Faktury od nieuczciwego kontrahenta a prawo do odliczenia VAT

Z treści wyroku TSUE z 22 października 2015 r. w sprawie PPUH Stehcemp sp.j. (C-277/14) wynika, że nieuczciwe postępowanie sprzedawcy nie wyklucza odliczenia podatku VAT nabywcy, a fiskus nie może wymagać od przedsiębiorcy, aby drobiazgowo sprawdzał swoich kontrahentów. Jeśli na fakturze wystawianej przez sprzedawcę znajdują się wszystkie wymagane elementy, to podatnik nabywający towary ma prawo do odliczenia VAT. Przysługuje mu ono nawet wówczas, gdy na podstawie przepisów krajowych wystawca tego dokumentu powinien zostać uznany za podmiot nieistniejący.

Odliczenie VAT z faktury od nieuczciwego kontrahenta – wyrok TSUE

Orzeczenie jest istotne dla podatników, którzy, bez swojej wiedzy, przeprowadzają transakcje dostawy towarów z podmiotami uznanymi według polskich regulacji za nieistniejące. Wyrok Trybunału chroni podatników wprowadzonych w błąd przez swoich kontrahentów, ale działających w dobrej wierze. W związku z tym przedsiębiorcy wiążą z nim wielkie nadzieje na zmianę podejścia polskich organów skarbowych.

Ministerstwo Finansów odniosło się do koniecznej zmiany podejścia urzędów skarbowych w stosunku do przedsiębiorców w kontekście tego wyroku w odpowiedzi na interpelację poselską, wyjaśniając, iż prawo do odliczenia podatku od towarów i usług stanowi integralną część systemu podatku od towarów i usług i co do zasady nie podlega ograniczeniu. Jednakże prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT przez podatników tego podatku uzależnione jest od faktycznego zrealizowania transakcji, posiadania faktury spełniającej określone wymogi i wykorzystania nabytych towarów (usług) na potrzeby opodatkowanych transakcji.

Zdaniem resortu brak jest natomiast podstaw do skorzystania przez podatnika podatku od towarów i usług z prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT, jeżeli z obiektywnych i udowodnionych przez organ podatkowy okoliczności sprawy wynika, że podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że uczestniczy w transakcji w której wystawca faktury dopuścił się przestępstwa lub nadużycia.

Wznowienie postępowania w sprawie odliczenia VAT

W wyroku Trybunał wskazał, że nabywca towarów nie może być pozbawiony prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT, gdy spełnione są materialne i formalne przesłanki powstania tego prawa, a nabywca towarów nie wiedział lub nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że transakcja wchodząca w skład łańcucha dostaw została zrealizowana z naruszeniem przepisów o podatku od towarów i usług.

TSUE w przywołanym wyroku przypomniał, że zwalczanie oszustw, unikania opodatkowania i ewentualnych nadużyć jest celem uznanym i wspieranym przez szóstą dyrektywę. W związku z tym krajowe organy administracyjne i sądowe powinny odmówić prawa do odliczenia, jeżeli zostanie udowodnione na podstawie obiektywnych przesłanek, że skorzystanie z tego prawa wiązałoby się z przestępstwem lub nadużyciem. Jest tak w wypadku, gdy przestępstwo podatkowe jest popełnione przez samego podatnika, gdy podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że poprzez nabycie towaru uczestniczył w transakcji związanej z przestępstwem w zakresie podatku od towarów i usług. W takich okolicznościach podatnik ten powinien zostać uznany za uczestniczącego w tym przestępstwie i to niezależnie od tego, czy osiąga on korzyść z odsprzedaży towarów lub wykorzystania usług w ramach opodatkowanych transakcji dokonywanych przez niego na późniejszym etapie obrotu.

Polecamy: 500 pytań o VAT odpowiedzi na trudne pytania z interpretacjami Ministerstwa Finansów (PDF)