Jak rozliczać umowy zlecenia i o dzieło
REKLAMA
Czym różnią się umowy zlecenia i o dzieło? Czy zlecenie to działalność wykonywana osobiście? Kiedy od zlecenia trzeba zapłacić VAT? Jakie podatki płacić za zlecenie od pracodawcy? Kiedy zlecenie stanowi odrębne źródło przychodów? Jak rozliczać cudzoziemców?
SPIS TREŚCI
PORADY PRAWNE
AKTY PRAWNE
Umowa zlecenia a umowa o dzieło
Między umowami zlecenia a umowami o dzieło występują różnice, których znajomość może pozwolić na wybór dogodnego dla stron rodzaju umowy. Zostały one określone w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Jak wynika z regulacji zawartych w art. 734 par. 1 kodeksu, przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie, czyli zleceniobiorca, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, czyli zleceniodawcy.
Z kolei zgodnie z przepisem art. 627 kodeksu cywilnego, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Co jest działalnością wykonywaną osobiście
Przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło zaliczane są do tych, które związane są z działalnością wykonywaną osobiście. Wynika to z przepisów art. 13 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm., dalej ustawa o PIT). Chodzi w takim przypadku o umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
• właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością.
Wyjątkiem są tylko przychody uzyskane na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychody, o których mowa w art. 13 pkt 9 ustawy o PIT, czyli uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.
Jak ustalać koszty uzyskania przychodów
Istotne regulacje dotyczące kosztów uzyskania przychodów w przypadku umów zlecenia i o dzieło zawarte są w art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o PIT. Otóż w przypadku osobistego wykonywania prac na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło określa się koszt uzyskania przychodu w wysokości 20 proc. uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.
Wato pamiętać o przepisach zawartych w art. 22 ust. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tymi regulacjami, jeżeli podatnik udowodni, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej, to koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości faktycznie poniesionej.
Jak pobierać zaliczki na podatek
Od należności wypłacanych za pracę na podstawie umów zlecenia i o dzieło pobierane są zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zaliczki te potrącają płatnicy. Kwestie te uregulowano w art. 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przepisów tych wynika, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności osobom z tytułu działalności wykonywanej osobiście, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19 proc. należności pomniejszonej o wspomniane już koszty uzyskania przychodów w wysokości zryczałtowanej. Należność tę pomniejsza się również o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. Od zaliczki można odliczyć składki pobrane przez płatnika na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.
Płatnicy przekazują kwoty pobranych od umów zlecenia i o dzieło zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku, w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) – na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania płatnika.
(W artykule nie omawiamy kwestii zaliczek od wypłaconych należności z tytułu umów o dzieło lub umów zlecenia, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej).
Czy diety są zwolnione z PIT
Zdarza się, że firmy zatrudniające np. specjalistów na umowę zlecenie delegują ich do wyjazdów w celu wykonania prac własnym (czyli zleceniobiorców) samochodem osobowym.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy o PIT, wolne od tego podatku są diety i inne należności za czas podróży osoby niebędącej pracownikiem, do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Należności za czas podróży zleceniobiorcy należy uznać za zwolnione od podatku, pod warunkiem że nie zostaną zaliczone do kosztów uzyskania świadczeniobiorcy oraz poniesione zostaną w celu osiągnięcia przychodów świadczeniodawcy. Przepisy te wskazują, że wypłacone zleceniobiorcy diety i inne należności za czas podróży służbowej zwolnione są w takim przypaku od podatku dochodowego od osób fizycznych (patrz wyjaśnienia m.in. Urzędu Skarbowego w Kościanie z 12 maja 2005 r. nr PD/415-9/05).
Jak rozliczać cudzoziemców
Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli nie mieszkają na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).
Stosownie zaś do art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy, podatek od uzyskanych w Polsce przez takie osoby przychodów z działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 6-9 oraz odsetek, praw autorskich lub pokrewnych itp., pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20 proc. przychodu.
Przepis ten zgodnie z postanowieniami art. 29 ust. 2 ustawy, stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Jednak zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika, uzyskanym od niego zaświadczeniem wydanym przez właściwy organ administracji podatkowej, zwanym certyfikatem rezydencji.
Stosownie do art. 41 ust. 4 ustawy o PIT, płatnicy są zobowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń). W myśl art. 42 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT płatnicy przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku, do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności. Natomiast do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy są obowiązani przesłać podatnikom (nierezydentom), oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych imienne informacje o wysokości przychodu, sporządzone według ustalonego wzoru.
Krzysztof Tomaszewski
Gazeta Prawna Nr 88/2006 [Dodatek: Księgowość i Podatki] z dnia 2006-05-08
Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. definiuje świadczenie usług jako spełnienie jakiegokolwiek świadczenia, które nie jest dostawą towarów. Oznacza to, że podatkiem obłożone jest każde świadczenie w rozumieniu prawa cywilnego, dla którego nie zostało przewidziane zwolnienie z opodatkowania (art. 8 ustawy o VAT), o ile świadczenie to jest spełniane w ramach prowadzonej samodzielnej działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 tej ustawy przez taką działalność rozumie się m.in. wszelką działalność usługową, a także wykonywanie wolnych zawodów.
