Pieniądze z rachunku firmy wykreślonej z rejestru podatników VAT przejmie Skarb Państwa

Ustawa o VAT (art. 96 ust. 9 i 9a) wymienia dziewięć różnych powodów usunięcia z rejestru podatników czynnych VAT. Jednym z nich jest stwierdzenie przez urząd skarbowy, że podatnik nie istnieje.

Kolejnym skutkiem, obok wykreślenia z rejestru, miałby być przepadek pieniędzy z rachunku VAT na rzecz Skarbu Państwa. Tak przewiduje projekt zakładający wprowadzenie mechanizmu split paymentu.

Nie ma komu zwrócić

Propozycja ta budzi kontrowersje, w tym co do zgodności z konstytucją. Część doradców podatkowych zwraca uwagę, że zgodnie z art. 46 konstytucji przepadek rzeczy (w tym pieniędzy) może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. Projekt przedstawiony przez ministerstwo przewiduje natomiast przepadek pieniędzy jedynie na podstawie ustawy (bez orzeczenia przez sąd).

Ministerstwo Finansów odpiera zarzuty. Zwraca uwagę, że po sprawdzeniu podmiotu i jego wykreśleniu nie ma nawet komu fizycznie zwrócić środków zgromadzonych na rachunku VAT, bo podmiot nie istnieje. Ponadto – dodaje – w projekcie przewidziane są odpowiednie zmiany w ustawie – Kodeks postępowania cywilnego, które umożliwią dochodzenie tych środków przed sądem.

Niektórzy eksperci są podobnego zdania co resort. Skoro nie ma strony postępowania, to nie ma potrzeby orzekania o przepadku przez sąd – mówią.

Z innych powodów

W pozostałych ośmiu przypadkach skutkujących wykreśleniem podatnika projekt przewiduje mniej dotkliwe konsekwencje. Urząd będzie mógł pobrać pieniądze z konta VAT na poczet zaległości wykreślonego podmiotu, a pozostałą część zwróci mu na jego rachunek bankowy lub jego rachunek w SKOK.

Tak będzie, gdy powodem wykreślenia podatnika będzie:

• brak możliwości skontaktowania się z podatnikiem lub jego pełnomocnikiem,

• brak stawiennictwa podatnika albo jego pełnomocnika na wezwania organu podatkowego,

• niezgodność z prawdą danych ze zgłoszenia rejestracyjnego,

• zawieszenie przez podatnika wykonywania działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy,

• nieskładanie przez podatnika deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały, mimo takiego obowiązku,

• niewykazywanie przez podatnika sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia w deklaracjach składanych przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały,

• wystawianie pustych faktur (lub faktur korygujących),

• brak ostrożności podatnika w sytuacji, gdy wiedział on lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej. ⒸⓅ

Polecamy: Biuletyn VAT

OPINIE

Projekt budzi wątpliwości konstytucyjne

Mirosław Siwiński, radca prawny, doradca podatkowy, dyrektor w departamencie podatków Kancelarii Prof. W. Modzelewskiego

Taki kształt proponowanych regulacji budzi duże wątpliwości. Wystarczy spojrzeć na konstytucję, a konkretnie na jej art. 21 (Polska chroni własność i prawo dziedziczenia) oraz art. 46 (przepadek rzeczy może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu). Dotyczą one wprawdzie własności i rzeczy, ale trudno podejrzewać, aby prawodawca konstytucyjny mniej chciał chronić pieniądze. Wskazany art. 46 konstytucji wymaga, aby przepadek rzeczy orzekał sąd. W propozycji nowelizacji ustawy o VAT dotyczącej podzielonej płatności zabrakło tego elementu. ⒸⓅ

Nie ma ryzyka wywłaszczenia

Dominik Szczygieł, doradca podatkowy, radca prawny, MSDS Legal i MSDS Tax

Moim zdaniem zaproponowane rozwiązanie nie jest niczym nadzwyczajnym. W podstawowym zamyśle nie służy przecież nieuprawnionemu pozbawieniu kogokolwiek z własności środków pieniężnych. Ma służyć ukróceniu obecnych patologii, polegających na tworzeniu podatkowych słupów czy też karuzel VAT-owskich. Zamiast utyskiwać na ten pomysł, należałoby pomyśleć, jakimi narzędziami ochronnymi (chroniącymi podatnika) obudować sankcję w postaci wykreślenia z rejestru i przepadku, by faktycznie sankcje te dotykały oszustów.

Poza tym, skoro podmiot nie istnieje (zakładam, że na etapie ustalania nieistnienia nie dochodzi do nadużyć ani nieprawidłowości), to nie można mówić np. o wywłaszczeniu.

Nawet w prawie cywilnym obowiązuje przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa, jeżeli świadczenie zostało świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu, który jest zabroniony przez ustawę lub w celu niegodziwym. Z tą tylko różnicą, że w art. 412 kodeksu cywilnego mamy do czynienia z istniejącym podmiotem, a w projektowanym art. 108c ust. 2 ustawy o VAT – z nieistniejącym. Nie ma więc strony postępowania i nie ma potrzeby orzekania o przepadku przez sąd. ⒸⓅ