VAT 2020 - zmiany w rozliczaniu dostaw towarów

WDT, transakcje łańcuchowe i call-off stock - na pierwszy ogień

W pierwszej kolejności, już od 1 stycznia 2020 r., zaczną obowiązywać zmiany w zakresie obrotu towarowego z innymi krajami UE. Wynikają one z nowelizacji dyrektywy VAT (chodzi o dyrektywę Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r.) oraz rozporządzeń wykonawczych (2018/1912 oraz 2018/1909). Mają one rozwiązać konkretne problemy w transakcjach wewnątrzunijnych, dotyczące:

• transakcji wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT),
• transakcji łańcuchowych oraz
• magazynów konsygnacyjnych call-off stock.

W tym celu konieczna jest nowelizacja ustawy o VAT.

Z nieoficjalnych informacji DGP wynika, że Ministerstwo Finansów ma już gotowy projekt i w najbliższym czasie zostanie on poddany konsultacjom publicznym.

Natomiast zmiany wynikające z unijnych rozporządzeń będą od 1 stycznia 2020 r. stosowane bezpośrednio, a więc bez konieczności ich wdrożenia do krajowych przepisów.

Polecamy: Biuletyn VAT

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Transakcje łańcuchowe

– Obecnie w odniesieniu do transakcji łańcuchowych mamy wiele wyroków TSUE i niejednolitą praktykę w poszczególnych państwach. Parafrazując, można powiedzieć, że co kraj, to obyczaj – mówi Tomasz Michalik, doradca podatkowy i partner w MDDP.

Chodzi o typowe transakcje łańcuchowe, w których jedna firma, np. polska (A), sprzedaje towar firmie niemieckiej (B), a towar jest transportowany bezpośrednio do innej firmy niemieckiej (C).

– Problemy sprawia to, która transakcja jest ruchoma, a więc czy pierwsza transakcja jest opodatkowana stawką 23 proc., a druga jest wewnątrzwspólnotowa, czy może pierwsza jest wewnątrzwspólnotowa, a druga jest opodatkowana w Niemczech – tłumaczy Tomasz Michalik.

Dziś pod uwagę brane jest to, kto organizuje transport (inaczej jest, jak organizuje go A, inaczej jak B, a jeszcze inaczej jak C), jakie są warunki Incoterms oraz kiedy i na kogo przechodzi prawo do rozporządzania towarem jak właściciel.

Dyrektywa (nowy art. 36a) zakłada wprowadzenie zasady ogólnej, zgodnie z którą transport towarów należy przypisać jednej dostawie w ramach łańcucha transakcji. – Transakcja ruchoma zostanie automatycznie przypisana pierwszej dostawie realizowanej na rzecz pośrednika – kontrahenta z UE – wyjaśnia Robert Jaszczuk, starszy menedżer w PwC.

Zasadniczo więc transport będziemy przypisywać do transakcji między A (podmiot polski) i B (podmiot niemiecki).

Jeśli jednak – jak dodaje Tomasz Michalik – B poda A swój numer VAT UE, wydany przez państwo wysyłki towaru (czyli przez Polskę), to transport będziemy przypisywać do transakcji między B i C, a więc między firmami niemieckimi.

Takie zasady mają dotyczyć wszystkich krajów UE.

– Na pierwszy rzut oka wygląda to na istotne uproszczenie, ponieważ podmioty dokonujące dostawy w ramach transakcji łańcuchowej nie będą musiały analizować, czy fakturę powinny wystawić z lokalną stawką VAT (w Polsce 23 proc.) czy może 0 proc. stosowaną do dostaw wewnątrzunijnych – mówi Robert Jaszczuk.

Mimo tego eksperci dostrzegają problemy z nowymi przepisami.

Kiedy to nie zadziała

– Przepisy znowelizowanej dyrektywy VAT nie odnoszą się nijak do sytuacji, gdy w łańcuchu dostaw mamy więcej niż trzy podmioty – wskazuje Robert Jaszczuk. W efekcie – jego zdaniem – może się okazać, że podatnicy w dalszym ciągu będą musieli analizować warunki dostawy, aby móc prawidłowo przypisać transakcję ruchomą.

Ponadto znowelizowane przepisy dyrektywy odnoszą się tylko do dostawy między kontrahentami z UE. – A zatem prawdopodobnie nie będzie można zastosować uproszczonego podejścia w przypadku dostawy na rzecz podmiotów spoza UE – mówi ekspert.

