Prewspółczynnik w przypadku zakupów dotyczących samochodów

To, czy stowarzyszenie musi stosować prewspółczynnik do wydatków dotyczących samochodów, zależy od ich rodzaju. W przypadku większości samochodów stosowanie prewspółczynnika do dotyczących ich zakupów nie jest konieczne. Szczegóły poniżej.

1 stycznia 2016 r. do ustawy o VAT zostały dodane nowe przepisy art. 86 ust. 2a–2h ustawy o VAT. Przepisy te określają sposób obliczania kwot podatku naliczonego, gdy podatnicy dokonują zakupów towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza. Odliczenia takie będą dokonywane z uwzględnieniem nowego rodzaju proporcji, nazywanej często prewspółczynnikiem lub preproporcją.

Stosowanie prewspółczynnika jest konieczne, jeżeli łącznie spełnione są cztery warunki (zob. tabela).

Warunki stosowania przez podatników prewspółczynnika

1	podatnik nabywa towary lub usługi wykorzystywane zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza
2	nie są to zakupy towarów lub usług wykorzystywanych do celów osobistych, które podlegają opodatkowaniu jako nieodpłatne dostawy towarów (na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT) lub nieodpłatne świadczenie usług (na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT)
3	nie są to zakupy towarów lub usług wykorzystywanych do nieodpłatnego użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli ze względu na brzmienie art. 8 ust. 5 ustawy o VAT to nieodpłatne użycie nie podlega opodatkowaniu VAT
4	przypisanie nabytych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe

Biuletyn VAT

Odnośnie trzeciego z wymienionych w tabeli warunków należy wskazać, że na podstawie art. 8 ust. 5 ustawy o VAT nie podlega opodatkowaniu nieodpłatne użycie pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, obliczoną zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT (a więc kwotę podatku ograniczoną do 50%), z tytułu:

1) nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów, lub

2) nabycia, importu lub wytworzenia części składowych do tych pojazdów, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów podatnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Istnienie tego warunku powoduje, że nie stosuje się prewspółczynnika w przypadku zakupów towarów i usług wykorzystywanych do użytku pojazdów samochodowych:

1) nabytych, zaimportowanych lub wytworzonych od 1 kwietnia 2014 r., jeżeli przy ich nabyciu, imporcie lub wytworzeniu kwota podatku naliczonego była ograniczona do 50%,

2) nabytych, zaimportowanych lub wytworzonych bez prawa do odliczenia (także przed 1 kwietnia 2014 r.), jeżeli po 31 marca 2014 r. nabyte, zaimportowane lub wytworzone zostały do nich części składowe (w tym części zamienne), przy których nabyciu, imporcie lub wytworzeniu kwota podatku naliczonego była ograniczona do 50%.

Zatem w zakresie, w jakim stowarzyszenie wykorzystuje takie pojazdy samochodowe, nie musi stosować prewspółczynnika, rozliczając zakupy z nimi związane.

W pozostałym zakresie przy dokonywaniu zakupów dotyczących pojazdów samochodowych wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, przepisy nie wyłączają wprost tego obowiązku. A będzie tak w przypadku zakupów dotyczących pojazdów samochodowych nabytych przed 1 kwietnia 2014 r. z prawem do odliczenia 50/60%, nie więcej niż 5000/6000 zł. W takich przypadkach użycie pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika nie podlega opodatkowaniu VAT, lecz wynika to z art. 7 ust. 1 ustawy nowelizującej z 7 lutego 2014 r., a nie z art. 8 ust. 5 ustawy o VAT.

Problem ten dotyczy także samochodów nabytych przed lub po 1 kwietnia 2014 r. bez ograniczenia kwoty podatku naliczonego do 50%, gdy obecnie od wydatków przysługuje ograniczone prawo do odliczenia VAT. Co prawda w takich przypadkach użycie pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza może podlegać opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Jednak brak konieczności stosowania prewspółczynnika ze względu na opodatkowanie nieodpłatnego świadczenia usług dotyczy wyłącznie użycia pojazdów samochodowych do celów osobistych podatników.

Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Autorzy: prof. dr hab. Irena Olchowicz, dr Agnieszka Tłaczała, dr Wanda Wojas, Ewa Sobińska, Katarzyna Kędziora, Justyna Beata Zakrzewska, dr Gyöngyvér Takáts

---

W przypadku zakupów dotyczących wskazanych samochodów kwota podatku naliczonego jest najczęściej ograniczona do 50% ze względu na brzmienie przepisów art. 86a ustawy o VAT. W związku z tym możliwe jest przyjęcie jednego z trzech stanowisk, tj. że w przypadku zakupów dotyczących tych samochodów podatnicy są obowiązani do stosowania:

1) prewspółczynnika oraz ograniczenia kwoty podatku naliczonego do 50%,

2) tylko prewspółczynnika,

3) tylko ograniczenia kwoty podatku naliczonego do 50%.

W ocenie autora prawidłowe jest trzecie stanowisko. Przeciwko przyjęciu pierwszego stanowiska przemawiają względy celowościowe. Nie ma bowiem powodu, aby dwukrotnie obniżać kwotę podatku naliczonego ze względu na wykorzystywanie samochodów do działalności niebędącej działalnością gospodarczą. Przeciwko drugiemu z nich przemawia zasada, że ogólne przepisy późniejsze (w omawianym przypadku przepisy o prewspółczynniku) nie uchylają przepisów szczególnych wcześniejszych (w omawianym przypadku przepisów art. 86a ustawy o VAT).

Podsumowując zatem należy uznać, że w stosunku do wydatków dotyczących używanych do celów działalności gospodarczej oraz działalności statutowej pojazdów samochodowych stowarzyszenie ma obowiązek stosować prewspółczynnik tylko w zakresie, w jakim kwota podatku naliczonego przy dokonywaniu tych wydatków nie jest ograniczona do 50% na podstawie przepisów art. 86a ustawy o VAT. W przypadku zakupów dotyczących pozostałych pojazdów stowarzyszenie nie musi stosować prewspółczynnika.

Stowarzyszenie prowadzące działalność gospodarczą oraz niebędącą działalnością gospodarczą działalność statutową posiada dwa samochody. Wykorzystuje je do obu rodzajów działalności. Są to:
1) samochód osobowy nabyty na początku 2015 r. (używanie go na potrzeby działalności statutowej nie podlega opodatkowaniu VAT na podstawie art. 8 ust. 5 ustawy o VAT),
2) samochód o dopuszczalnej ładowności przekraczającej 3,5 tony, tj. ciężarówka.

Samochody osobowe należą do samochodów, w których przypadku kwota podatku naliczonego od dotyczących ich wydatków jest na podstawie przepisów art. 86a ustawy o VAT ograniczona do 50%. Stowarzyszenie nie złożyło VAT-26. Natomiast w przypadku ciężarówki ograniczenie w odliczeniu VAT nie ma zastosowania.

W takim przypadku nie ulega wątpliwości, że stowarzyszenie nie musi stosować prewspółczynnika przy dokonywaniu zakupów dotyczących samochodu osobowego (nabytego na początku 2015 r.).

Stosowanie prewspółczynnika jest natomiast konieczne w stosunku do zakupów dotyczących ciężarówki.

Podstawa prawna:

• art. 86 oraz art. 86a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1649

Tomasz Krywan, doradca podatkowy