Postępowanie podatkowe a postępowanie kontrolne - różnice

Podstawowym trybem jest postępowanie podatkowe prowadzone przez organy podatkowe (wymienione w art. 13 Ordynacji podatkowej np. naczelnik urzędu skarbowego, prezydent miasta) na podstawie przepisów Działu IV Ordynacji podatkowej.

Postępowanie kontrolne jest szczególnym rodzajem postępowania prowadzonym przez organy kontroli skarbowej (dyrektor urzędu kontroli skarbowej) na podstawie ustawy o kontroli skarbowej. Jednak z uwagi na to, że postępowanie kontrolne zostało w ustawie o kontroli skarbowej uregulowane w bardzo ograniczonym zakresie, w zakresie nieuregulowanym stosuje się odpowiednio przepisy Działu IV ustawy Ordynacja podatkowa dotyczące postępowania podatkowego.

Postępowanie podatkowe wszczyna się z urzędu lub na wniosek. Postępowanie podatkowe dotyczy szerszego katalogu spraw np. wniosku o stwierdzenie nadpłaty podczas gdy postępowanie kontrolne wszczynane jest wyłącznie z urzędu w zakresie wskazanym w art. 2 ustawy o kontroli skarbowej.

Monitor Księgowego

Postępowanie podatkowe co do zasady wszczynane jest po przeprowadzeniu kontroli podatkowej lub czynności sprawdzających jeśli w toku tych czynności stwierdzono nieprawidłowości.

W ustawie o kontroli skarbowej niejako odwrócono kolejność ponieważ najpierw wszczynane jest postępowanie kontrolne i dopiero w toku tego postępowania może być przeprowadzona kontrola podatkowa.

W związku z odmienną kolejnością wszczynania organy podatkowe zawiadamiają o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej natomiast organy kontroli skarbowej zawiadamiają o zamiarze wszczęcia postępowania kontrolnego stosując odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej dotyczące zawiadomienia o wszczęciu kontroli podatkowej.

Zgodnie z art. 81 ustawy Ordynacja podatkowa jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korekty deklaracji.

Uprawnienie do skorygowania deklaracji:

1) ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej – w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą;

2) przysługuje nadal po zakończeniu:

• kontroli podatkowej,
• postępowania podatkowego – w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego.

Natomiast w przypadku postępowania kontrolnego uprawnienie do skorygowania deklaracji przewidziane w ustawie Ordynacja podatkowa, ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania kontrolnego w zakresie objętym tym postępowaniem. Kontrolowany może jednak w terminie wyznaczonym przez organ kontroli skarbowej skorygować w zakresie objętym postępowaniem kontrolnym uprzednio złożoną deklarację podatkową. Na możliwość skorygowania deklaracji organ kontroli skarbowej wskazuje, wyznaczając stronie termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Uprawnienie do skorygowania deklaracji przysługuje nadal po zakończeniu postępowania kontrolnego w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego.

Organ podatkowy orzeka w sprawie w drodze decyzji. Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w danej instancji.

Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w szczególności w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego, organ podatkowy wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

Od decyzji organu podatkowego wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ podatkowy wyższego stopnia.

Organami wyższego stopnia są:

• dyrektor izby skarbowej oraz dyrektor izby celnej jako:
• organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego,
• organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji,
• samorządowe kolegium odwoławcze jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa.
• Minister Finansów jako organ odwoławczy od decyzji wydanych przez ten organ.

W przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej lub przez samorządowe kolegium odwoławcze odwołanie od decyzji rozpatruje ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym.

Organ kontroli skarbowej kończy postępowanie kontrolne:

1) decyzją w rozumieniu ustawy – Ordynacja podatkowa, gdy:

a) ustalenia dotyczą podatków, których określanie lub ustalanie należy do właściwości naczelników urzędów skarbowych, podatku akcyzowego oraz podatku od wydobycia niektórych kopalin, z zastrzeżeniem

b) ustalenia dotyczą opłat i niepodatkowych należności budżetu państwa, których określanie lub ustalanie należy do właściwości naczelników urzędów skarbowych)

c) w trakcie toczącego się postępowania kontrolnego zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu;

2) wynikiem kontroli, gdy:

a) ustalenia dotyczą nieprawidłowości w zakresie: zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych, wywiązywania się z warunków pomocy ze środków publicznych oraz środków pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych, rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania zobowiązań podatkowych stanowiących dochód jednostek samorządu terytorialnego,

b) ustalenia dotyczą nieprawidłowości innym zakresie, w szczególności w zakresie oświadczeń o stanie majątkowym, albo gdy nieprawidłowości nie stwierdzono,

c) kontrolowany złożył korygującą deklarację obejmującą w całości stwierdzone nieprawidłowości.

Organ kontroli skarbowej kończy postępowanie kontrolne decyzją o odpowiedzialności osoby trzeciej jeżeli kontrolowana spółka cywilna, jawna, partnerska, komandytowa albo komandytowo-akcyjna została rozwiązana w trakcie postępowania kontrolnego.

Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Autorzy: prof. dr hab. Irena Olchowicz, dr Agnieszka Tłaczała, dr Wanda Wojas, Ewa Sobińska, Katarzyna Kędziora, Justyna Beata Zakrzewska, dr Gyöngyvér Takáts

Decyzję, doręcza się kontrolowanemu oraz organowi podatkowemu właściwemu dla kontrolowanego w dniu zakończenia postępowania kontrolnego, reprezentującemu Skarb Państwa, który staje się wierzycielem obowiązków wynikających z tej decyzji.

Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji, zarówno w przypadku decyzji wydanych przez organ podatkowy jak i przez organ kontroli skarbowej, jest nadawany przez organ podatkowy właściwy dla kontrolowanego w dniu zakończenia postępowania kontrolnego.

Od decyzji wydanej przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej służy odwołanie do właściwego dla kontrolowanego w dniu zakończenia postępowania kontrolnego dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej. Podkreślić należy, że w ustawie o kontroli skarbowej odmiennie niż w Ordynacji podatkowej określono właściwość miejscową organu odwoławczego.

Jeżeli nie można ustalić właściwego dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej, odwołanie służy do dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej właściwego ze względu na siedzibę urzędu kontroli skarbowej, którego dyrektor wydał decyzję.

Od decyzji wydanych przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej nie służy odwołanie tylko wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez organ, który wydał decyzję. Do wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy stosuje się odpowiednio przepisy ustawy Ordynacja podatkowa dotyczące odwołań.