Dorota Pokrop, doradca podatkowy i partner w EY, zwraca też uwagę, że wygaśnie moc ochronna wynikająca z dotychczas uzyskanych interpretacji indywidualnych, co zwiększy niepewność w obrocie handlowym.

Magazyny konsygnacyjne

Nowelizacja dyrektywy zakłada też uproszczenia dotyczące magazynów konsygnacyjnych typu call-off stock. Magazyny te są wykorzystywane, gdy sprzedawca chce przenieść zapasy do magazynu nabywcy w innym państwie członkowskim. Nabywca odbiera je w dogodnym dla siebie momencie i dopiero wtedy dochodzi do dostawy towaru i powstania obowiązku w VAT z tytułu WDT u sprzedawcy i WNT u nabywcy.

Dyrektywa przewiduje, że we wszystkich krajach UE wprowadzony zostanie jednolity mechanizm, co może spowodować, że magazyny staną się bardziej popularne niż obecnie.

– Nowe regulacje dają możliwość zastosowania uproszczeń w większym zakresie, niż wynika to dziś z polskich przepisów – potwierdza Dorota Pokrop.

Po zmianach towary będzie można przemieszczać między magazynami w całej UE. Dziś można z nich korzystać jedynie w przypadku, gdy w obu państwach (właściwych dla sprzedawcy i nabywcy) obowiązują takie same przepisy dotyczące magazynów. Podatnicy muszą więc porównywać regulacje krajowe z zagranicznymi, co jest uciążliwe.

Zniknie też inna bariera. Obecnie krajowe regulacje pozwalają na stosowanie przepisów o magazynach konsygnacyjnych jedynie w przypadku towarów, które są wykorzystywane do produkcji lub świadczenia usług. Nie można ich wykorzystywać w przypadku handlu. Nowelizacja dyrektywy likwiduje tę barierę.

Tomasz Michalik dodaje, że nowe regulacje unijne różnią się też od obecnie obowiązujących w Polsce, np. co do okresu pozostawania towaru w magazynie.

– Polski ustawodawca musi więc zadbać o wprowadzenie regulacji przejściowych – uważa ekspert.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Dokumentowanie WDT

Duże znaczenie dla wielu polskich podatników będą miały też zmiany dotyczące dokumentowania dostaw wewnątrzwspólnotowych. Z tego powodu dużo trudniej będzie udowodnić prawo do stawki 0 proc. VAT.

Dziś w poszczególnych krajach obowiązują różne zasady dotyczące dokumentowania WDT, co wykorzystują oszuści. Komisja Europejska postanowiła ujednolicić zasady i wprowadziła zmiany do rozporządzenia wykonawczego (2018/1912).

Zgodnie z nimi od 1 stycznia 2020 r. podatnik dokonujący dostawy do kontrahenta z UE będzie mógł zastosować stawkę 0 proc., pod warunkiem że będzie posiadał co najmniej dwa niesprzeczne ze sobą dokumenty, wydane przez dwa niezależne od siebie podmioty. Przykładowo chodzi o: list przewozowy CMR, dowód ubezpieczenia towaru, notarialne poświadczenie otrzymania towaru za granicą, poświadczenie odbioru wystawione przez podmiot prowadzący magazyn w państwie przeznaczenia.

Dodatkowo, jeśli za transport będzie odpowiedzialny nabywca z kraju UE, to poza dwoma niesprzecznymi ze sobą dokumentami sprzedawca będzie musiał pozyskać od swojego unijnego kontrahenta oświadczenie, że towar został wywieziony poza terytorium Polski.

– Takie oświadczenie trzeba będzie otrzymać do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy – podkreśla Robert Jaszczuk.

Dorota Pokrop podaje też inny przykład zaostrzenia przepisów. – Dziś podatnicy rzadko pozyskują podpisany dokument CMR (międzynarodowy list przewozowy) z uwagi na możliwość stosowania innych dokumentów zastępczych. Docelowo lista takich dokumentów zostanie znacznie zawężona – mówi ekspertka.

Dodatkowo warunkiem zastosowania 0 proc. VAT będzie uzyskanie numeru NIP nabywcy, zarejestrowanego na potrzeby transakcji wewnątrzunijnych. Brak takiego numeru będzie powodował, że transakcja nie będzie mogła być uznana za WDT, a więc sprzedaż trzeba będzie opodatkować 23-proc. VAT.