Jak rozliczyć w VAT usługi nieodpłatne?

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług jako generalną zasadę przyjmują opodatkowanie odpłatnego świadczenia usług.

Jednakże w pewnych sytuacjach bezpłatne świadczenie usług traktowane jest na równi z usługami świadczonymi odpłatnie – co rodzi obowiązek opodatkowania takich czynności podatkiem VAT.

Podejmując działania, w wyniku których podatnik nie będzie uzyskiwał bezpośredniego dochodu należy przyjrzeć się regulacjom ustawy o VAT co pozwoli dać odpowiedź na pytanie czy czynności te należy opodatkować.

Radca prawny świadczy usługi prawnicze za wynagrodzeniem. W celach wizerunkowych zamierza charytatywnie, bez odpłatności świadczyć usługi pomocy prawnej na rzecz osób najbardziej potrzebujących, nieposiadających wystarczających środków finansowych na ich opłacenie. Czynności takie maja mieć charakter marginalny w stosunku do głównego trzonu prowadzonej działalności.

W świetle powyższych okoliczności zasadne jest ustalenie czy usługi świadczone nieodpłatnie podlegają VAT? Czy podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług w dokonanych w związku z takimi usługami? Czy w końcu usługi takie powinien dokumentować fakturą?

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

VAT 2011 - wszystkie zmiany w jednym miejscu

Natomiast świadczenie usług to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej, które nie stanowi dostawy towarów. Z powyższego wynika więc generalna zasada opodatkowania czynności świadczonych odpłatnie.

Od powyższej reguły ustawodawca przewidział jednak pewne wyjątki.

 Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - poradnik

Tym samym, jeśli podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego od zakupów związanych z nieodpłatnym świadczeniem usług, to nie obciąża tej usługi podatkiem VAT.

Opodatkowaniu podlegają więc tylko te nieodpłatnie świadczone usługi, w związku z którymi podatnik odliczył podatek naliczony zawarty w zakupach. Jednocześnie, aby takie nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu usługi te nie powinny stanowić usług związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Pojęcie usług związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa należy rozumieć jako usługi wykonywane nieodpłatnie w związku z potrzebami prowadzonej działalności.

Odnosząc to do przedstawionego powyżej przykładu uznać należy, że nieodpłatne usługi prawnicze przynosić będą korzyści wizerunkowe, co przełoży się na pozyskanie większej liczby klientów. Działania takie związane są z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W konsekwencji działania takie nie będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług. W świetle powyższego podatnik nie będzie miał obowiązku dokumentowania tych czynności fakturą VAT oraz wykazywania ich w deklaracji.

Jak natomiast jest z prawem do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania tych czynności?

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT:
„W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.”

Z treści cytowanego przepisu wynika, iż decydującym o prawie do odliczenia jest bezpośredni związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Tym samym nieodpłatne świadczenie usług przez podatnika wskazanego w przykładzie, z uwagi na fakt, iż jest związane z prowadzonym przedsiębiorstwem i wiąże się z wykonywaniem działalności, będzie korzystało z prawa określonego w cytowanym wyżej przepisie.

Źródło: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 grudnia 2010 r. nr ITPP1/443-922/10/KM.