Zwolnienie wewnątrzwspólnotowej dostawy z VAT – ważny wyrok

Trybunał udzielił odpowiedzi na pytanie: czy zwolnienie dostaw wewnątrzwspólnotowych przewidziane w art. 138 ust. 1 dyrektywy VAT może zależeć od tego, czy nabywca mający siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów:

Autopromocja

– jest zarejestrowany w tym pierwszym państwie na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych,

– znajduje się on w systemie wymiany informacji o VAT (VIES).

W tym zakresie pogląd TSUE wydaje się być nad wyraz prawidłowy i zgodny z obowiązującymi regulacjami prawnymi. Z tezy sformułowanej w przedmiotowym wyroku można bowiem odczytać, iż artykuł 131 i art. 138 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie temu, aby organ podatkowy danego państwa członkowskiego odmawiał zwolnienia wewnątrzwspólnotowej dostawy z podatku od wartości dodanej z tego tylko względu, że w momencie tej dostawy nabywca, mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim przeznaczenia i posiadający numer identyfikacyjny do celów podatku od wartości dodanej ważny do dokonywania transakcji w tym państwie, nie jest ani zarejestrowany w systemie wymiany informacji o podatku od wartości dodanej, ani objęty systemem opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia, chociaż nie istnieje żadna konkretna poszlaka wskazująca na popełnienie oszustwa podatkowego oraz ustalono, że przesłanki materialnoprawne zwolnienia z podatku od wartości dodanej zostały spełnione.

Autopromocja

Szkolenie:
Podatki i rachunkowość w budownictwie i deweloperce

Sprawdź

Jednocześnie TSUE podkreślił w wydanym orzeczeniu, że art. 138 ust. 1 owej dyrektywy, interpretowany w świetle zasady proporcjonalności, stoi również na przeszkodzie takiej odmowie, jeżeli sprzedawca wiedział o sytuacji nabywcy w zakresie podatku od wartości dodanej i był przekonany, że nabywca zostanie w późniejszym czasie zarejestrowany ze skutkiem wstecznym jako wewnątrzwspólnotowy podmiot gospodarczy.

W związku z tak czytelnym sformułowaniem przez TSUE poglądu na możliwość zwolnienia dostawy wewnątrzwspólnotowej z podatku od wartości dodanej w przypadku niespełniania przez nabywcę obowiązków rejestracyjnych należy zauważyć, że TSUE nie różnicuje prawa do zastosowania zwolnienia w zależności od świadomości sprzedawcy o niedopełnieniu tych wymogów przez nabywcę. Trybunał w tym zakresie odwołał się bowiem do zasady proporcjonalności, która najogólniej rzecz ujmując polega na zastosowaniu do towarów i usług ogólnego podatku konsumpcyjnego dokładnie proporcjonalnego do ceny towarów i usług, niezależnie od liczby transakcji, które mają miejsce w procesie produkcji i dystrybucji poprzedzającym etap obciążenia tym podatkiem.

Trybunał skoncentrował się w wyroku na tym, że najistotniejsze w kontekście zastosowania zwolnienia przy wewnątrzwspólnotowej dostawie jest to, aby transakcja była rzeczywista, towar uległ przemieszczeniu z jednego kraju do drugiego. Przy tym TSUE podkreślił, że kwestie te powinny być stosunkowo łatwe do ustalenia dla właściwych organów podatkowych. Brak numeru VAT-UE, czy niefigurowanie w wykazie VIES nabywcy miało co prawda dla Trybunału znaczenie w tej konkretnej sprawie, jednak nie mogło zadecydować o pozbawieniu podatnika prawa do zastosowania zwolnienia. TSUE asekuracyjnie wskazał, że ocenie także powinno podlegać, czy nie istnieje żadna konkretna poszlaka wskazująca na popełnienie oszustwa podatkowego.

Polecamy: Biuletyn VAT

Podkreślenia jednak wymaga fakt, iż w rozpoznawanej sprawie na żadnym z etapów postępowania, zarówno podatkowego, jak i sądowego nie była zakwestionowana realność dokonywanych transakcji, a także fakt rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty transakcji.

Podsumowując, wyrok ten z całą pewnością będzie miał istotne znaczenie dla podatników, którzy dokonali transakcji z podmiotem, który okazał się niezarejestrowany na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych, czy nieznajdujący się w systemie wymiany informacji o VAT (VIES). Częstą praktyką organów podatkowych w tym zakresie było dotychczas odwoływanie się do faktu braku zarejestrowania kontrahenta, będącego nabywcą w systemie VIES, co miało wskazywać na nieprawidłowości rzutujące na pozbawienie sprzedawcy prawa do zastosowania stawki 0%. Takie działania organów w świetle opisywanego wyroku nie mogą być traktowane jako relewantne dla merytorycznego rozstrzygnięcia w przedmiocie możliwości skorzystania ze zwolnienia przy wewnątrzwspólnotowej dostawie.

Warto zatem zapamiętać, że przy ocenie możliwości skorzystania ze stawki 0% przy wewnątrzwspólnotowej dostawie istotne jest spełnienie przesłanek wynikających z art. 42 ustawy o VAT, tj.:

1. podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej;
2. podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju;
3. podatnik składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Jak więc łatwo zauważyć, przepis art. 42 polskiej ustawy o VAT po konfrontacji z regulacjami dyrektywy 112 może być uznany za niezgodny z prawem UE. W przyszłości dopiero okaże się w jakim kierunku będzie zmierzała praktyka organów podatkowych oraz sądów administracyjnych w tym zakresie.

W związku z powyższym żądanie od podatnika przedłożenia dokumentów świadczących o weryfikacji kontrahenta w systemie VIES nie może być oceniane przez organy podatkowe jako rzutujące na prawo do zastosowania stawki 0% VAT w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy, gdy wszystkie przesłanki materialnoprawne zostały spełnione. Równie istotne jest to, iż nie powinna istnieć żadna konkretna poszlaka wskazująca na popełnienie oszustwa podatkowego.