Wynika z tego jednoznacznie, że czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia (o dzieło) co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT. Jest to świadomy zabieg ustawodawcy, ponieważ w art. 15 ust. 3 pkt 3 przewidziano wyłączenie spod pojęcia „samodzielna działalność gospodarcza” czynności, o których mowa w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (a zatem m.in. umów zlecenia i o dzieło wykonywanych na rzecz osoby prawnej, jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, osoby fizycznej będącej przedsiębiorcą lub właściciela nieruchomości, w której lokale są wynajmowane – art. 13 pkt 8 ustawy o PIT), jednak obwarowano to zastrzeżeniem, iż umowa musi określać warunki wykonywania tych czynności, wynagrodzenie oraz odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Przepis ten stosuje się odpowiednio do honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania. Oznacza to konieczność zastrzeżenia w umowie, że wykonawca będzie świadczyl usługę osobiście, zaś odpowiedzialność za skutki jego działań przejmuje na siebie zlecający. Jak interpretują to organy podatkowe, zwolnienie dotyczy tylko takich usług, które wykonywane są w warunkach swoistych dla umowy o pracę, tj. podporządkowania wykonawcy oraz obciążenia ryzykiem zatrudniającego. Jeżeli zlecającym wykonanie tych czynności jest wyłącznie podmiot określony w art. 13 pkt 8 ustawy o PIT i umowa reguluje wskazane wyżej kwestie, to spełnione zostaną wymogi, aby czynności te wyłączyć z zakresu pojęcia „samodzielna działalność gospodarcza” i w konsekwencji – z zakresu działania ustawy o VAT.
W przeciwnym wypadku czynności podejmowane w ramach umowy zlecenia (o dzieło) uznaje się za działalność gospodarczą, co powoduje, że świadczone usługi podlegają opodatkowaniu. Warto jednak podkreślić, że zwolniono od podatku podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku równowartości 10 000 euro, oraz podatników rozpoczynających wykonywanie czynności w trakcie roku, jeżeli przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy tej kwoty w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży. Zasady te dotyczą również umów zlecenia lub o dzieło, a zatem podatnicy ci powinni monitorować wysokość uzyskanych przychodów tak, aby po przekroczeniu kwoty 10 000 euro rozpocząć rozliczanie się z tego podatku. W razie przekroczenia tej wartości przychodu, zwolnienie traci moc, a opodatkowaniu podlega nadwyżka (art. 113 ust. 5 ustawy o VAT). Oczywiście, usługodawcom działającym na podstawie umów zlecenia lub umów o dzieło – podobnie jak pozostałym podatnikom – przysługuje prawo wyboru opodatkowania VAT przed osiągnięciem obrotów w tej wysokości. Należy jednak pamiętać, że wiąże się to z obowiązkiem wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji i składania deklaracji.
Łączący pracownika i pracodawcę stosunek pracy pozostaje bez wpływu na obowiązek podatkowy związany z zawartą dodatkowo przez wymienione podmioty umową zlecenia. Dla sposobu rozliczeń z organami podatkowymi ma natomiast znaczenie charakter umowy zlecenia.
Zdarza się, że umowy takie zawierane są z pracodawcą równolegle z umową o pracę. W przypadku gdy umowa zlecenia będzie przewidywała wynagrodzenie dla przyjmującego zlecenie pracownika, będzie to rodzić określone konsekwencje na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dla niego lub dającego zlecenie pracodawcy.
Jeśli podstawą zatrudnienia jest stosunek pracy, na pracodawcy, będącym osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, spoczywa obowiązek obliczania i pobierania w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od pracodawcy przychody ze stosunku pracy. Zaliczki te pobierane są według progresywnej skali podatkowej od 19 do 40 proc. dochodu pracownika. Postanowienia ustawy o PIT w tym zakresie są bezwarunkowe i jednoznaczne.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku umów zlecenia, które na gruncie ustawy o PIT mogą być rozpoznane jako odrębne źródło przychodów, tzn. jako działalność wykonywana osobiście, albo jako umowa zawarta w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – innego źródła przychodów. W tym drugim przypadku umowa zlecenia jest dla przyjmującego zlecenie podatnika jedynie podstawą dla uzyskania przychodu z takiej działalności.
Niezależnie od tego, czy przychód z umowy zlecenia zostanie rozpoznany jako przychód z działalności wykonywanej osobiście, czy też jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, będzie to zawsze przychód z odrębnego od stosunku pracy źródła przychodów. To, czy stosunek pracy i umowa zlecenia istnieją równolegle, nie ma znaczenia dla zaistnienia obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych dla przyjmującego zlecenie pracownika.
Dwojaki sposób kwalifikacji umowy zlecenia na gruncie ustawy o PIT znajduje swoje przełożenie w obowiązkach spoczywających na stronach takiej umowy. Co do zasady, dający zlecenie, w chwili gdy wypłaca należność z tytułu umowy zlecenia, zobowiązany jest do pobierania zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19-proc. należności, pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów. Jeżeli jednak przyjmujący zlecenie złoży dającemu zlecenie oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej – w takim przypadku dający zlecenie zostanie zwolniony z obowiązku pobierania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W tym momencie to na podatniku, prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, w ramach której świadczył na rzecz swojego pracodawcy na podstawie umowy zlecenia, spoczywać będzie obowiązek dokonania niezbędnych rozliczeń z organem podatkowym. Warto w tym miejscu zauważyć, że jeśli przychód z umowy zlecenia zostanie rozpoznany jako przychód z działalności wykonywanej osobiście, to mimo pobieranych wcześniej 19-proc. zaliczek na podatek dochodowy, w zeznaniu rocznym złoży się on na podstawę opodatkowania opodatkowaną według progresywnej skali do 40 proc. uzyskanego dochodu.
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.)
Źródło:
Autopromocja
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
REKLAMA