Przedawnienie prawa do odliczenia VAT

Prawo do odliczenia VAT

Prawo do odliczenia podatku naliczonego skorelowane jest z momentem, w którym podatek VAT staje się wymagalny, czyli z momentem powstania obowiązku podatkowego. Jednakże, aby podatnik nabył prawo do odliczenia VAT muszą zostać spełnione jeszcze dwie przesłanki, tj. transakcja faktycznie zaistniała i podatnik posiada fakturę dokumentującą tę transakcję.

Oznacza to, że odliczenia podatku naliczonego, w odniesieniu do nabytych towarów lub wyświadczonych usług, co do zasady można dokonać dopiero w rozliczeniu za okres, w którym spełnione są łącznie następujące przesłanki:

- powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabywanych towarów i usług,

- doszło do faktycznego nabycia tych towarów i usług,

- podatnik jest w posiadaniu faktury dokumentującej tę transakcję.

W sytuacji gdy podatnik nie dokonał odliczenia podatku naliczonego w oparciu o art. 86 ust. 10 ustawy o VAT (z uwzględnieniem warunku wskazanego w art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy), to na podstawie art. 86 ust. 11 ustawy będzie mógł dokonać tego odliczenia w dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych. Przy czym, termin „dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych” do odliczenia podatku będzie liczony dopiero od okresu, w którym zostaną spełnione łącznie wskazane wyżej przesłanki do odliczenia.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Co w sytuacji gdy podatnik nie odliczył VAT również w tym dodatkowym terminie? Ustawodawca wskazuje, że w takiej sytuacji podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony poprzez korektę deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do odliczenia. Może to jednak zrobić nie później niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo.

Instytucja przedawnienia

Wyjaśnijmy, że instytucja przedawnienia zobowiązania podatkowego została uregulowana w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Istotą przedawnienia jest to, że na skutek upływu czasu zobowiązanie podatkowe wygasa z mocy prawa, zobowiązanie podatkowe bowiem przestaje istnieć. Zatem, termin początkowy i końcowy przedawnienia zobowiązania podatkowego wyznacza termin płatności zobowiązania podatkowego (z zastrzeżeniem instytucji zawieszenia i przerwania biegu przedawnienia, które wpływają na końcowy termin przedawnienia).

Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 14 lutego 2019 r., sygn. 0114-KDIP1-3.4012.744.2018.1.SM, „przedawnienie zobowiązań podatkowych dotyczy wszystkich zobowiązań, bez względu na sposób ich powstania. Przedawnieniu podlegają zarówno zobowiązania powstałe po doręczeniu decyzji ustalającej, jak i zobowiązania powstające z mocy prawa”.

Należy podkreślić, że termin przedawnienia nie może być ani odroczony (art. 48 Ordynacji podatkowej) przez organ podatkowy, ani też przedłużony przez Ministra Finansów (art. 50 Ordynacji podatkowej). Jest to termin materialnoprawny, przez co nie znajduje do niego zastosowanie instytucja przywrócenia terminu.

Przedawnienie prawa do odliczenia VAT

Na gruncie podatku VAT, na co wskazują organy podatkowe, instytucja przedawnienia ma zastosowanie do każdego z osobna rozliczenia w podatku VAT, niezależnie od jego wyniku, tj. zarówno do rozliczeń, w których obowiązek podatkowy w podatku VAT przekształcił się w zobowiązanie podatkowe, jak i w kwotę zwrotu różnicy podatku lub nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, która może być zadeklarowana przez podatnika do przeniesienia na następny miesiąc.

Pojęcie zobowiązania podatkowego obejmuje zatem wszystkie zdarzenia rodzące obowiązek podatkowy w ramach tego okresu rozliczeniowego, których suma wyznacza podatek należny, stanowiący nierozerwalną (składową) część tego zobowiązania. Innymi słowy, w podatku VAT zobowiązanie podatkowe za dany okres rozliczeniowy kształtuje się w następstwie zestawienia w ramach deklaracji kwot podatku należnego i podatku naliczonego.

A zatem, skoro upływ pięcioletniego terminu będzie skutkował wygaśnięciem zobowiązania podatkowego, to również wygaśnie prawo do uwzględniania w rozliczeniach elementów tworzących to zobowiązanie (które uległo przedawnieniu).

Ponadto, po okresie przedawnienia podatnik nie musi już posiadać dokumentów oraz ewidencji VAT. Na co wskazuje m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 31 stycznia 2018 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.774.2017.2.MK: „instytucja przedawnienia ma to do siebie, że w odniesieniu do okresu, który uległ przedawnieniu nie mogą być dokonywane żadne czynności ani zwiększające zobowiązanie podatkowe, ani zmniejszające zobowiązanie podatkowe. Podatnik nie jest tym samym zobowiązany ani do wystawiania ani do posiadania dokumentów oraz ewidencji prowadzonych dla celów rozliczania podatku za okresy, które uległy przedawnieniu”.

Przedawnienie w przypadku duplikatu faktury

Podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony poprzez korektę deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do odliczenia, uwzględniając pięcioletni termin przedawnienia.

W przypadku duplikatu faktury istotną kwestią jest termin wystawiania faktury pierwotnej. Jeżeli od momentu wystawienia faktury pierwotnej upłynęło pięć lat przedawnieniu ulega termin zobowiązania podatkowego za ten okres. W konsekwencji nie jest już możliwa ani modyfikacja dokonanego rozliczenia podatkowego, ani też kontrola (weryfikacja) jego prawidłowości.

Wskazują na to organy podatkowe, m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 26 października 2018 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.577.2018.2.MSU, uznał, że podatnik „nie może dokonać odliczenia podatku naliczonego wynikającego z duplikatów faktur otrzymanych w 2018 r. w rozliczeniu podatku od towarów i usług za miesiąc otrzymania duplikatów faktur, z uwagi na fakt otrzymania faktur „pierwotnych” w 2012 r. Również nie może dokonać odliczenia podatku naliczonego wynikającego z duplikatów faktur otrzymanych w 2018 r. w rozliczeniu za miesiące otrzymania faktur „pierwotnych”, poprzez dokonanie korekt deklaracji za te miesiące, bowiem zobowiązania podatkowe za te okresy uległy przedawnieniu”.

Podstawa prawna:

- ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 2174),

- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 800).