Komisja Nadzoru Audytowego - cele, zadania, przyszłość

- Pani Przewodnicząca, Komisja Nadzoru Audytowego zakończyła niedawno pierwszą czteroletnią kadencję. Jednak wydaje się, że ciągle idea i zadania tej instytucji są nowością, nawet dla biegłych rewidentów. Jakie informacje przekazałaby Pani jako Przewodnicząca Komisji na temat jej celów i zadań?

Dorota Podedworna-Tarnowska, Przewodnicząca KNA: Rzeczywiście, KNA jest mało rozpoznawalna. Jednak nie o rozpoznawalność głównie chodzi, lecz o przyczynienie się do poprawy jakości pracy wykonywanej przez biegłych rewidentów, czyli rewizji finansowej. Pamiętajmy, iż w obecnym stanie prawnym dużo zadań związanych ze sprawowaniem nadzoru nad biegłymi rewidentami powierzonych jest samorządowi zawodowemu, Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów. Takie rozwiązanie prawne sprawia, że nadzór jaki sprawuje KNA bardziej skierowany jest na Krajową Izbę, a nie bezpośrednio na biegłych rewidentów i firmy audytorskie.

Obrazowo można powiedzieć, że KNA jest znacznie młodszą siostrą Komisji Nadzoru Finansowego. Trzeba jednak podkreślić zdecydowaną różnicę, gdyż KNF sprawuje nadzór nad rynkiem finansowym, a KNA nadzoruje biegłych rewidentów i firmy audytorskie badające sprawozdania finansowe podmiotów. Jeśli zaś chodzi o stronę organizacyjną to nawet trudno te dwa organy porównywać. KNF dysponuje bowiem oddzielnym urzędem. Natomiast dziewięciu członków KNA w swoich działaniach wspieranych jest przez zespół kilkunastu pracowników Departamentu Rachunkowości Ministerstwa Finansów.

Powyższe nie oznacza jednak, że KNA brakuje zadań lub są one nieistotne, tym bardziej że dotyczą około 7000 biegłych rewidentów i około 1700 firm audytorskich.

Dorota Podedworna-Tarnowska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Przewodnicząca Komisji Nadzoru Audytowego

- Proszę wyjaśnić jakie są to zadania?

Dorota Podedworna-Tarnowska, Przewodnicząca KNA: KNA koncentruje się w wykonywaniu swoich nadzorczych zadań w pierwszym rzędzie na tych biegłych rewidentach i firmach audytorskich, które badają sprawozdania finansowe jednostek szczególnie istotnych dla funkcjonowania gospodarki, czyli nadzorowanych przez KNF banków, zakładów ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i inwestycyjnych, spółek giełdowych oraz SKOK-ów, formalnie w prawie określanych jako jednostki zainteresowania publicznego.

Można, bardzo uogólniając, wyodrębnić kilka najważniejszych obszarów działalności KNA.

Pierwszym, najważniejszym jest nadzór nad zewnętrznym systemem zapewniania jakości, tj. kontrolami w firmach audytorskich. Kontrole przeprowadza samorząd zawodowy biegłych rewidentów, ale to KNA uczestniczy w nadaniu ostatecznego kształtu rocznym planom kontroli i ustaleniom z kontroli w firmach audytorskich badających sprawozdania finansowe jednostek zainteresowania publicznego.

Po drugie, KNA sprawuje nadzór nad regulacjami ustanawianymi przez KIBR dotyczącymi głównie funkcjonowania samorządu zawodowego, wykonywania zawodu biegłego rewidenta  i zasad działalności firm audytorskich mając w tym zakresie prawo zatwierdzania danych regulacji lub ich zaskarżania do sądów administracyjnych.

KNA sprawuje też nadzór nad postępowaniami administracyjnymi prowadzonymi przez KIBR będąc organem odwoławczym, w szczególności w sprawach dotyczących przyznania i pozbawienia uprawnień biegłego rewidenta oraz nadania podmiotom gospodarczym statusu firmy audytorskiej.

Ponadto, KNA monitoruje działalność sądu korporacyjnego w KIBR w postępowaniach dyscyplinarnych wobec biegłych rewidentów.

Należy także wspomnieć o stosunkowo szeroko prowadzonej, mając na uwadze ograniczony skład osobowy, współpracy międzynarodowej. Na poziomie UE uczestniczymy w pracach grupy doradczej Komisji Europejskiej, osobno współpracujemy także z organami nadzoru z innych krajów europejskich, wymieniając doświadczenia w zakresie kontroli firm audytorskich, jesteśmy też obecni na forum globalnym będąc członkiem międzynarodowego zrzeszenia organów nadzoru nad firmami audytorskimi (IFIAR).

- Jesteśmy w okresie ostrych debat w związku z nowelizacją tegorocznego budżetu państwa. Na realizację wymienionych przez Panią zadań KNA przeznaczane są środki budżetowe. Czy mówiąc przysłowiowo skórka jest warta wyprawki?

Dorota Podedworna-Tarnowska, Przewodnicząca KNA: Nie zapominajmy, a co jest istotne w czasach trudności budżetowych, że KNA jest stosunkowo tanie. Mówimy o kwotach wydatków rocznie stanowiących około 0,000005 budżetu państwa. Przy czym zbliżona kwota trafia do budżetu z tytułu części opłat wnoszonych przez firmy audytorskie. Możemy powiedzieć, że mniej więcej kwoty te bilansują się. Oczywiście obecny system nadzoru publicznego ma swoje mankamenty, ale w porównaniu do przeznaczanych nakładów i zasobów możemy powiedzieć, że rezultaty działania KNA są dobre.

- Mówi Pani o wynikach działań. Proszę powiedzieć więcej jak Pani ocenia zakończoną kadencję Komisji. Jakie były najważniejsze osiągnięcia?

Dorota Podedworna-Tarnowska, Przewodnicząca KNA: Zostałam powołana na stanowisko Przewodniczącej KNA wraz z rozpoczęciem na początku lipca bieżącego roku nowej kadencji Komisji. Dlatego nie uczestniczyłam w jej wcześniejszych pracach. Jednak analiza jej dotychczasowego funkcjonowania i działania, jest w mojej opinii pozytywna i warto przedstawić osiągnięcia.

Musimy pamiętać, iż w poprzedniej kadencji budowano system nadzoru publicznego w Polsce od podstaw. Wcześniej biegli rewidenci i firmy audytorskie w określonych ramach prawnych brali samodzielnie prawie całkowitą odpowiedzialność za swoją działalność i funkcjonowanie organizacji samorządu zawodowego, Krajowej Izby Biegłych Rewidentów.

Jednak skandale finansowe z początku XXI wieku, które wybuchły na świecie i utrata reputacji przez niektóre firmy audytorskie skłoniły państwa UE, w tym Polskę, do przyjęcia regulacji, które część tej odpowiedzialności przeniosły na instytucje publiczne. W naszym państwie w 2009 r. utworzono KNA w ramach systemu nadzoru pośredniego. W poprzedniej kadencji KNA w ramach ograniczonych zasobów udało się jednak stworzyć ramy sprawnie funkcjonującego systemu nadzoru publicznego.