Nabywca może mieć prawo odliczenia VAT mimo, że dostawca nie był czynnym podatnikiem VAT

Nie można odmówić prawa odliczenia VAT tylko dlatego, że kontrahent był wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT

Sentencja wyroku:

Dyrektywę Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym, na mocy którego podatnikowi odmawia się prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej z tego względu, że podmiot, który świadczył na jego rzecz usługę i wystawił z tego tytułu fakturę, na której wyraźnie zostały wskazane wydatki i podatek od wartości dodanej, został uznany przez organ podatkowy państwa członkowskiego za nieaktywny, przy czym to uznanie za nieaktywnego zostało opublikowane i jest dostępne na stronie internetowej dla wszystkich podatników w tym państwie, jeżeli owa odmowa prawa do odliczenia jest systematyczna i ostateczna oraz nie pozwala na przedłożenie dowodów na niepopełnienie przestępstwa podatkowego lub na brak utraty wpływów podatkowych.

Polecamy: Biuletyn VAT

Stan faktyczny:

Wniosek o wydanie przez TSUE orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy rumuńską spółką SC Paper Consult SRL a organami administracji podatkowej w Rumunii. W sporze tym spółka Paper Consult kwestionuje decyzję administracyjną, w drodze której odmówiono jej skorzystania z prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej (VAT) zapłaconego w związku z usługami nabytymi od spółki SC Rom Packaging SPRL, ponieważ w dniu zawarcia umowy ta ostatnia spółka była uznana za podatnika „nieaktywnego”.

Obowiązujące w Rumunii przepisy dot. VAT stanowią, że podatnicy VAT są uznawani za nieaktywnych (i wpisywani do rejestru podatników nieaktywnych po wykreśleniu z rejestru podatników VAT czynnych) jeżeli spełniają jedną z następujących przesłanek:

a)      nie złożyli w odniesieniu do semestru kalendarzowego żadnej z deklaracji przewidzianych ustawą;

b)      uchylają się od kontroli podatkowej, podając informacje dotyczące ustalenia siedziby statutowej, które uniemożliwiają organowi podatkowemu jej zidentyfikowanie;

c)      organy podatkowe stwierdziły, iż nie prowadzą oni działalności w siedzibie statutowej lub zgłoszonej rezydencji podatkowej”.

Podatnicy uznani za nieaktywnych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w okresie ich nieaktywności, muszą płacić VAT należny, lecz nie mają prawa do odliczenia VAT naliczonego z tytułu dokonanych zakupów.

Ze względu na to, że spółka Rom Packaging została uznana za nieaktywną od dnia 7 października 2010 r. i wykreślona z rejestru podatników VAT począwszy od dnia 1 listopada 2010 r. z powodu niezłożenia wymaganych przez ustawę deklaracji podatkowych, organy podatkowe uznały, że spółce Paper Consult nie przysługiwało prawo do odliczenia kwoty 45 680 RON (około 10 694 EUR), czyli kwoty uiszczonej z tytułu VAT w związku ze świadczeniami usług zrealizowanymi przez spółkę Rom Packaging.

Prawo do odliczenia VAT - stanowisko TSUE

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przypomniał w uzasadnieniu wyroku, że prawo do odliczenia podatku naliczonego przewidziane w art. 167 i nast. dyrektywy 2006/112 stanowi integralną część mechanizmu VAT i co do zasady nie podlega ograniczeniu. W szczególności przysługuje ono natychmiast w stosunku do całego podatku obciążającego transakcje powodujące naliczenie podatku.

Chodzi bowiem o to, by poprzez system odliczeń całkowicie uwolnić przedsiębiorcę (podatnika VAT) od ciężaru VAT podlegającego zapłacie lub zapłaconego w ramach całej działalności gospodarczej tego przedsiębiorcy. Wspólny system VAT zapewnia zatem całkowitą neutralność obciążeń podatkowych każdej działalności gospodarczej, bez względu na cel czy rezultaty tej działalności, pod warunkiem że co do zasady podlega ona sama opodatkowaniu VAT.

Tym niemniej prawo do odliczenia VAT podlega jednak wymogom lub przesłankom o charakterze zarówno materialnym, jak i formalnym:

1) korzystający z prawa do odliczenia podmiot ma być podatnikiem VAT w rozumieniu tej dyrektywy VAT,

2) towary lub usługi, które są wskazywane jako podstawa prawa do odliczenia VAT, powinny być wykorzystywane przez podatnika na dalszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji, i te towary lub usługi powinny zostać dostarczone przez innego podatnika.

3) podatnik w celu dokonania odliczenia musi posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z przepisami dyrektywy VAT.

Jednak TSUE przypomniał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada neutralności podatkowej w zakresie VAT wymaga, aby odliczenie podatku naliczonego zostało przyznane, jeżeli zostały spełnione wymogi materialne, nawet wówczas, gdy niektóre wymogi formalne zostały pominięte przez podatników.

Z drugiej strony prawa do odliczenia można odmówić w razie ustalenia na podstawie obiektywnych przesłanek, że podmiot powołuje się na to prawo bezprawnie lub w celu nadużycia swoich uprawnień. Zwalczanie przestępczości podatkowej, unikania opodatkowania i ewentualnych nadużyć jest bowiem celem, który dyrektywa 2006/112 uznaje i wspiera, a jednostki nie mogą powoływać się na normy prawa Unii bezprawnie lub w celu nadużycia swoich uprawnień (zob. wyrok z 21 czerwca 2012 r., Mahagében i Dávid, C‑80/11 i C‑142/11, EU:C:2012:373, pkt 42, 43 i przytoczone tam orzecznictwo).

TSUE przypomniał, że wielokrotnie orzekał, że organ administracji podatkowej danego państwa członkowskiego nie może wymagać od podatnika dokonania kompleksowej i dogłębnej weryfikacji dotyczącej jego dostawcy, przenosząc w ten sposób na tego podatnika spoczywający na tym organie obowiązek przeprowadzenia działań kontrolnych (zob. m.in. ww. wyrok: z dnia 21 czerwca 2012 r., Mahagében i Dávid.

Ale z kolei nie jest sprzeczne z prawem UE i wymaganie, by podatnik przedsięwziął wszystkie działania, jakich można od niego racjonalnie oczekiwać, w celu upewnienia się, że dokonywana przez niego transakcja nie prowadzi do udziału w przestępstwie podatkowym.

Zdaniem Trybunału o ile niezłożenie przewidzianych przez ustawę deklaracji podatkowych może zostać uznane za poszlakę popełnienia przestępstwa podatkowego, o tyle nie dowodzi ono w sposób niepodważalny popełnienia przestępstwa podatkowego w zakresie VAT.

A niemożliwość wykazania przez podatnika, że transakcje zawarte z podmiotem uznanym za nieaktywnego spełniają przesłanki przewidziane w dyrektywie 2006/112, a zwłaszcza że kwota VAT została zapłacona na rzecz skarbu państwa przez ten podmiot, wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zasadnego celu realizowanego przez ową dyrektywę. I dlatego TSUE orzekł tak jak to cytowano na wstępie.

Źródło: Wyrok TSUE z 19 października 2017 r. w sprawie C‑101/16 (SC Paper Consult SRL)