Korekta VAT naliczonego - wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi, dłużnik jest w upadłości lub likwidacji

Takie zagadnienie prawne przedłożył NSA postanowieniem z 10 marca 2015 r. (sygn. I FSK 28/14) do rozpatrzenia i wydania uchwały poszerzonemu składowi NSA 

Przedmiotowe zagadnienie dotyczy stanu prawnego obowiązującego do 31 grudnia 2012 r. 

Istota sporu sprowadza się do oceny zasadności postępowania organów podatkowych podjętych w trybie art. 89b ustawy o VAT i skorygowania podatku naliczonego, którego spółka nie opłaciła, podobnie jak należności z faktur, z których podatek ten wynikał. W dacie, w której spółka miała dokonać korekty, znajdowała się ona w upadłości likwidacyjnej. W opinii spółki fakt ogłoszenia względem niej upadłości wyklucza możliwość skorygowania jej rozliczenia z tytułu podatku VAT. Przeciwne stanowisko zajął organ podatkowy.

Rozpatrując sprawę w I instancji, wrocławski WSA przyznał rację organom podatkowym. W uzasadnieniu wskazał, że brzmienia art. 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT wynika, że warunek, by dłużnik nie był w stanie upadłości należy odnosić wyłącznie do daty dostawy towaru lub świadczenia usługi. Sąd podkreślił, że gdyby wolą ustawodawcy było, aby ogłoszenie upadłości wykluczało możliwość dokonania omawianej korekty, zostałoby to wprost wskazane w treści przepisów regulujących zasady rozliczania podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności.

500 pytań o VAT - odpowiedzi z interpretacjami MF

Tymczasem ustawa w dacie, w której wierzyciel dokonywał korekty, nie przewidywała takiego zastrzeżenia. W momencie skorzystania z przedmiotowej ulgi dłużnik i wierzyciel musieli jedynie być zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. Sąd wskazał, że dopiero od 1 stycznia 2013 r., nowelizacja przepisów wprowadzona przez ustawę z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce wprowadziła wymaganie, zgodnie z którym na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji, w której dokonuje się korekty, dłużnik nie może być w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Sąd wskazał również na brzmienie przepisów przejściowych, zgodnie z którymi do wierzytelności powstałych przed dniem 1 stycznia 2013 r. stosuje się przepisy art. 89a i art. 89b w brzmieniu dotychczasowym. Jedyny wyjątek od tej zasady dotyczy wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2012 r.; wyjątek ten nie ma jednak zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Powyższe doprowadziło WSA do konkluzji, iż w razie ogłoszenia upadłości podatnika, aktualny pozostaje przewidziany w art. 89b ust. 1 ustawy o VAT obowiązek dłużnika (podatnika) dokonania korekty podatku naliczonego w razie, gdy wierzyciel skorzystał z tzw. ulgi na długi.

100 pytań o samochód w firmie + CD

Podatnik złożył skargę kasacyjną, zaś NSA zdecydował się przedstawić problem do rozstrzygnięcia przez skład poszerzony, wydając postanowienie o sentencji przytoczonej na wstępie.

Uchwały NSA należy się spodziewać w ciągu kilku miesięcy.

Wybór przepisów 

Ustawa o VAT (w brzmieniu do 1 stycznia 2013 r.)

Art. 89a. 1. Podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, z zastrzeżeniem ust. 2-5. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności odpisanej jako nieściągalna lub której nieściągalność została uprawdopodobniona.

1a. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

2. Przepis ust. 1 stosuje się w przypadku gdy spełnione są następujące warunki:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

2) wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny;

3) wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty, o której mowa w ust. 1, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;

4) wierzytelności nie zostały zbyte;

5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;

6) wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego ze względu na wystąpienie okoliczności, o których mowa w ust. 1, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.

3. Korekta podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynął termin określony w ust. 2 pkt 6, nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia, o którym mowa ust. 2 pkt 6. Warunkiem dokonania korekty jest uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru przez dłużnika zawiadomienia, o którym mowa ust. 2 pkt 6.

4. W przypadku gdy po dokonaniu korekty określonej w ust. 1 należność została uregulowana w jakiejkolwiek formie, podatnik, o którym mowa w ust. 1, obowiązany jest zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części.

5. Podatnik obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty podatku należnego określonej w ust. 1, zawiadomić o korekcie, o której mowa w ust. 1, właściwy dla podatnika urząd skarbowy wraz z podaniem kwot korekty podatku należnego.

6. Podatnik w ciągu 7 dni od dnia dokonania korekty podatku należnego wymienionej w ust. 1 obowiązany jest również zawiadomić dłużnika o tej czynności. Kopia zawiadomienia jest przesyłana do właściwego dla podatnika urzędu skarbowego.

7. Przepisów ust. 1-6 nie stosuje się, jeżeli pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4.