Organy podatkowe nie uwzględniają wyroków sądów

„Odnosząc się do powołanych przez wnioskodawcę wyroków sądów administracyjnych, to nie mogą one być dla organu wiążące, ponieważ stanowią rozstrzygnięcia w konkretnych sprawach, i nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego w Polsce prawa” – taką standardową formułką organy wydające negatywne dla podatnika interpretacje podatkowe tłumaczą, dlaczego nie muszą stosować się do korzystnych dla podatników wyroków sądów w podobnych, a czasem nawet identycznych sprawach. W wyroku z 28 lutego 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi pouczył organ podatkowy, że orzecznictwo sądów administracyjnych ma walor normatywny także w stosunku do interpretacji podatkowych: „…orzecznictwo to stało się istotnym miernikiem legalności wydawanych interpretacji indywidualnych. Jego nieuzasadnione zaś pomijanie narusza wyrażoną w art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej zasadę prowadzenia postępowania podatkowego” (sygn. akt I SA/Łd 790/18).

Jak stanowi treść art. 14a § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa (dalej: O.p.), Minister Finansów dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe, w szczególności dokonując ich interpretacji oraz wydając z urzędu ogólne wyjaśnienia dotyczące stosowania tych przepisów, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów. Z kolei zgodnie z art. 14e § 1 pkt 1: „Szef Krajowej Administracji Skarbowej może z urzędu zmienić wydaną interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej” (Dz.U. 1997 nr 137, poz. 926, ze zm.). Wskazanych przepisów ustawy podatkowej organy podatkowe zdają się nie znać. Tej samej ustawy, na podstawie której te same organy prowadzą postępowanie podatkowe czy też kontrolę podatkową i wymierzają podatnikom zobowiązania podatkowe (art. 1 O.p.).

Odmienne stany faktyczne

Sygnatura 0113-KDIPT1-1.4012.761.2018.3.RG z 21.12.2018 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.1.2018.7.PH z 19.12.2018 r. czy sygn. ILPB2/415-974/14-2/TR z 30.12.2014 r. – to tylko przykłady kilku z setek corocznie wydawanych podatnikom negatywnych interpretacji podatkowych, w których organy interpretacyjne negują stanowiska podatników, mimo posiadanego przez nich poparcia w orzecznictwie sądów administracyjnych. Nie chcąc przyznać podatnikowi racji, organy powołują się najczęściej na różnice pomiędzy stanem faktycznym, o którym rozstrzygały przywołane przez niego wyroki, a stanem faktycznym wskazanym we wniosku o wydanie interpretacji. Wśród popularnych formułek organów można wymienić:

„Należy podkreślić także, iż na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii nie mogą wpłynąć powołane przez Wnioskodawcę orzeczenia, bowiem stanowią one rozstrzygnięcia w konkretnych sprawach, osadzonych w określonych stanach faktycznych” (0113-KDIPT1-1.4012.761.2018.3.RG).

„W odniesieniu do przywołanych przez Wnioskodawcę orzeczeń sądowych potwierdzających jego zdaniem jego stanowisko w sprawie, tut. Organ stwierdza, że nie podziela wyrażonych w nich poglądów na podstawie argumentacji przedstawionej powyżej” (0111-KDIB1-2.4010.1.2018.7.PH).

Polecamy: PIT 2019. Komentarz

„Przywołane przez Stronę wyroki dotyczą konkretnych spraw podatników, osądzonych w określonych stanach faktycznych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego” (ILPB2/415-974/14-2/TR).

Precedensowy wyrok sądu

W lutym 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, w wyroku uchylającym interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, na skutek wniesionej przez podatniczkę skargi (sygn. akt I SA/Łd 790/18) zawarł pouczenie podważające prezentowane wyżej stanowisko fiskusa, nazywając je wprost naruszeniem prawa.

Sąd przyznał, że orzecznictwo sądowe nie ma w polskim prawie charakteru precedensowego, jednak w odniesieniu do interpretacji podatkowych, zarówno indywidualnych, jak i ogólnych ma istotne znaczenie. Pełni przecież znaczącą rolę w kwestii eliminowania z obrotu prawnego wadliwych interpretacji, co potwierdza treść art. 14e § 1 O.p. Skoro więc ustawodawca dopuszcza zmianę wydanej interpretacji podatkowej wskutek stwierdzenia jej nieprawidłowości w wyniku uwzględnienia w szczególności orzecznictwa sądów, to organy nie mogą przyjmować, że nie mają one obowiązku analizowania wyroków sądów zapadłych w sprawach dotyczących analogicznych sytuacji podatkowych. Taka ignorancja w zakresie badania wyroków, na które powołuje się wnioskodawca we wniosku o wydanie interpretacji, podważa legalność podjętej przez organ wykładni, a z całą pewnością narusza ustanowioną w art. 121 § 1 O.p. zasadę prawa podatkowego.

Przywołując treść rozstrzygnięcia Naczelnego Sadu Administracyjnego z 21 listopada 2012 r. (sygn. akt II FSK 545/11), WSA w Łodzi orzekł: „Skoro więc organ wydający interpretacje indywidualne może w ramach działania ex officio zmienić wydaną już uprzednio interpretację z racji stwierdzenia jej wadliwości w świetle orzecznictwa sądowego, to tym bardziej ma obowiązek dokonywać analizy tego orzecznictwa w postępowaniu zmierzającym do wydania takiej interpretacji, a zwłaszcza w przypadku, gdy na takowe orzecznictwo powołuje się osoba składająca wniosek o jej wydanie. (...) art. 14e § 1 O.p. wychodzi poza zasadę związania wyrokiem tylko w sprawie, w której on zapadł i nadaje orzecznictwu sądów administracyjnych walor normatywny także w stosunku do innych indywidualnych spraw załatwianych w drodze interpretacji przepisów prawa podatkowego (...) orzecznictwo to stało się istotnym miernikiem legalności wydawanych interpretacji indywidualnych. Jego nieuzasadnione zaś pomijanie narusza wyrażoną w art. 121 § 1 O.p. zasadę prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych” (sygn. akt I SA/Łd 790/18).

Najciemniej pod latarnią

Fiskus od kilku lat prowadzi intensywną politykę uszczelniania systemu podatkowego, a więc politykę zaostrzonego sankcjonowania nieprzestrzegania przez podatników przepisów prawa podatkowego, zwłaszcza przez przedsiębiorców. Tworzenie ustaw i regulacji, takich jak np. klauzula przeciw unikaniu opodatkowania czy zawieranie kolejnych umów międzynarodowych o wymianie informacji podatkowych, ma w założeniu umożliwić fiskusowi osiągnięcie tego celu.

Można jednak rzec, że najciemniej jest pod latarnią. Organy, które deklarują, że stoją na straży prawa i praworządności dla dobra wszystkich, same tego prawa nie przestrzegają, dopuszczając się wręcz rażących naruszeń. Ponieważ urzędnicy skarbowi nie są pociągani do odpowiedzialności za takie naruszenia, trudno stwierdzić, czy są one wynikiem nieznajomości prawa (patrz. art. 14e), czy celowego działania.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi