SLIM VAT 2 - zmiany w odliczaniu VAT i korektach in minus

SLIM VAT 2 - zmiany w odliczaniu VAT i korektach in minus

W ramach pakietu SLIM VAT 2 zostały m.in. wprowadzone zmiany odnoszące się do momentu odliczania VAT, dotyczące wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, importu usług oraz dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca. W niniejszym artykule omawiamy szczegółowo, kiedy po zmianach podatnicy będą mogli odliczać VAT w tym zakresie.

Podatnicy mogą obniżać podatek należny VAT o kwoty podatku naliczonego. Przy czym kwotę podatku naliczonego stanowi między innymi kwota podatku należnego z tytułu:

1. świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT podatnikiem jest ich usługobiorca;
2. dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT podatnikiem jest ich nabywca;
3. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 9 ustawy o VAT, czyli z tytułu tzw. transakcyjnego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów; dalej te wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów nazywane będą transakcyjnymi WNT;
4. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 11 ustawy o VAT, czyli z tytułu tzw. nietransakcyjnego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów; dalej te wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów nazywane będą nietransakcyjnymi WNT.

W konsekwencji o kwoty takie podatnicy mogą obniżać kwoty podatku należnego. Jest tak w zakresie, w jakim towary lub usługi będące przedmiotem wymienionych czynności są przez podatników wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

O tym, kiedy możliwe jest dokonywanie takich odliczeń, decyduje brzmienie przepisów art. 86 ust. 10-13a ustawy o VAT. W ramach tzw. pakietu SLIM VAT 2 wprowadzone zostaną zmiany. Zmiany wejdą w życie następnego dnia po publikacji ustawy w Dzienniku Ustaw.

1. Odliczanie VAT z tytułu transakcyjnych WNT

O tym, kiedy podatnicy mogą odliczyć podatek naliczony, decyduje moment powstania prawa do jego odliczenia. Powstaje ono, co do zasady, w okresie rozliczeniowym powstania obowiązku podatkowego (art. 86 ust. 10 ustawy o VAT).

Po zmianach w przypadku transakcyjnych WNT zasada ta obowiązuje, jeżeli łącznie spełnione są dwa warunki wynikające z art. 86 ust. 10b pkt 2 ustawy o VAT, tj. jeżeli podatnik:

1. otrzyma fakturę dokumentującą dostawę towarów, stanowiącą u niego transakcyjne WNT, w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy,
2. uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu transakcyjnego WNT w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.

Przykład
15 października 2021 r. u podatnika powstanie obowiązek podatkowy z tytułu transakcyjnego WNT. Fakturę dotyczącą tego nabycia podatnik otrzyma 30 października 2021 r. i uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu WNT w pliku JPK_V7M za październik 2021 r. Tym samym prawo do odliczenia tej kwoty podatku należnego jako kwoty podatku naliczonego powstanie u podatnika również w październiku 2021 r. (tj. w miesiącu powstania obowiązku podatkowego z tytułu transakcyjnego WNT).

1.1 Warunek otrzymania faktury

Z art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. a ustawy o VAT wynika nadal, że w przypadku transakcyjnych WNT warunkiem powstawania prawa do odliczenia w okresie rozliczeniowym powstania obowiązku podatkowego jest, aby podatnik otrzymał fakturę dokumentującą dostawę towarów, stanowiącą u niego transakcyjne WNT. Musi ją otrzymać w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. W przypadku nieotrzymania faktury w tym terminie podatnik jest obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin (art. 86 ust. 10g ustawy o VAT).

Dotychczas z art. 86 ust. 10h ustawy o VAT wynikało, że późniejsze otrzymanie faktury upoważniało podatnika do odpowiedniego powiększenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał tę fakturę. Zgodność tego rozwiązania z przepisami unijnymi według wyroku TSUE z 18 marca 2021 r. w sprawie C-895/19 była jednak wątpliwa. Dlatego treść art. 86 ust. 10h ustawy o VAT została w tym zakresie zmodyfikowana. Po zmianach wynika z niego, że późniejsze otrzymanie faktury upoważnia podatnika do powiększenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu tego nabycia.

Zwrócić należy uwagę, że efektem stosowania art. 86 ust. 10h ustawy o VAT będzie wykazywanie po raz drugi kwoty podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu tego nabycia, przy jednoczesnym pozostawieniu zmniejszonej kwoty podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym, w którym upłynął trzymiesięczny termin. Wydaje się, że jest to błąd ustawodawcy, który zostanie poprawiony w drodze stosownej zmiany przepisów lub objaśnień MF na temat stosowania art. 86 ust. 10h ustawy o VAT (poniekąd wbrew jego treści).

Przykład
12 października 2021 r. u podatnika powstanie obowiązek podatkowy z tytułu transakcyjnego WNT, jednak podatnik nie otrzyma faktury dotyczącej tego nabycia. Mimo to w ramach pliku JPK_V7M za październik 2021 r. podatnik uwzględni podatek należny z tytułu WNT (w kwocie 2300 zł), jak również odliczy ten podatek jako naliczony (również w kwocie 2300 zł).

Do końca stycznia 2022 r. podatnik nie otrzyma faktury dotyczącej tego WNT. W związku z tym w ramach pliku JPK_V7M za styczeń 2022 r. podatnik obowiązany będzie pomniejszyć kwotę podatku naliczonego o podatek odliczony w związku z przedmiotowym WNT (o kwotę 2300 zł).

Podatnik otrzyma fakturę w marcu 2022 r. Według nowego brzmienia art. 86 ust. 10h ustawy o VAT pozwoli to podatnikowi zwiększyć - w drodze korekty pliku JPK_V7M za październik 2021 r. - kwotę podatku naliczonego o 2300 zł. W efekcie tego w ramach pliku JPK_V7M za październik 2021 r. uwzględniona zostanie jako kwota podatku naliczonego łącznie kwota 4600 zł, natomiast w ramach pliku JPK_V7M za styczeń 2022 r. - zmniejszenie kwoty podatku naliczonego w wysokości 2300 zł (o ile przepisy w tym zakresie nie zostaną w tym czasie poprawione lub nie przyjmie się odmienna praktyka stosowania art. 86 ust. 10h ustawy o VAT).

(…)

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Fragment artykułu pochodzi z kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Zamów bezpłatny 14-dniowy dostęp do INFORLEX >> W INFORLEX znajdziesz wszystko o zmianach w prawie i podatkach >>