Kto ponosi koszty postępowania podatkowego?

Na żądanie, które należy zgłosić organowi podatkowemu, przed wydaniem decyzji w sprawie, pod rygorem utraty roszczenia, są zwracane koszty podróży i inne należności świadków, biegłych i tłumaczy, koszty związane z osobistym stawiennictwem strony poza obszar województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa oraz koszty stawiennictwa związane ze skorzystaniem przez stronę z prawa wglądu do akt sprawy, jeżeli postępowanie zostało wszczęte z urzędu przez organ podatkowy niewłaściwy miejscowo lub w trybie art. 18c Ordynacji podatkowej, czyli wyznaczony postanowieniem Ministra Finansów lub Dyrektora Izby Skarbowej w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa lub konieczności zabezpieczenia dowodów.

Autopromocja

Do kosztów, których zwrot  następuje z urzędu, należą koszty związane z osobistym stawiennictwem strony poza obszar województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa, oraz koszty stawiennictwa związane ze skorzystaniem przez stronę z prawa wglądu do akt sprawy, jeżeli postępowanie jest prowadzone w sprawie, w której Minister właściwy do spraw finansów publicznych wszczyna postępowanie podatkowe lub, w drodze postanowienia, w całości lub w części przejmuje do dalszego prowadzenia postępowanie podatkowe lub postępowanie kontrolne, w sprawie unikania opodatkowania (dot. klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania), a także wynagrodzenia przysługujące biegłym i tłumaczom, koszty oględzin, przesyłania pism urzędowych, ustanowienia i reprezentacji tymczasowego pełnomocnika szczególnego.

Organ podatkowy może zaliczyć do kosztów postępowania także inne wydatki bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy. Warunkiem zaliczenia wydatków do kosztów postępowania jest bezpośredni związek z rozstrzygnięciem sprawy. O tym, jakie wydatki i czy mają bezpośredni związek z rozstrzygnięciem sprawy, decyduje sam organ. Bez znaczenia jest natomiast fakt, z czyjej inicjatywy koszty powstały - na wniosek czy z urzędu.

Strona nie może liczyć na zwrot wydatków, które zostały poniesione w jej interesie, albo na jej żądanie, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie, a także kosztów stawiennictwa uczestników postępowania na rozprawę, która nie odbyła się w wyniku nieusprawiedliwionego niestawiennictwa strony, która złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy. Nie są też zwracane wydatki tłumaczenia na język polski przedłożonych przez stronę dokumentów, sporządzenia odpisów oraz kopii akt postępowania sporządzonych na jej wniosek.

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Osoby, które przyczynią się do powstania dodatkowych kosztów postępowania, mogą zostać nimi obciążone w drodze postanowienia. Chodzi tu o koszty powstałe poprzez nie stawienie się osobiste, mimo prawidłowego wezwania, bez uzasadnionej przyczyny, albo bezzasadną odmowę lub niedokonanie w terminie wyznaczonym w wezwaniu złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin, przedłożenia tłumaczenia dokumentacji obcojęzycznej lub udziału w innej czynności.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Wydatkami obciążającymi stronę są koszty powstałe z jej winy. Niestety zasada ta nie zawsze działa w drugą stronę. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, w wyroku z dnia 6 kwietnia 2016 r., sygn. III SA/Łd 20/16 „Nie sposób także zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, zaprezentowanym w skardze, że skoro przedmiotowe postępowanie podatkowe umorzono z powodu prowadzenia przez niewłaściwy organ, to skarżący nie powinien ponosić żadnych kosztów związanych z tym postępowaniem.”

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

W uzasadnionych przypadkach organ podatkowy może zażądać od strony złożenia zaliczki w określonej wysokości na pokrycie kosztów postępowania.

Zobacz: Sprawy karne

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Kosztami można też obciążyć uczestnika postępowania podatkowego, który bezzasadnie odmówi okazania lub nie przedstawi w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach, lub bez zezwolenia organu opuści miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem.

W postanowieniu o obciążeniu strony kosztami organ ustala nie tylko ich wysokość, ale także termin i sposób ich uiszczenia. Na wniosek osoby obowiązanej, w przypadku uzasadnionym jej ważnym interesem lub interesem publicznym, koszty mogą zostać rozłożone na raty albo umorzone w całości lub w części.

Organ podatkowy odstępuje od ustalenia kosztów postępowania w przypadku stwierdzenia, że wydatki na postępowanie w sprawie ich ustalenia i koszty poboru nie przekraczają czterokrotności kosztów upomnienia.

Wysokość kosztów ustala się zgodnie z przepisami zawartymi w dziale 2 tytułu III ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1025, ze zm.),  wysokość opłaty za sporządzenie kopii oraz odpisu dokumentów wynika z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2015 r. w sprawie wysokości opłaty za sporządzenie kopii oraz odpisu dokumentów (Dz. U. z 2015 r. poz. 2182), a koszty nie objęte przepisami regulującymi ich wysokość powinny być ustalone w kwocie odpowiadającej rzeczywistym wydatkom poniesionym przez organ podatkowy w toku postępowania (Wyrok WSA w Warszawie z 15 lipca 2014 r. sygn. III SA/Wa 1672/13).

To, że koszty poniesione przez uczestnika postępowania nie mogą być zakwalifikowane do kosztów postępowania, których zwrotu może domagać się na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej nie wyklucza samo przez się ich dochodzenia w postępowaniu cywilnym, w procesie odszkodowawczym. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w wyroku z dnia 29 lipca 2010 r. sygn. I ACa 512/10: „Brak było podstaw, w ocenie Sądu Apelacyjnego, do podzielenia stanowiska pozwanego, że dobrowolne poniesienie kosztów na profesjonalną pomoc prawną nie pozwalało ich uznać za szkodę. Dobrowolność poniesienia jakiegoś wydatku sama w sobie nie wyklucza możliwości uznania go za szkodę, pomimo tego, że szkoda to uszczerbek w majątku poszkodowanego, który nastąpił wbrew jego woli. Powód wprawdzie skutkiem swoich działań poniósł wydatki na wynagrodzenie doradcy, jednakże w okolicznościach faktycznych sprawy był on, w ocenie Sądu Apelacyjnego, do ich poniesienia zmuszony. Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością można przyjąć, że gdyby nie fachowa pomoc, powód nie zdołałby w postępowaniu przed organami podatkowymi dowieść swoich racji.”

Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy