Strona główna » Księgowość » Podatki » VAT » Rozliczenia VAT » Podatnicy przekazujący pomoc humanitarną a preferencje w VAT - stawka 0% VAT i zwolnienie z VAT z zachowaniem prawa do odliczenia

Podatnicy przekazujący pomoc humanitarną a preferencje w VAT - stawka 0% VAT i zwolnienie z VAT z zachowaniem prawa do odliczenia

05 maja 2022, 14:09

Czy firma będąca podatnikiem VAT może liczyć na jakieś preferencje w tym podatku, jeśli oddaje w ramach pomocy humanitarnej dla Ukrainy wcześniej zaimportowane odzież i produkty spożywcze oraz te nabyte w kraju od rodzimych producentów?

Stawka 0% VAT i zwolnienie z VAT z zachowaniem prawa do odliczenia a pomoc humanitarna dla Ukraińców

W związku z przekazywaniem towarów (np. produktów spożywczych czy odzieży) w ramach pomocy humanitarnej dla Ukrainy podatnicy mogą korzystać z dwóch preferencji w VAT, tj. stosowania stawki 0% oraz zwolnienia z VAT z zachowaniem prawa do odliczenia. Obie preferencje mają jednak zastosowanie tylko po spełnieniu określonych przepisami warunków. Szczegóły w dalszej części artykułu.

Podatnicy przekazujący pomoc humanitarną mogą korzystać z dwóch preferencji w VAT, gdy darowizna podlega opodatkowaniu, tj.:

stosowania stawki 0% do nieodpłatnego świadczenia usług i dostaw towarów związanych z pomocą dla obywateli Ukrainy,
zwolnienia z VAT obejmującego nieodpłatne dostawy produktów spożywczych.

Stawka VAT 0% dla nieodpłatnego świadczenia usług i dostaw towarów związanych z pomocą obywatelom Ukrainy

Firmy, które angażują się w pomoc humanitarną dla obywateli Ukrainy, mogą korzystać z możliwości stosowania stawki VAT 0% w zakresie nieodpłatnych czynności dokonywanych na rzecz ofiar wojny. Prawo do stosowania stawki 0% wynika z § 10bd rozporządzenia Ministra Finansów z 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych.

Firmy dokonujące nieodpłatnych czynności mogą korzystać z omawianej preferencji do 30 czerwca 2022 r., aczkolwiek trzeba mieć na uwadze, że termin ten może zostać wydłużony w drodze kolejnej nowelizacji rozporządzenia.

Ponadto możliwość stosowania stawki 0% istnieje od momentu rozpoczęcia działań wojennych na Ukrainie. Wprawdzie przepis § 10bd rozporządzenia wszedł w życie 5 marca 2022 r., jednak obniżoną na jego podstawie stawkę VAT 0% można stosować również do czynności dokonanych w okresie od 24 lutego do 4 marca 2022 r.

Ważne!
Obniżoną do wysokości 0% stawkę VAT można stosować do nieodpłatnych czynności związanych z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy, dokonanych w okresie od 24 lutego do 30 czerwca 2022 r.

Warunki stosowania stawki 0% do nieodpłatnych czynności związanych z pomocą ofiarom wojny

Stawka 0% ma zastosowanie, jeżeli łącznie spełnione są cztery warunki, tj.:
1.	ma miejsce podlegająca opodatkowaniu VAT czynność nieodpłatna (tj. podlegająca opodatkowaniu nieodpłatna dostawa towarów lub nieodpłatnie świadczona usługa)
2.	czynność ta jest dokonywana na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy
3.	czynność ta jest dokonywana na rzecz: Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych lub podmiotów leczniczych (w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej), lub jednostek samorządu terytorialnego
4.	została zawarta pisemna umowa między podatnikiem dokonującym czynności nieodpłatnej oraz podmiotem wskazanym w pkt 3, z której wynika, że dostarczane towary lub świadczone usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy (§ 10bd ust. 3 rozporządzenia w sprawie obniżonych stawek podatku VAT).

Zwolnienie obejmujące nieodpłatne dostawy towarów spożywczych

Podatnicy VAT zaangażowani w pomoc dla ofiar wojny toczącej się na Ukrainie mogą korzystać również ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT. Zwolnienie to obejmuje nieodpłatne dostawy produktów spożywczych, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację (odnośnie do warunków tego zwolnienia - zob. tabelę poniżej).

Zwolnienie to nie skutkuje utratą prawa do odliczenia podatku naliczonego wcześniej odliczonego przy wytworzeniu tych produktów. Wynika to wprost z art. 86 ust. 8 pkt 3 ustawy o VAT, który pozwala podatnikom na odliczanie podatku naliczonego przy zakupach towarów i usług, które dotyczą dostaw towarów zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT.

Warunki korzystania ze zwolnienia przy darowiznach artykułów spożywczych

Lp.	Warunek zwolnienia	Uwagi
1.	Nieodpłatnie przekazywane są produkty żywnościowe inne niż napoje alkoholowe o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%	-
2.	Przekazanie następuje na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057 ze zm.)	Nie jest możliwe korzystanie z komentowanego zwolnienia w przypadku produktów żywnościowych przekazywanych bezpośrednio potrzebującym, tj. z punktu widzenia komentowanego zwolnienia konieczne jest w takich przypadkach korzystanie z pośrednictwa organizacji pożytku publicznego
3.	Towary są dostarczane z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez organizację pożytku publicznego, której przekazywane są produkty żywnościowe	Z punktu widzenia komentowanego zwolnienia konieczne jest, aby obdarowywana organizacja pożytku publicznego prowadziła działalność charytatywną; tylko bowiem wówczas możliwe jest przekazanie towarów na cele działalności charytatywnej obdarowywanej organizacji; według autora uznać należy, że musi to być działalność statutowa organizacji
4.	Podatnik dokonujący dostawy produktów żywnościowych posiada dokumentację potwierdzającą dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację (art. 43 ust. 12 ustawy o VAT)	-
5.	Na podstawie prowadzonej przez organizację pożytku publicznego dokumentacji możliwe jest określenie przeznaczenia otrzymanych przez tę organizację produktów żywnościowych (art. 43 ust. 12a pkt 1 ustawy o VAT)	Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony, do zapłaty VAT z tytułu nieodpłatnej dostawy produktów żywnościowych obowiązana jest organizacja pożytku publicznego (art. 108 ust. 3 ustawy o VAT)
6.	Wykorzystanie przez organizację pożytku publicznego otrzymanych produktów żywnościowych nastąpiło na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację (art. 43 ust. 12a pkt 2 ustawy o VAT)	Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony, do zapłaty VAT z tytułu nieodpłatnej dostawy produktów żywnościowych obowiązana jest organizacja pożytku publicznego (art. 108 ust. 3 ustawy o VAT)

Zauważyć jednak należy, że przynajmniej do 31 lipca 2022 r. korzystanie z tego zwolnienia ma sens tylko w przypadku dostaw towarów spożywczych innych niż towary spożywcze wymienione w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT. Jest tak ze względu na tymczasowe obniżenie do 0% stawki VAT dla towarów spożywczych wymienionych w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, innych niż klasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w grupowaniu "usługi związane z wyżywieniem" (PKWiU 56) (art. 146da ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Stawka 0% na tej podstawie ma zastosowanie do wszystkich dostaw towarów spożywczych wymienionych w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, w tym do ich nieodpłatnych dostaw. Nie trzeba spełnić tylu warunków.

Brak obowiązku naliczenia VAT od darowizn towarów nabytych w celu przekazania potrzebującym

Przedstawione preferencje mają zastosowanie, gdy nieodpłatna dostawa towarów podlega VAT. Jest tak, gdy od nabycia tych towarów przysługiwało prawo do odliczenia VAT. W przeciwnym razie podatnicy nie rozliczają VAT.

Organy podatkowe uważają, iż podatnikom nabywającym towary w celu ich przekazania w formie darowizny nie przysługuje prawo do odliczenia. Skutkiem tego jest brak opodatkowania przekazania takich towarów. Tytułem przykładu wskazać można interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 sierpnia 2011 r. (sygn. IBPP1/443-1329/11/AW) czy interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 lutego 2014 r. (sygn. IPPP2/443-1279/13-4/KG).

W drugiej ze wskazanych interpretacji czytamy, że:

(…) jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, Wnioskodawca przekazuje w formie darowizny towary nabywane z zamiarem przekazania ich w formie darowizny. Zatem już w momencie zakupu, Wnioskodawca wie, że towar ten zostanie od razu przeznaczony w celu darowania go instytucji, na podstawie umowy darowizny. Oznacza to, że towary te nie zostają zakupione na cele związane z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą. Zatem, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, przy zakupie towarów mających być przedmiotem darowizny, Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, gdyż towary te były zakupywane w innym celu niż wykonywanie opodatkowanej działalności produkcyjnej, będącej przedmiotem działalności Wnioskodawcy. Tym samym, na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, darowizna tych towarów na rzecz Stowarzyszeń, Szpitali i innych organizacji nie stanowi podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT dostawy towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Powoduje to, że podatnicy, którzy nabywają lub wytwarzają towary na potrzeby "zwykłej" działalności opodatkowanej, a dopiero później przeznaczają te towary na pomoc humanitarną, mogą odliczyć VAT, ale muszą go naliczyć chyba że spełniają warunki do opisanych w pkt 1 i 2 preferencji.. Podatnicy nabywający lub wytwarzający towary z przeznaczeniem na pomoc humanitarną muszą być świadomi zwiększonego ryzyka podatkowego towarzyszącemu odliczaniu VAT z tego tytułu. Dlatego w ich przypadku najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest rezygnacja z odliczenie i nie rozliczanie w VAT przekazania.

Podstawa prawna:

art. 7 ust. 2, art. 43, art. 86 oraz art. 146da pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 196
§ 10bd rozporządzenia Ministra Finansów z 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1696; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 531

POWOŁANE PISMA ORGANÓW PODATKOWYCH:

interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 sierpnia 2011 r. (sygn. IBPP1/443-1329/11/AW)
interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 lutego 2014 r. (sygn. IPPP2/443-1279/13-4/KG)

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Od 1 lipca 2022 r. zmiany w podatkach i wynagrodzeniach »

Przygotuj się do stosowania nowych przepisów!

Poradnik prezentuje praktyczne wskazówki, w jaki sposób dostosować się do zmian w podatkach i wynagrodzeniach wprowadzanych nowelizacją Polskiego Ładu.

PRZEJDŹ DO SKLEPU

Tyko teraz książka + ebook za 98 zł