______________

dane organu

______________
______________

CZYNNY ŻAL

(zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego)

Na podstawie art. 16 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 186 z późn. zm.)  zawiadamiam o popełnieniu przeze mnie czynu zabronionego w postaci ___________________________________ o którym mowa w art. _____________________.

Wskazany czyn zabroniony popełniony został przez pomyłkę, tj. ______________________________

Przy   jego popełnieniu nie współdziałałem z żadną osobą / współdziałałem z ___________________________________________

Informuję jednocześnie, że razem z niniejszym zawiadomieniem składam __________________________________

oraz dokonuję zapłaty powstałej zaległości wraz z odsetkami za zwłokę___________________________________

podpis

_____________

załączniki:

Źródła opracowania:

  • Ustawa z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2021.408 z późniejszymi zmianami) zwany dalej „kodeks karny skarbowy”;
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz.U.2020.1444 z późniejszymi zmianami) zwany dalej „kodeks karny”;
  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz.U.2020.1325 z późniejszymi zmianami) zwana dalej "Ordynacja podatkowa";
  • A. Legutko-Kasica, Czynny żal w kodeksie karnym skarbowym (Prokuratura i Prawo 4, 2012)
  • R. Kubacki, A. Bartosiewicz, Kodeks karny skarbowy, Warszawa 2005, s. 151;
  • Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 października 2020 roku (teza aktualna) w sprawie II AKa 65/19, LEX nr 3101817;
  • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 listopada 2016 (teza aktualna) w sprawie I SA/Gd 374/16, LEX nr 2172905;

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2026: Koniec z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

Co myślą księgowi o przyszłości swojej branży? Barometr nastrojów księgowych 2025 ujawnia kulisy rynku

Czy zawód księgowego przechodzi kryzys, czy może ewoluuje w stronę większego znaczenia strategicznego? Nowo opublikowany Barometr nastrojów księgowych 2025 to pierwsze tego typu badanie w Polsce, które w kompleksowy sposób analizuje wyzwania, emocje i kierunki rozwoju zawodu księgowego.

Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych prawdopodobnie od 2026 r. Koniec obecnych korzyści? Co planuje Ministerstwo Finansów?

Fundacje rodzinne miały być długo oczekiwanym narzędziem sukcesji i ochrony majątku polskich przedsiębiorców. W Polsce działa około 800 tysięcy firm rodzinnych, które odpowiadają za nawet 20% PKB. To właśnie dla nich fundacje miały stać się mechanizmem zapewniającym ciągłość, bezpieczeństwo i porządek w zarządzaniu majątkiem. Choć ich konstrukcja budzi zainteresowanie i daje realne korzyści, to już po dwóch latach funkcjonowania szykują się poważne zmiany prawne. O ich konsekwencjach mówi adwokat Michał Pomorski, specjalista w zakresie prawa podatkowego z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance.

Korygowałeś deklaracje podatkowe po otrzymaniu subwencji z PFR? Możesz być bezpodstawnie pozwany – sprawdź, co zrobić w takiej sytuacji

Wśród ponad 16 tys. pozwów, które Polski Fundusz Rozwoju (PFR) złożył przeciwko przedsiębiorcom w ramach programu „Tarcza Finansowa”, około 2700 dotyczy firm (wg danych z 2023 r.), które po złożeniu wniosku o subwencję dokonały korekty deklaracji podatkowych.

REKLAMA

Kiedy Krajowy System e-Faktur stanie się obowiązkowy? – Stan legislacyjny i wyzwania przed przedsiębiorcami

11 kwietnia 2025 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy dotyczący obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), który reguluje wdrożenie tego systemu w Polsce. Choć przepisy nie zostały jeszcze ostatecznie zatwierdzone, większość kluczowych kwestii jest już znana, co daje przedsiębiorcom czas na rozpoczęcie przygotowań do nadchodzących zmian.

Dlaczego dokumentacja pochodzenia towarów to filar bezpiecznego handlu międzynarodowego?

Brak odpowiedniej dokumentacji pochodzenia towarów może kosztować firmę czas, pieniądze i reputację. Dowiedz się, jak poprawnie i skutecznie prowadzić dokumentację, by uniknąć kar, ułatwić odprawy celne i zabezpieczyć interesy swojej firmy w handlu międzynarodowym.

Podatek od prezentów komunijnych. Są 3 limity kwotowe: 5733 zł (osoby spoza rodziny), 27 090 zł (dalsza rodzina), 36 120 zł (najbliższa rodzina)

Mamy maj, a więc i sezon komunijny – czas uroczystości, rodzinnych spotkań i… (często bardzo drogich) prezentów. Ale czy wręczone dzieciom upominki mogą wiązać się z obowiązkiem podatkowym? Wyjaśniamy, kiedy komunijny prezent staje się darowizną, którą trzeba zgłosić fiskusowi.

Webinar: KSeF – na co warto przygotować firmę? + certyfikat gwarantowany

Ekspert wyjaśni, jak przygotować firmę na nadchodzący obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur i oraz na co zwrócić uwagę, aby proces przejścia na nowy system fakturowania przebiegł sprawnie i bez zbędnych trudności. Każdy z uczestników webinaru otrzyma certyfikat, dostęp do retransmisji oraz materiały dodatkowe.

REKLAMA

Obowiązkowego KSeF można uniknąć. Jest na to kilka sposobów. M.in. uzyskanie statusu podatnika zagranicznego działającego w Polsce wyłącznie na podstawie rejestracji

Obowiązkowy model Krajowego Systemu e-Faktur nie będzie obowiązywał zagraniczne firmy działające jako podatnicy VAT na polskim rynku wyłącznie na podstawie rejestracji. Profesor Witold Modzelewski pyta dlaczego wprowadza się taki przywilej dla zagranicznych konkurentów polskich firm. Wskazuje ponadto kilka innych legalnych sposobów uniknięcia obowiązkowego KSeF, wynikających z projektu nowych przepisów.

Naliczanie odsetek za zwłokę a czas trwania kontroli podatkowej, celno-skarbowej lub postępowania podatkowego – zmiany w Ordynacji podatkowej jeszcze w 2025 r.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej, która ma m.in. na celu zmobilizowanie organów podatkowych do zakończenia kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Jeżeli to się nie stanie, to nie będzie można podatnikowi naliczyć odsetek od zaległości podatkowych (odsetek za zwłokę) stwierdzonych w toku kontroli.

REKLAMA