Odpowiedzialność płatnika za niepobrany podatek jest zgodna z konstytucją
Wcześniej prawomocnym wyrokiem NSA uznał odpowiedzialność skarżącego notariusza jako płatnika podatku od umowy sprzedaży nieruchomości, za niepobrany w pełnej wysokości podatek od tej umowy.
W skardze konstytucyjnej skarżąca notariusz zarzuciła ww. przepisom, że nałożenie na notariusza odpowiedzialności majątkowej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków płatnika, jest nadmierną i nieproporcjonalną ingerencją w prawo własności notariusza.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że odpowiedzialność notariusza ukształtowana w art. 30 § 1, 3 i 4 ordynacji podatkowej w istocie stanowi ograniczenie prawa własności notariusza, jednakże jest ono konstytucyjnie dopuszczalne.
Trybunał wskazał, że nałożenie na notariusza jako płatnika obowiązków wskazanych w art. 8 ordynacji podatkowej sprawia, że obok stosunku podatkowo-prawnego podatnik - wierzyciel podatkowy, powstaje odrębny stosunek podatkowo-prawny między wierzycielem podatkowym i płatnikiem.
Odpowiedzialność majątkowa notariusza jako płatnika nie jest odpowiedzialnością za zobowiązanie podatkowe ciążące na podatniku, jak to postrzega skarżąca, ale za własne działanie (bądź zaniechanie działania) związane z wykonywaniem przez notariusza ustawowych obowiązków płatnika.
Związek odpowiedzialności majątkowej notariusza z jego osobistym działaniem podkreśla fakt, że art. 30 § 5 ordynacji podatkowej wyłącza odpowiedzialność płatnika, jeśli na skutek zdarzeń, o których nie mógł wiedzieć, a o których powinien poinformować go podatnik, notariusz nie wypełnił swych ustawowych obowiązków.
W ocenie Trybunału, przyjęty w ordynacji podatkowej model odpowiedzialności notariusza jako płatnika został ukształtowany odpowiednio do zakresu jego obowiązków i jest konsekwencją niewykonania lub nienależytego wykonania tychże obowiązków.
Ponadto służy ochronie interesów fiskalnych państwa, a w szczególności zapewnieniu rzetelności rozliczania się podatników z należności podatkowych.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, gwarancją tej rzetelności jest po pierwsze powierzenie funkcji płatnika notariuszom (czyli profesjonalnym uczestnikom obrotu prawnego, których zawód ma w dodatku status zawodu zaufania publicznego) a po drugie ukształtowanie ich odpowiedzialności w sposób zapewniający należytą staranność.
Zdaniem Trybunału, zakwestionowany model odpowiedzialności majątkowej notariuszy jako płatników nie narusza zasady proporcjonalności z uwagi na czynniki łagodzące ciężar tej odpowiedzialności. Odpowiedzialność ta zależy od zachowania samego płatnika. W zakresie, w jakim za niewłaściwe obliczenie podatku winę ponosi podatnik, płatnik nie ponosi odpowiedzialności za nienależyte wykonanie swoich obowiązków.
Trybunał wskazał, że zarzuty skarżącej dotyczące braku odpowiedniego przygotowania do rozwiązywania kwestii prawnopodatkowych w przypadku notariusza, są chybione. Notariusz nie może się zasłaniać nieznajomością przepisów prawa. Jako profesjonalny uczestnik obrotu prawnego posiadający odpowiednie przygotowanie i praktykę zawodową powinien wykazać się wszechstronną znajomością prawa i opierać się nie tylko na samych przepisach, lecz także na poglądach wypracowanych przez orzecznictwo.
Kolejnym czynnikiem, który minimalizuje ryzyko odpowiedzialności majątkowej notariusza jako płatnika jest możliwość wystąpienia do właściwego organu podatkowego z wnioskiem o dokonanie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego, mających zastosowanie w indywidualnej sprawie rozstrzyganej przez płatnika (art. 14a ordynacji podatkowej).
Polecamy: Kontrola podatkowa
Polecamy: Podatek od spadków i darowizn od A do Z
Zgodnie z art. 14b § 1 w związku z art. 14c ordynacji podatkowej zastosowanie się płatnika do takiej interpretacji nie może mu szkodzić. Ponadto decyzja w sprawie odpowiedzialności płatnika zapada w toku dwuinstancyjnego postępowania, przy czym notariuszowi od ostatecznej decyzji podatkowej przysługuje odwołanie do sądu administracyjnego. Wreszcie istnieje możliwość dochodzenia wpłaconego przez płatnika a niepobranego od podatnika podatku na gruncie przepisów kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. W ocenie Trybunału, odpowiedzialności majątkowej nałożonej na notariusza jako płatnika nie można zatem uznać za nieproporcjonalną i nadmierną. Trybunał Konstytucyjny uznał więc, że art. 30 § 1, 3 i 4 ordynacji podatkowej są zgodne z art. 64 ust. 1-3 w związku z art. 21 ust. 1 oraz w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Za nieadekwatny wzorzec kontroli Trybunał Konstytucyjny uznał art. 20 konstytucji. Publicznoprawny element działalności notariusza prowadzi bowiem do wniosku, że w zakresie wykonywania przez notariusza funkcji publicznych notariusz nie może być z jednej strony przedstawicielem władzy publicznej, na którym ciążą obowiązki wykonywania określonych czynności urzędowych, a z drugiej strony adresatem konstytucyjnych uprawnień mieszczących się w zakresie wolności działalności gospodarczej.
Skarżąca jako wzorce kontroli zakwestionowanych przepisów wskazała także art. 2, art. 18, art. 32, art. 65 ust. 1, 2 i 4 konstytucji, jednakże w zakresie kontroli z tymi wzorcami postępowanie zostało umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku. W zakresie zgodności z art. 65 ust. 1 konstytucji zarzuty zawarte w skardze konstytucyjnej zostały ocenione jako oczywiście bezzasadne.
Skarżąca nie odniosła się do relacji art. 30 § 1, 3, 4 ordynacji podatkowej z art. 84 i art. 217 konstytucji.
Rozprawie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, a sprawozdawcą był sędzia TK Marian Grzybowski.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Źródło: Trybunał Konstytucyjny
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze